Co kupisz bez GMO?

Celem nowej ustawy jest wprowadzenie przepisów umożliwiajÄ…cych dobrowolne oznakowanie przez producentów żywnoÅ›ci i paszy, wytworzonych bez wykorzystania organizmów genetycznie zmodyfikowanych, zwanych dalej „GMO”, jako produktów wolnych od GMO. Ustawa dąży do tego, aby dać konsumentom informacjÄ™ oraz prawo wyboru, przy zakupie produktów żywnoÅ›ciowych, czy w danym produkcie wystÄ™puje modyfikacja genetyczna i czy w procesie wytwarzania produktów byÅ‚y wykorzystywane GMO.

Co przewiduje ustawa z dnia 13 czerwca 2019 r. o oznakowaniu produktów wytworzonych bez wykorzystania organizmów genetycznie zmodyfikowanych jako wolnych od tych organizmów?

Przedmiotowa ustawa określa:

• zasady oznakowania żywnoÅ›ci i pasz jako wolnych od organizmów genetycznie zmodyfikowanych (w tym rodzaje żywnoÅ›ci i pasz, które mogÄ… być oznakowane jako wolne od GMO oraz warunki i sposób ich oznakowania);
• obowiÄ…zki podmiotów wprowadzajÄ…cych na rynek żywność lub pasze oznakowane jako wolne od GMO;
• zasady przeprowadzania kontroli;
• zasady odpowiedzialnoÅ›ci za naruszenie przepisów.

Ustawa pozwala na informowanie w ten sposób konsumentów, że dany produkt wytworzono bez wykorzystania organizmów genetycznie zmodyfikowanych. Reguluje ona zasady znakowania żywnoÅ›ci i pasz jako wytworzonych bez GMO. Takie oznakowanie bÄ™dzie mogÅ‚o być używane dla produktów pochodzenia roÅ›linnego, które sÄ… tradycyjnymi odpowiednikami produktów GMO dopuszczonych do stosowania na terytorium Unii Europejskiej i wpisanych do rejestru genetycznie zmodyfikowanej żywnoÅ›ci i pasz, produktów pochodzenia zwierzÄ™cego, jeÅ›li w okresie chowu zwierzÄ…t nie byÅ‚y stosowane pasze GMO. UdziaÅ‚ w systemie bÄ™dzie dobrowolny.

Znakowanie produktów roÅ›linnych jako „wolne od GMO” w Å›wietle przepisów prawa regulujÄ…cego zasady przekazywania konsumentom informacji o żywnoÅ›ci, jest możliwe i zasadne tylko dla tych produktów, które majÄ… odpowiedniki modyfikowane genetycznie, dopuszczone do obrotu na rynku Unii Europejskiej (modyfikowane genetycznie i dopuszczone do obrotu na terytorium UE sÄ… nastÄ™pujÄ…ce roÅ›liny: kukurydza, rzepak, soja, burak cukrowy). ObowiÄ…zek znakowania produktów GMO wynika przy tym z odrÄ™bnych przepisów Unii Europejskiej.

Ustawa wprowadza na grunt polskiego prawa dobrowolny system oznakowania produktów GMO. Produkty, które zgodnie z przedÅ‚ożonÄ… ustawÄ… zostanÄ… objÄ™te nowym systemem znakowania, to jedno i wieloskÅ‚adnikowe produkty (żywność i pasze) pochodzenia roÅ›linnego, które majÄ… odpowiedniki modyfikowane genetycznie dopuszczone do obrotu na rynku Unii Europejskiej. KolejnÄ… grupÄ… produktów, które bÄ™dÄ… mogÅ‚y korzystać z oznaczenia okreÅ›lonego w ustawie, bÄ™dÄ… produkty pochodzenia zwierzÄ™cego (np. miÄ™so, mleko, jaja, sery) pochodzÄ…ce od zwierzÄ…t lub ze zwierzÄ…t karmionych paszami bez GMO.

Oprócz produktów jednoskÅ‚adnikowych, ustawa reguluje również kwestiÄ™ możliwoÅ›ci znakowania produktów żywnoÅ›ciowych wieloskÅ‚adnikowych. W tej grupie produktów, jako wolne od GMO oznakowane bÄ™dÄ… mogÅ‚y zostać produkty, jeżeli zostanÄ… speÅ‚nione Å‚Ä…cznie nastÄ™pujÄ…ce warunki:

1. wszystkie składniki będące produktami pochodzenia zwierzęcego oraz roślinnego, będą spełniały warunki określone w ustawie do oznaczenia ich jako wolne od GMO;
2. skÅ‚adniki wymienione w pkt 1 bÄ™dÄ… stanowiÅ‚y wiÄ™cej niż 50% Å‚Ä…cznej masy wszystkich skÅ‚adników w chwili ich użycia do wyprodukowania tej żywnoÅ›ci;
3. ozostałe składniki inne niż wymienione w pkt 1 nie będą zawierały, składały się oraz nie będą wyprodukowane z GMO.

Oznakowanie żywności i pasz jako wolnych od GMO polegać będzie na umieszczeniu znaku graficznego na opakowaniu oraz w dokumentacji towarzyszącej określenia:

a) „bez GMO” – w przypadku żywnoÅ›ci pochodzenia roÅ›linnego i żywnoÅ›ci skÅ‚adajÄ…cej siÄ™ wiÄ™cej niż z jednego skÅ‚adnika, w skÅ‚ad której nie wchodzi produkt pochodzenia zwierzÄ™cego, oraz w przypadku pasz,

b) „wyprodukowane bez stosowania GMO” – w przypadku produktów pochodzenia zwierzÄ™cego i żywnoÅ›ci skÅ‚adajÄ…cej siÄ™ wiÄ™cej niż z jednego skÅ‚adnika, w skÅ‚ad której wchodzi produkt pochodzenia zwierzÄ™cego.

Ustawa wprowadza także kary za faÅ‚szowanie informacji o Å¼ywnoÅ›ci. Przewiduje, że przedsiÄ™biorca wprowadzajÄ…cy na rynek produkt ze sfaÅ‚szowanÄ… informacjÄ… dotyczÄ…cÄ… braku GMO bÄ™dzie podlegać karze pieniężnej w wysokoÅ›ci do 10-krotnoÅ›ci wartoÅ›ci korzyÅ›ci majÄ…tkowej uzyskanej lub do uzyskania przez wprowadzenie na rynek takiego produktu, lecz nie niższej niż 2 tys. zÅ‚. Kary bÄ™dÄ… groziÅ‚y ponadto za nieposiadanie dokumentów bÄ…dź nieprzeprowadzanie badaÅ„ laboratoryjnych wbrew obowiÄ…zkowi.

DziÄ™ki nowym przepisom wzmocniona zostanie konkurencyjność polskich artykuÅ‚ów rolno-spożywczych, w tym produktów pochodzenia zwierzÄ™cego, które sÄ… wytwarzane bez udziaÅ‚u GMO, a konsumenci bÄ™dÄ… dokonywać bardziej Å›wiadomego wyboru podczas zakupów.

Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?

Ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2020 r.