Pielęgniarki i położne

Kto może wykonywać zawód pielęgniarki i położnej?

Zawód pielęgniarki i położnej może wykonywać osoba posiadająca prawo wykonywania zawodu stwierdzone przez okręgową radę pielęgniarek i położnych. Potocznie mówi się tylko o pielęgniarkach i położnych, jako kobietach, ale oczywiście zawód ten może być także wykonywany przez mężczyzn. Prawo wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej może uzyskać osoba, która:

1. posiada obywatelstwo polskie,
2. posiada dyplom ukończenia polskiej szkoły pielęgniarskiej, lub odpowiednio polskiej szkoły położnych bądź uzyskany w innym państwie dyplom uznany w Rzeczypospolitej Polskiej za równorzędny,
3. odbyła wymagany staż podyplomowy,
4. posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
5. posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie zawodu.

Na czym polega wykonywanie zawodu pielęgniarki i położnej?

Wykonywanie zawodu pielęgniarki polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, a w szczególności świadczeń pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych oraz z zakresu promocji zdrowia. Udzielanie tych świadczeń pielęgniarka wykonuje przede wszystkim poprzez:

1. rozpoznawanie warunków i potrzeb zdrowotnych,
2. rozpoznawanie problemów pielęgnacyjnych,
3. sprawowanie opieki pielęgnacyjnej,
4. realizację zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji,
5. samodzielne udzielanie w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych,
6. edukację zdrowotną.

Natomiast udzielanie świadczeń przez położną polega na:

• prowadzenie działalności edukacyjno-zdrowotnej w zakresie przygotowania do życia w rodzinie, metod planowania rodziny oraz ochrony macierzyństwa i ojcostwa, 

• rozpoznawanie ciąży i sprawowanie opieki nad kobietą w przebiegu ciąży fizjologicznej oraz przeprowadzanie badań niezbędnych w monitorowaniu ciąży fizjologicznej, 

• kierowanie na badania konieczne do jak najwcześniejszego rozpoznania ciąży wysokiego ryzyka, 

• prowadzenie porodu fizjologicznego oraz monitorowanie płodu z wykorzystaniem aparatury medycznej, 

• przyjmowanie porodu siłami natury wraz z nacięciem i szyciem naciętego krocza, 

• podejmowanie koniecznych działań w sytuacjach nagłych, do czasu przybycia lekarza, w tym przyjęcie porodu z położenia miednicowego oraz ręczne wydobycie łożyska, 

• sprawowanie opieki nad matką i monitorowanie przebiegu okresu poporodowego, 

• badanie noworodków i opiekę nad nimi, 

• realizację zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji, 

• samodzielne udzielanie w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych, 

• profilaktykę chorób kobiecych i patologii położniczych. 

Czy pielęgniarce i położnej przysługuje ochrona prawna?

Tak, pielęgniarce, położnej, jeśli wykonuje zawód na podstawie umowy o pracę lub w przypadku, gdy udziela ona pomocy w razie niebezpieczeństwa utraty życia, poważnego uszczerbku na zdrowiu pacjenta, przysługuje ochrona prawna przewidziana dla funkcjonariusza publicznego. W tym kontekście każdemu, kto naruszy nietykalność cielesną pielęgniarki, położnej podczas lub w związku z pełnieniem jej obowiązków służbowych, podlega karze grzywny, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli czyn taki wywołało niewłaściwe zachowanie się pielęgniarki, położnej, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia. W przypadku znieważenia pielęgniarki, położnej osoba, która dopuściła się takiego czynu może zostać ukarana karą grzywny, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Z kolei każdy kto, podając się pielęgniarkę, położną albo wyzyskując błędne przeświadczenie o tym innej osoby, wykonuje czynność związaną z jej funkcją, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Czy pielęgniarka i położna ponosi odpowiedzialność zawodową?

Fachowi pracownicy służby zdrowia, w tym pielęgniarki położne, są obowiązani - w związku z wykonaniem praktyki (zawodu) - przestrzegać zasad etyki, godności i sumienności zawodowej.
Za wykroczenia zawodowe pielęgniarka i położna może otrzymać następujące kary:

1. upomnienie,
2. nagana,
3. zakaz pełnienia funkcji kierowniczych w zakładach służby zdrowia na okres od 1 do 5 lat,  
4. zawieszenie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej na okres od 6 miesięcy do 3 lat,  
5. pozbawienie prawa wykonywania zawodu pielęgniarki lub położnej.  

Kiedy wygasa prawo wykonywania zawodu pielęgniarki i położnej?

Prawo wykonywania zawodu albo ograniczone prawo wykonywania zawodu pielęgniarki, położnej wygasa w razie:

1. utraty obywatelstwa polskiego,
2. utraty prawa stałego pobytu,
3. utraty pełnej zdolności do czynności prawnych,
4. upływu czasu, na jaki zostało przyznane.

Wygaśnięcie prawa wykonywania zawodu albo ograniczonego prawa wykonywania zawodu powoduje wykreślenie z rejestru właściwej okręgowej izby pielęgniarek i położnych, której członkiem była pielęgniarka lub położna.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (tekst jednolity: Dz. U. 2001 r., Nr 57, poz. 602),
• Ustawa z dnia 18 lipca 1950 r. o odpowiedzialności zawodowej fachowych pracowników służby zdrowia (Dz. U. 1950 r., Nr 36, poz. 332),
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. 1997 r., Nr 88, poz. 553).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.