Administrator fanpage’a prowadzonego na Facebooku też odpowiada za przetwarzanie danych

Co wynika z wyroku TSUE?

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał wyrok w sprawie C-210/16 - Unabhängiges Landeszentrum für Datenschutz Schleswig-Holstein przeciwko Wirtschaftsakademie Schleswig-Holstein GmbH. Wynika z niego, iż administrator fanpage’a prowadzonego na Facebooku ponosi z Facebookiem wspólną odpowiedzialność za przetwarzanie danych osób odwiedzających jego stronę. Organ ds. ochrony danych państwa członkowskiego, w którym ów administrator ma swoją siedzibę, może podjąć działania, na podstawie dyrektywy 95/46, zarówno w stosunku do tego administratora, jak i w stosunku do spółki zależnej od Facebooka mającej siedzibę w tym samym państwie. 

Chodzi o dyrektywę 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych (Dz.U. 1995, L 281, s. 31). Dyrektywa ta została uchylona z dniem 25 maja 2018 r. rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólnym rozporządzeniem o ochronie danych, tj. RODO, Dz.U. 2016, L 119, s. 1).

Czego dotyczyła sprawa?

Niemiecka spółka Wirtschaftsakademie Schleswig-Holstein specjalizuje się w dziedzinie edukacji. Świadczy ona usługi kształcenia w szczególności przy użyciu fanpage’a prowadzonego na Facebooku pod adresem www.facebook.com/wirtschaftsakademie. 

Fanpage’e to konta użytkowników, które mogą być skonfigurowane na Facebooku przez osoby fizyczne lub przedsiębiorstwa. W tym celu po zarejestrowaniu się na Facebooku autor fanpage’a może wykorzystywać platformę oferowaną przez Facebooka do zaprezentowania się użytkownikom tego portalu społecznościowego, jak również osobom odwiedzającym fanpage’a oraz do zamieszczania wszelkiego rodzaju informacji na rynku mediów i poglądów.

Administratorzy fanpage’ów, tacy jak Wirtschaftsakademie, mogą uzyskać anonimowe dane statystyczne dotyczące osób odwiedzających te strony za pomocą funkcji „Facebook Insights” udostępnionej im nieodpłatnie przez Facebooka stosownie do niepodlegających zmianie warunków korzystania. Dane te są gromadzone dzięki plikom szpiegującym (zwanym „plikami cookies”), z których każdy zawiera niepowtarzalny kod użytkownika; są one aktywne przez dwa lata i zapisywane przez Facebooka na twardym dysku komputera lub na każdym innym nośniku osób odwiedzających fanpage’a. Kod użytkownika, który można powiązać z danymi połączenia użytkowników zarejestrowanych na Facebooku, zostaje pobrany i przetworzony w chwili otwarcia fanpage’ów.

Decyzją z dnia 3 listopada 2011 r. Unabhängiges Landeszentrum für Datenschutz SchleswigHolstein Holstein (niezależny regionalny organ ds. ochrony danych kraju związkowego SzlezwikHolsztyn, Niemcy), jako organ nadzorczy odpowiedzialny na podstawie dyrektywy 95/46 o ochronie danych za monitorowanie stosowania na terytorium kraju związkowego SzlezwikHolsztyn przepisów przyjętych przez Niemcy na podstawie tej dyrektywy, nakazał Wirtschaftsakademie dezaktywację jej fanpage’a. Zdaniem Unabhängiges Landeszentrum ani Wirtschaftsakademie, ani Facebook nie informowali bowiem osób odwiedzających fanpage’a o tym, że Facebook gromadził za pomocą plików cookies dotyczące ich dane osobowe oraz że następnie przetwarzano te informacje.

Wirtschaftsakademie wniosła skargę na tę decyzję do niemieckich sądów administracyjnych, podnosząc, że nie można jej przypisać przetwarzania danych osobowych dokonywanego przez Facebooka oraz że nie powierzyła ona również Facebookowi przetwarzania danych, które byłoby przez nią kontrolowane lub na które mogłaby wywierać wpływ. Wirtschaftsakademie doszła na tej podstawie do wniosku, że Unabhängiges Landeszentrum powinien był podjąć działania bezpośrednio przeciwko Facebookowi, a nie przeciwko niej.

W tych właśnie okolicznościach Bundesverwaltungsgericht (federalny sąd administracyjny, Niemcy) zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości o dokonanie wykładni dyrektywy 95/46 o ochronie danych.

Jakie jest rozstrzygnięcie TSUE?

W ogłoszonym wyroku Trybunał Sprawiedliwości zauważył przede wszystkim, że w omawianej sprawie nie ulega wątpliwości, iż amerykańska spółka Facebook oraz, jeżeli chodzi o Unię, zależna od niej irlandzka spółka Facebook Ireland muszą zostać uznane za „administratorów” danych osobowych użytkowników Facebooka oraz osób, które odwiedziły fanpage’e prowadzone na Facebooku. Spółki te określają bowiem w pierwszej kolejności cele i sposoby przetwarzania tych danych osobowych.

