Od 1 stycznia 2009 r. obowiązuje większość przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Ustawa ta określa:

1. warunki nabywania i utraty prawa do emerytur i rekompensat przez niektórych pracowników wykonujących pracę w szcze­gólnych warunkach lub o szczególnym charakterze, zwanych dalej „emeryturami pomostowymi";

2. rodzaje prac w szczególnych warunkach i prac o szczególnym charakterze, których wykonywanie uprawnia do emerytury pomostowej;

3. zasady postępowania w sprawach emerytur pomostowych;

4. organizację i zasady działania Funduszu Emerytur Pomostowych;

5. zasady i tryb opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych oraz zasady finansowania emerytur pomostowych i rekompensat;

6. obowiązki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz płatników składek w zakresie tworzenia i prowadzenia centralnego rejestru i wykazu stanowisk pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz centralnego rejestru i ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Kto ma prawo do emerytury pomostowej i na jakich warunkach?

Prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikom, którzy urodzili się po 31 grudnia 1948 r. i przepracowali w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze co najmniej 15 lat. Ponadto na emeryturę pomostową przejdą wtedy, gdy osiągną wiek wynoszący co najmniej: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn.

Skorzystanie z prawa do emerytury pomostowej jest także uwarunkowane okresem składkowym i nieskładkowym, który musi wynosić co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn. Ponadto osoby te przed 1 stycznia 1999 r. oraz po 31 grudnia 2008 r. były zatrudnione w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze i nastąpiło z nimi rozwiązanie stosunku pracy.

Podsumowując, prawo do emerytury pomostowej przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5. przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6. po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7. nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Również żołnierze zawodowi, funkcjonariusze Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Służby Więziennej i Państwowej Straży Pożarnej nabywają prawo do emerytury pomostowej, na zasadach określonych wyżej, jeżeli nie spełniają warunków do nabycia prawa lub utracili prawo do emerytury określonej w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób. Przy ustalaniu prawa do emerytury pomostowej tym osobom okresy służby pełnionej przez te osoby traktuje się na równi z okresami pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. 

Poza tym dopuszczono możliwość przejścia niektórych pracowników na emeryturę pomostową w wieku niższym, tzn. co najmniej 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn.

Przywilej ten dotyczy m.in. pilotów (instruktorów) statków powietrznych oraz personelu pokładowego takich jednostek wykonujących prace w powietrzu na statkach powietrznych. Mogą więc oni przejść na emeryturę pomostową, jeśli:

• spełniają warunki określone w ww. pkt 1 i 4-7 oraz

• osiągną wiek wynoszący co najmniej 50 lat dla kobiet i co najmniej 55 lat dla mężczyzn i  

• mają okres pracy na tych stanowiskach, wynoszący co najmniej 15 lat, i 

• uzyskają orzeczenie o niezdolności do wykonywania pracy na tym stanowisku.

Również pracownik (doker) wykonujący w morskich portach handlowych oraz przedsiębiorstwach pomocniczych działających na rzecz tych portów prace fizyczne ciężkie bezpośrednio przy przeładunku w ładowniach statku bądź wykonyjący prace operatorów żurawi wieżowych, do obsługi których są wymagane uprawnienia kategorii IŻ lub równorzędne oraz dźwignic portowych lub stoczniowych może przejść wcześniej na emeryturę pomostową - a mianowicie gdy:

• spełnia warunki określone w ww. pkt 1 i 4-7 oraz

• osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat; 

• ma okres pracy w portach morskich na powyższych stanowiskach wynoszący co najmniej 15 lat. 

Także pracownik wykonujący w hutnictwie prace w szczególnych warunkach wymienione w pkt 4-12 podanego niżej wykazu takich prac nabywa prawo do emerytury pomostowej, o ile: 

• spełnia warunki określone w ww. pkt 1 i 4-7 oraz

• osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat; 

• ma okres pracy w szczególnych warunkach w hutnictwie wymienionej w pkt 4-12 wykazu prac w szczególnych warunkach w hutnictwie wynoszący co najmniej 15 lat; 

• lekarz medycyny pracy wydał orzeczenie o niezdolności do wykonywania takich prac. 

Pracownik wykonujący prace prace nurka lub kesoniarza, prace w komorach hiperbarycznych lub prace rybaków morskich czy też prace bezpośrednio przy przetwórstwie materiałów zawierających azbest lub prace rozbiórkowe związane z ich usuwaniem nabywa prawo do emerytury pomostowej, jeżeli:

• spełnia warunki określone w ww. pkt 1 i 4-7 oraz

• osiągnął wiek wynoszący co najmniej 50 lat dla kobiet i co najmniej 55 lat dla mężczyzn; 

• ma okres pracy w szczególnych warunkach wymienionej wyżej, wynoszący co najmniej 10 lat. 

Ponadto pracownik wykonujący prace maszynistów pojazdów trakcyjnych wymienione (maszynista pojazdów trakcyjnych, maszynista instruktor, maszynista zakładowy, maszynista wieloczynnościowych i ciężkich maszyn do kolejowych robót budowlanych i kolejowej sieci trakcyjnej, kierowca lokomotywy spalinowej o mocy do 300 KM, pomocnik maszynisty pojazdów trakcyjnych) nabywa prawo do emerytury pomostowej, jeśli:

• spełnia warunki określone w ww. pkt 1 i 4-7 oraz

• osiągnął wiek wynoszący co najmniej 50 lat dla kobiet i co najmniej 55 lat dla mężczyzn; 

• ma okres takiej pracy jako maszynista pojazdów trakcyjnych wynoszący co najmniej 15 lat; 

• lekarz medycyny pracy wydał orzeczenie o niezdolności do wykonywania prac jako maszynista pojazdów trakcyjnych. 

Członek zawodowych ekip ratownictwa górskiego nabywa prawo do emerytury pomostowej, o ile:

• spełnia warunki określone w ww. pkt 1 i 4-7, 

• osiągnął wiek wynoszący co najmniej 50 lat dla kobiet i co najmniej 55 lat dla mężczyzn; 

• ma okres pracy jako członek zawodowych ekip ratownictwa górskiego, wynoszący co najmniej 10 lat. 

Pracownik wykonujący prace górnicze, o których mowa w art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nabywa prawo do emerytury pomostowej, jeżeli:

• spełnia warunki określone w ww. pkt 1 i 4-7, 

• osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn; 

• ma okres pracy górniczej, o której mowa w art. 50c ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. 

Przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem spełnienia warunków wymaganych do nabycia tego prawa. W przypadku pobierania zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego, prawo do emerytury pomostowej powstaje z dniem zaprzestania pobierania tego zasiłku lub świadczenia. 

Nowa ustawa zakłada, że emerytura pomostowa jest przyznawana na wniosek ubezpieczonego, zgodnie z procedurami obowiązującymi przy przyznaniu powszechnej emerytury, i będzie wypłacana do osiągnięcia wieku emerytalnego. Jej wysokość nie może być niższa niż najniższa emerytura określona w ustawie o emeryturach i rentach z FUS. Przewidziano, iż wypłata emerytur pomostowych jest gwarantowana przez państwo. Tego typu emerytury są od 2010 r. finansowane z Funduszu Emerytur Pomostowych (FEP), który będzie państwowym funduszem celowym.

W razie zbiegu prawa do emerytury pomostowej z prawem do renty, uposażenia w stanie spoczynku, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub innego świadczenia o charakterze emerytalnym lub rentowym, ustalonym na podstawie odrębnych ustaw, przysługuje tylko jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez uprawnionego.