Jak urwać się z woja?

Żołnierzom w okresie pozostawania w dyspozycji dowódcy jednostki wojskowej, nie przysługują świadczenia z tytułu odbywania czynnej służby wojskowej, określone w niniejszej ustawie.

Kiedy żołnierz zostaje przeniesiony do rezerwy?

Przed odbyciem zasadniczej służby wojskowej dowódca jednostki wojskowej zwalnia żołnierza z tej służby w razie:

1. uznania go ze względu na stan zdrowia za czasowo niezdolnego do czynnej służby wojskowej lub niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju albo za trwale i całkowicie niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny; 

2. konieczności sprawowania przez niego bezpośredniej opieki nad członkiem rodziny;

3. wybrania go do Sejmu; 

4. zarządzenia w stosunku do niego wykonania kary pozbawienia wolności, w tym również kary zastępczej. 

Po ustaniu ww. przyczyn zwolnienia z zasadniczej służby wojskowej wojskowy komendant uzupełnień powołuje żołnierza do odbycia pozostałego okresu tej służby, jeżeli nie zachodzą okoliczności uzasadniające udzielenie odroczenia z innego tytułu, albo przenosi go do rezerwy w ostatnim dniu upływu 3 miesięcy następujących po dniu, w którym ustały przyczyny lub okoliczności wyłączające możliwość tego powołania.

Natomiast przeniesienie do rezerwy żołnierzy zwolnionych z zasadniczej służby wojskowej przedterminowo należy do wojskowego komendanta uzupełnień i następuje z upływem ustawowego czasu trwania tej służby, liczonego od dnia rozpoczęcia jej odbywania. Przed przeniesieniem do rezerwy żołnierze zwolnieni z zasadniczej służby wojskowej przedterminowo mogą być w każdym czasie wezwani przez dowódcę jednostki wojskowej lub wojskowego komendanta uzupełnień do dalszego jej odbywania. Nie wzywa się do odbycia pozostałego okresu zasadniczej służby wojskowej tych żołnierzy, którzy odbyli co najmniej osiem miesięcy czynnej służby wojskowej.

Jak następuje wcześniejsze zwolnienie żołnierzy z zasadniczej służby wojskowej i z nadterminowej zasadniczej służby wojskowej?

Od 12 maja 2006 r. będzie obowiązywało nowe rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 11 kwietnia 2006 r. w sprawie wcześniejszego zwalniania żołnierzy z zasadniczej służby wojskowej i z nadterminowej zasadniczej służby wojskowej. Rozporządzenie to określa:

• szczegółowy sposób postępowania w zakresie zwalniania żołnierzy z zasadniczej służby wojskowej przed jej odbyciem i z nadterminowej zasadniczej służby wojskowej przed upływem okresu, na który zgłosili się oni do tej służby, a także przenoszenia do rezerwy tych żołnierzy; 

• szczegółowe przypadki, warunki i sposób postępowania w zakresie wzywania żołnierzy zwolnionych przedterminowo z zasadniczej służby wojskowej do odbycia pozostałego okresu tej służby.  

Na jakiej podstawie żołnierz może być zwolniony z zasadniczej służby wojskowej przed jej odbyciem?

Podstawą zwolnienia żołnierza z zasadniczej służby wojskowej przed jej odbyciem jest: 

1. ostateczne orzeczenie wojskowej komisji lekarskiej o uznaniu go za:

• czasowo niezdolnego do czynnej służby wojskowej, 

• niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju, 

• trwale i całkowicie niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny; 

2. ostateczna decyzja wójta lub burmistrza (prezydenta miasta), ustalająca konieczność sprawowania przez żołnierza bezpośredniej opieki nad członkiem rodziny;

3. wniosek żołnierza udokumentowany zaświadczeniem państwowej komisji wyborczej o wybraniu żołnierza na posła; 

4. prawomocne orzeczenie sądu w przypadku zarządzenia w stosunku do żołnierza wykonania kary pozbawienia wolności, w tym również kary zastępczej; 

5. ostateczna decyzja Ministra Obrony Narodowej, wydana na podstawie udokumentowanego, złożonego drogą służbową, indywidualnego wniosku żołnierza, uzasadnionego szczególnie ważnymi względami osobistymi lub rodzinnymi; 

6. ostateczna decyzja właściwego organu administracji publicznej, stwierdzająca utratę obywatelstwa polskiego. 

Kiedy następuje zwolnienie żołnierza z zasadniczej służby wojskowej przed jej odbyciem?

Zwolnienie żołnierza następuje nie później niż:

• po upływie siedmiu dni od dnia, w którym doręczone dowódcy jednostki wojskowej decyzja lub orzeczenie stały się ostateczne - w przypadkach, o których mowa w powyższych pkt 1, 2, 5 i 6; 

• z dniem rozpoczęcia wykonywania kary określonej w doręczonym dowódcy jednostki wojskowej orzeczeniu, które stało się prawomocne - w przypadku określonym wyżej w pkt 4;

• po upływie siedmiu dni od dnia doręczenia dowódcy jednostki wojskowej wniosku - w przypadku podstawy z ww. pkt 3. 