Następnie Trybunał stwierdził, że należy uznać, iż administrator fanpage’a, taki jak Wirtschaftsakademie, ponosi na poziomie Unii wspólną odpowiedzialność z Facebook Ireland za przetwarzanie danych.

Taki administrator uczestniczy bowiem, podejmując działania polegające na ustaleniu parametrów (zależnych w szczególności od jego użytkowników docelowych, jak również od celów w zakresie zarządzania lub promocji jego działalności), w określeniu celów i sposobów przetwarzania danych osobowych osób odwiedzających jego fanpage’a. W szczególności Trybunał wskazał w tym względzie, że administrator fanpage’a może zwrócić się o udzielenie (w formie zanonimizowanej) – a zatem o przetworzenie – danych demograficznych dotyczących jego użytkowników docelowych (między innymi tendencji w zakresie wieku, płci, stanu cywilnego i statusu zawodowego), informacji na temat stylu życia i zainteresowań jego użytkowników docelowych (w tym informacji dotyczących zakupów i zachowań w zakresie zakupów w sieci osób odwiedzających jego stronę oraz kategorii produktów czy usług, które najbardziej ich interesują), jak również danych geograficznych, które pozwalają administratorowi fanpage’a ustalić, gdzie należy przeprowadzić specjalne promocje lub zorganizować wydarzenia, a bardziej ogólnie, jak najlepiej ukierunkować swą ofertę informacyjną.

Zdaniem Trybunału okoliczność, że administrator fanpage’a korzysta z platformy oferowanej przez Facebooka i z usług na niej dostępnych, nie zwalnia go z jego obowiązków w dziedzinie ochrony danych osobowych.

Trybunał podkreślił, że uwzględnienie wspólnej odpowiedzialności operatora portalu społecznościowego i administratora fanpage’a prowadzonego na tym portalu w związku z przetwarzaniem danych osobowych osób odwiedzających ów fanpage przyczynia się do zapewnienia bardziej kompleksowej ochrony praw przysługujących osobom, które odwiedzają fanpage’a, zgodnie z wymogami dyrektywy 95/46 o ochronie danych.

Poza tym Trybunał stwierdził, że w celu zapewnienia przestrzegania na terytorium Niemiec przepisów w dziedzinie ochrony danych osobowych Unabhängiges Landeszentrum jest właściwy do wykonania nie tylko w stosunku do Wirtschaftsakademie, ale również w stosunku do Facebook Germany, wszystkich uprawnień, jakimi dysponuje on zgodnie z krajowymi przepisami transponującymi dyrektywę 95/46.

W przypadku bowiem, gdy przedsiębiorstwo z siedzibą poza Unią (takie jak amerykańska spółka Facebook) ma kilka oddziałów w różnych państwach członkowskich, organ nadzorczy państwa członkowskiego może wykonywać uprawnienia przyznane mu przez dyrektywę 95/46 (w art. 28 ust. 3) w stosunku do oddziału tego przedsiębiorstwa, znajdującego się na terytorium tego państwa członkowskiego, nawet jeżeli zgodnie z podziałem zadań w obrębie grupy, po pierwsze, ów oddział (w omawianej sprawie Facebook Germany) jest wyłącznie odpowiedzialny za sprzedaż przestrzeni reklamowej i inne działania marketingowe na terytorium owego państwa członkowskiego, a po drugie, wyłączną odpowiedzialność za gromadzenie i przetwarzanie danych osobowych ponosi w zakresie całego terytorium Unii oddział położony w innym państwie członkowskim (w omawianej sprawie Facebook Ireland).

Trybunał wyjaśnił też, że w przypadku, gdy organ nadzorczy państwa członkowskiego (w omawianej sprawie Unabhängiges Landeszentrum w Niemczech) zamierza wykonać w stosunku do podmiotu mającego siedzibę na terytorium tego państwa członkowskiego (w omawianej sprawie Wirtschaftsakademie) uprawnienia interwencyjne, o których mowa w dyrektywie 95/46 (w szczególności uprawnienie do zarządzania blokady, usunięcia bądź zniszczenia danych oraz nakładania czasowego bądź ostatecznego zakazu przetwarzania danych - art. 28 ust. 3 dyrektywy 95/46), z powodu naruszeń przepisów o ochronie danych osobowych popełnionych przez administrującą tymi danymi osobę trzecią mającą siedzibę w innym państwie członkowskim (w omawianej sprawie Facebook Ireland), ów organ nadzorczy jest właściwy do dokonania oceny, w sposób niezależny od organu nadzorczego tego ostatniego państwa członkowskiego (Irlandii), zgodności z prawem takiego przetwarzania danych i może wykonywać przysługujące mu uprawnienia interwencyjne w stosunku do podmiotu mającego siedzibę na jego terytorium bez uprzedniego zwrócenia się do organu nadzorczego drugiego państwa członkowskiego o podjęcie działań.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl