Right2Water

Pierwsza w historii UE europejska inicjatywa obywatelska doczekała się przełożenia na propozycję ustawodawczą. Komisja Europejska zaproponowała zmianę przepisów, które mają służyć poprawie jakości wody pitnej i dostępu do niej oraz lepszemu informowaniu obywateli. Pod inicjatywą Right2Water w podpisało się ponad półtora miliona obywateli wspólnoty.

Projekt dotyczący jakości wody pitnej

1 lutego 2018 r. Komisja przyjęła wniosek dotyczący przeglądu dyrektywy w sprawie wody pitnej. W odpowiedzi na inicjatywę wniosek ten przewiduje między innymi to, że państwa członkowskie będą zobowiązane do poprawy dostępu do wody pitnej dla wszystkich obywateli, zwłaszcza dla słabszych i zmarginalizowanych grup.

 Jest on oparty na ocenie dyrektywy w sprawie wody pitnej przeprowadzonej w 2016 r. oraz konsultacji publicznych w sprawie jakości wody pitnej w UE przeprowadzonych w 2014 r.

Bezpieczna woda pitna dla wszystkich Europejczyków

Prawo dostępu do podstawowych usług dobrej jakości, w tym do wody, jest jedną z zasad Europejskiego filaru praw socjalnych jednogłośnie przyjętego przez szefów państw lub rządów podczas szczytu w Göteborgu. Najnowszy wniosek ustawodawczy ma na celu zagwarantowanie tego prawa i tym samym stanowi odpowiedź na pierwszą, zakończoną sukcesem, europejską inicjatywę obywatelską „Right2Water”, w ramach której zebrano 1,6 mln podpisów na rzecz poprawy dostępu do bezpiecznej wody pitnej dla wszystkich Europejczyków. Ponadto celem wniosku jest wzmocnienie pozycji konsumentów poprzez zapewnienie, aby dostawcy wody dostarczali konsumentom jaśniejszych informacji na temat zużycia wody, struktury kosztów oraz ceny za litr wody, co umożliwi porównanie z cenami wody butelkowanej. Nowe przepisy przyczynią się do realizacji celów środowiskowych dotyczących zmniejszenia wykorzystania plastiku i ograniczenia śladu węglowego UE, a także do osiągnięcia celów zrównoważonego rozwoju.

Pierwszy wiceprzewodniczący Frans Timmermans powiedział: - "Europejska inicjatywa obywatelska pozwoliła obywatelom głośno i wyraźnie domagać się podjęcia działań, które zagwarantują im dostęp do bezpiecznej wody pitnej. Usłyszeliśmy ten głos, wzięliśmy go pod uwagę i przeprowadziliśmy dogłębną analizę obowiązujących przepisów. Dlatego proponujemy modernizację prawa Unii w celu poprawy jakości wody pitnej i zwiększenia dostępu do niej w przypadkach, gdy ma on największe znaczenie. Wspólnie możemy i musimy chronić zdrowie i bezpieczeństwo naszych obywateli".

Wiceprzewodniczący Jyrki Katainen odpowiedzialny za wzrost, zatrudnienie, inwestycje i konkurencyjność stwierdził: - "Wniosek ten ułatwia przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, ponieważ pomaga państwom członkowskim w zasobooszczędnym gospodarowaniu wodą pitną. Proponowane przepisy sprzyjają ograniczeniu zużycia energii i zapobiegają niepotrzebnym stratom wody. Większa przejrzystość wpłynie również na poprawę pozycji konsumentów i da impuls do bardziej zrównoważonych wyborów, na przykład do korzystania z wody z kranu".

Większość mieszkańców UE ma bardzo dobry dostęp do wody pitnej wysokiej jakości. Jest to wynikiem przepisów unijnych od dawna chroniących Europejczyków, dzięki czemu mają oni dostęp do wysokiej jakości wody pitnej. Komisja pragnie dopilnować, aby jakość ta utrzymała się w perspektywie długoterminowej. Przepisy, których aktualizację proponuje Komisja, poprawią jakość i bezpieczeństwo wody, ponieważ przewidują dodanie nowych i nowo powstających zanieczyszczeń do wykazu kryteriów określania bezpieczeństwa wody (np. bakterii Legionella i chloranów). Nowe przepisy uwzględniają najnowszą wiedzę naukową i zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia.

Według nowych zasad państwa członkowskie będą zobowiązane do poprawy dostępu do wody pitnej dla wszystkich obywateli, zwłaszcza dla słabszych i zmarginalizowanych grup, które obecnie mają do niej utrudniony dostęp. W praktyce oznacza to dostarczenie infrastruktury pozwalającej na swobodny dostęp do wody pitnej w przestrzeni publicznej, prowadzenie kampanii informacyjnych poświęconych jakości wody oraz zachęcanie do zapewniania dostępu do wody pitnej w budynkach administracji i użyteczności publicznej.

Inna istotną zmianą w prawodawstwie będzie zapewnienie łatwego i przyjaznego dla użytkownika dostępu – w tym online – do informacji o jakości wody pitnej oraz o zaopatrzeniu w wodę na danym obszarze mieszkalnym, co pomoże zwiększyć zaufanie do wody z kranu. Szacuje się, że nowe przepisy pozwolą obniżyć potencjalne zagrożenia zdrowia związane z wodą pitną z 4% do poniżej 1%.

Spadek spożycia wody butelkowanej pomoże ponadto gospodarstwom domowym w Europie zaoszczędzić 600 mln EUR rocznie. Dzięki większemu zaufaniu do wody z kranu obywatele mogą również przyczynić się do ograniczenia ilości plastikowych odpadów związanych z wodą butelkowaną, w tym odpadów morskich. Plastikowe butelki są jednym z najczęściej znajdowanych na europejskich plażach jednorazowych przedmiotów z plastiku. Dzięki aktualizacji dyrektywy w sprawie wody pitnej Komisja czyni istotny krok legislacyjny w stronę realizacji ogłoszonej 16 stycznia 2018 r. unijnej strategii w dziedzinie tworzyw sztucznych.

Lepsze gospodarowanie wodą pitną przez państwa członkowskie pozwoli uniknąć niepotrzebnych strat wodyi przyczyni się do zmniejszenia śladu węglowego. Dlatego też wniosek stanowi istotny wkład w realizację celów zrównoważonego rozwoju do roku 2030 (cel 6) oraz celów porozumienia klimatycznego z Paryża. Nowe, oparte na analizie ryzyka podejście do bezpieczeństwa pomoże przeprowadzać kontrole bezpieczeństwa w sposób bardziej ukierunkowany tam, gdzie ryzyko jest wyższe. Jednocześnie Komisja przyspieszy prace nad standaryzacją w celu zapewnienia, aby wyroby budowlane w sektorze wody na całym rynku wewnętrznym UE – takie jak rury i zbiorniki – nie zanieczyszczały wody pitnej.

Kontekst prawny

Większość mieszkańców UE korzysta już z bardzo dobrego dostępu do wody pitnej wysokiej jakości, zwłaszcza w porównaniu z innymi regionami na świecie, co po części zawdzięczamy stosowaniu od 30 lat unijnych przepisów dotyczących jakości wody pitnej. Dzięki tej polityce, chroniącej zdrowie obywateli, można bezpiecznie pić wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi. Filary tej polityki to:

• zapewnienie kontroli jakości wody pitnej na podstawie norm opartych na najnowszych dowodach naukowych;
• zapewnienie wydajnego i skutecznego monitorowania, oceny i egzekwowania jakości wody pitnej;
• dostarczanie konsumentom adekwatnych i właściwych informacji w odpowiednim czasie.

Rewizja dyrektywy 98/83/WE w sprawie wody pitnej została włączona do programu prac Komisji na 2017 r. jako bezpośrednie następstwo europejskiej inicjatywy obywatelskiej „Right2Water”. Wniosek jest rezultatem oceny REFIT dyrektywy w sprawie wody pitnej i towarzyszą mu ocena skutków oraz zalecenia WHO.

Dodatkowe informacje:

• Wniosek w sprawie rewizji dyrektywy
• Ocena skutków i streszczenie oceny skutków
• Zestawienie informacji: Bezpieczna woda pitna dla wszystkich Europejczyków
• Odpowiedź Komisji na europejską inicjatywę obywatelską „Right2Water”
• Europejski filar praw socjalnych
• Dyrektywa w sprawie wody pitnej
• Unijna strategia w dziedzinie tworzyw sztucznych
• Przegląd dyrektywy w sprawie wody pitne

A.J.
Zespół e-prawnik.pl