W uzasadnionych przypadkach, jeżeli w powyższych terminach nie jest możliwe rozliczenie żołnierza z jednostką wojskową, dowódca jednostki wojskowej zwalnia tego żołnierza w terminie późniejszym, niezwłocznie po jego rozliczeniu się z jednostką. 

Jaki jest los żołnierza zwolnionego z zasadniczej służby wojskowej przed jej odbyciem?

Żołnierza zwolnionego z zasadniczej służby wojskowej przed jej odbyciem, dowódca jednostki wojskowej skreśla z ewidencji wojskowej i przekazuje wtórnik karty ewidencyjnej tego żołnierza właściwemu wojskowemu komendantowi uzupełnień.

 Wraz z wtórnikiem karty ewidencyjnej przekazuje się uwierzytelnioną kopię dokumentów stanowiących podstawę zwolnienia żołnierza z zasadniczej służby wojskowej. 

Żołnierz zwolniony z zasadniczej służby wojskowej przed jej odbyciem, ze względu na:

1. uznanie go przez wojskową komisję lekarską za czasowo niezdolnego do czynnej służby wojskowej lub 

2. uznanie go ze względu na stan zdrowia za czasowo niezdolnego do czynnej służby wojskowej lub niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju albo za trwale i całkowicie niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny; 

3. konieczność sprawowania przez niego bezpośredniej opieki nad członkiem rodziny;

4. wybranie go do Sejmu; 

5. zarządzenie w stosunku do niego wykonania kary pozbawienia wolności, w tym również kary zastępczej,  

musi zgłasić się niezwłocznie, ale nie później niż w terminie 7 dni od dnia ustania okresu niezdolności do tej służby lub przyczyn zwolnienia z tej służby, do wojskowego komendanta uzupełnień w celu ustalenia możliwości powołania go do odbycia pozostałego okresu tej służby. 

Żołnierza zwolnionego z zasadniczej służby wojskowej z powodu uznania go za trwale i całkowicie niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny, a także z powodu utraty obywatelstwa polskiego, wojskowy komendant uzupełnień skreśla z ewidencji wojskowej. 

Na jakiej podstawie żołnierz odbywający nadterminową zasadniczą służbę wojskową może być zwolniony przed upływem okresu, na który zgłosił się do tej służby?

Podstawą zwolnienia żołnierza odbywającego nadterminową zasadniczą służbę wojskową przed upływem okresu, na który zgłosił się do tej służby, jest: 

1. ostateczne orzeczenie wojskowej komisji lekarskiej o uznaniu go za: 

• czasowo niezdolnego do czynnej służby wojskowej,

• niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju, 

• trwale i całkowicie niezdolnego do czynnej służby wojskowej w czasie pokoju oraz w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny; 

2. wniosek żołnierza udokumentowany zaświadczeniem państwowej komisji wyborczej o wybraniu żołnierza na posła; 

3. rozkaz personalny właściwego organu wojskowego o powołaniu do zawodowej służby wojskowej lub przyjęciu do służby wojskowej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego;

4. ostateczna opinia służbowa stwierdzająca uzyskanie oceny niedostatecznej; 

5. ostateczna decyzja właściwego organu administracji publicznej stwierdzająca utratę obywatelstwa polskiego; 

6. prawomocny wyrok sądu - w przypadku: 

• skazania na karę pozbawienia wolności (aresztu wojskowego), 

• orzeczenia środka karnego: pozbawienia praw publicznych lub degradacji; 

7. prawomocne orzeczenie kary dyscyplinarnej usunięcia z nadterminowej zasadniczej służby wojskowej;

8. oświadczenie żołnierza:

• niewyrażenia zgody na pełnienie służby w innej jednostce wojskowej, w przypadku rozformowania jednostki wojskowej, której ewidencją jest objęty,

• niewyrażenia zgody na zmianę stanowiska służbowego w przypadku:  - skreślenia w etacie jednostki wojskowej dotychczas zajmowanego stanowiska służbowego, - wydania prawomocnego orzeczenia wojskowej komisji lekarskiej o niezdolności do odbywania służby wojskowej na dotychczas zajmowanym stanowisku; 

9. wniosek żołnierza, uzasadniony szczególnie ważnymi względami osobistymi lub rodzinnymi, wraz z adnotacją dowódcy jednostki wojskowej o udzieleniu zgody na zwolnienie żołnierza z nadterminowej zasadniczej służby wojskowej przed upływem okresu, na który zgłosił się do tej służby;

10. ostateczna opinia służbowa stwierdzająca niewywiązywanie się z obowiązków służbowych w okresie warunkowego zawieszenia żołnierzowi wykonania kary pozbawienia wolności (aresztu wojskowego);

11. pisemne oświadczenie bezpośredniego przełożonego dowódcy jednostki wojskowej o braku możliwości wyznaczenia żołnierza na inne równorzędne lub niższe stanowisko służbowe w tej samej lub innej jednostce wojskowej. 

W jakim terminie następuje zwolnienie żołnierza odbywającego nadterminową zasadniczą służbę wojskową?

Zwolnienie żołnierza odbywającego nadterminową zasadniczą służbę wojskową następuje nie później niż po upływie 7 dni od dnia: 

• w którym doręczone dowódcy jednostki wojskowej orzeczenie stało się ostateczne - w przypadkach, o których mowa powyższych pkt 1, 6 i 7; 

• w którym doręczona dowódcy jednostki wojskowej decyzja stała się ostateczna - w przypadku określonym w ww. pkt 5; 

• doręczenia dowódcy jednostki wojskowej rozkazu personalnego - w przypadku, o którym mowa w pkt 3; 

• doręczenia dowódcy jednostki wojskowej wniosku - w przypadku wskazanym w powyższym pkt 2; 

• doręczenia dowódcy jednostki wojskowej ostatecznej opinii służbowej - w przypadkach z pkt 4 oraz 10;

• doręczenia dowódcy jednostki wojskowej oświadczenia - w przypadkach, o których mowa w pkt 8 oraz 11; 

• udzielenia zgody przez dowódcę jednostki wojskowej - w przypadku z pkt 9. 

W uzasadnionych przypadkach, jeżeli w ww. terminie nie jest możliwe rozliczenie żołnierza z jednostką wojskową, dowódca jednostki wojskowej zwalnia tego żołnierza w terminie późniejszym, niezwłocznie po jego rozliczeniu się z jednostką. 

O udzieleniu zgody na zwolnienie żołnierza na jego wniosek z nadterminowej zasadniczej służby wojskowej przed upływem okresu, na który zgłosił się do tej służby, informuje się tego żołnierza, określając mu jednocześnie czas na rozliczenie się z jednostką wojskową oraz przewidywany termin zwolnienia z czynnej służby wojskowej. 

Fakt zwolnienia żołnierza z zasadniczej służby wojskowej przed jej odbyciem i żołnierza z nadterminowej zasadniczej służby wojskowej przed upływem okresu, na który zgłosił się on do tej służby, a także przeniesienia do rezerwy tych żołnierzy stwierdza się w rozkazie dziennym jednostki wojskowej. 

A co, jeśli żołnierz nie dostanie zwolnienia?

Odmowa udzielenia zgody na zwolnienie żołnierza na jego wniosek z nadterminowej zasadniczej służby wojskowej przed upływem okresu, na który zgłosił się do tej służby, następuje w drodze decyzji administracyjnej, którą doręcza się żołnierzowi na piśmie wraz z uzasadnieniem. 

Odwołanie od takiej decyzji wnosi się za pośrednictwem dowódcy jednostki wojskowej, który wydał tę decyzję, do bezpośredniego przełożonego tego dowódcy. 

Kiedy wzywa się żołnierza zwolnionego z zasadniczej służby wojskowej przedterminowo?

Wezwanie żołnierza zwolnionego z zasadniczej służby wojskowej przedterminowo z pozostawieniem w dyspozycji dowódcy jednostki wojskowej może nastąpić z przyczyn służbowych uzasadniających natychmiastowe dokonanie zmiany stanu ewidencyjnego żołnierzy odbywających czynną służbę wojskową w jednostce wojskowej, m.in. w przypadkach udziału jednostki wojskowej w: 

1. zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków;

2. akcjach poszukiwawczych oraz ratowania życia ludzkiego; 

3. oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu; 

4. wykonywaniu zadań poza granicami państwa: użyciu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej w konflikcie zbrojnym lub dla wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych, misji pokojowej czy akcji zapobieżenia aktom terroryzmu lub ich skutkom, czy też pobytu tam w związku z udziałem w szkoleniach i ćwiczeniach wojskowych, akcjach ratowniczych, poszukiwawczych lub humanitarnych (oprócz akcji ratowniczych regulowanych przepisami o ratownictwie na morzu) albo przedsięwzięciach reprezentacyjnych.

Wezwanie doręcza się żołnierzowi co najmniej na 3 dni przed dniem stawienia się do jednostki wojskowej określonym w wezwaniu. W razie, gdy żołnierz, któremu doręczono takie wezwanie, nie może z powodu obłożnej choroby stawić się do odbycia pozostałego okresu zasadniczej stużby wojskowej w terminie i miejscu określonych w wezwaniu, niezwłocznie zawiadamia o tym fakcie dowódcę jednostki wojskowej określonego w wezwaniu. Po ustaniu choroby żołnierz, któremu doręczono wezwanie, zgłasza się niezwłocznie do dowódcy jednostki wojskowej określonego w wezwaniu, przedstawiając stosowne zaświadczenie lekarskie. Niedotrzymanie ww. terminu zawiadomienia jest uzasadnione, jeśli żołnierz ze względu na obłożną chorobę stwierdzoną zaświadczeniem lekarskim nie mógł zawiadomić o niemożności osobistego stawienia się.  

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 11 kwietnia 2006 r. w sprawie wcześniejszego zwalniania żołnierzy z zasadniczej służby wojskowej i z nadterminowej zasadniczej służby wojskowej (Dz. U. 2006 r., Nr 72, poz. 499);

• Ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. 2004 r. Nr 241, poz. 2416, ze zm.);

• Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa (Dz. U. 1998 r., Nr 162, poz. 1117, ze zm.)