Jak uzyskać nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym?

21.4.2015

Czym jest postępowanie nakazowe?

Postępowanie nakazowe jest jednym ze szczególnych postępowań procesu cywilnego, którego skutkiem jest wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym. Uzyskane w ten sposób orzeczenie sądu, ma szczególną moc, nawet bez konieczności nadawania mu klauzuli wykonalności, stąd też osoba na rzecz której zostało wydane takie orzeczenie ma o wiele większe uprawnienia w stosunku do pozwanego, niż w sytuacji gdyby uzyskała zwykły wyrok w sprawie czy też nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym. W postępowaniu nakazowym można dochodzić wyłącznie roszczeń pieniężnych bądź też świadczenia innych rzeczy zamiennych.

Jaki sąd jest właściwy w sprawach o nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym?

Pozew o rozpoznanie sprawy w trybie postępowania nakazowego może zostać skierowany zarówno do sądu rejonowego jak i sądu okręgowego. O właściwości rzeczowej sądu w niniejszym przypadku będzie decydować przede wszystkim wartość przedmiotu sporu (dalej: WPS) w sprawie. I tak jeśli WPS będzie wynosić maksymalnie 75.000 zł - sądem właściwym będzie sąd rejonowy, w przypadku przekroczenia tej sumy, sprawę rozpozna jako sąd pierwszej instancji sąd okręgowy.

Warto pamiętać o tym, iż do wartości przedmiotu sporu nie dolicza się pożytków, kosztów i odsetek, które mogą być dochodzone obok roszczenia głównego.

Który sąd będzie właściwy miejscowo?

Zgodnie z ogólną zasadą, sądem właściwym miejscowo będzie sąd właściwy dla miejsca zamieszkania czy też siedziby pozwanego. Przepisy przewidują jednakże właściwość przemienną bądź też wyłączną w niektórych sprawach, stąd też niekiedy pozew może być skierowany do innego sądu niż sąd miejsca zamieszkania pozwanego. Przykładowo pozew z weksla można skierować do sądu właściwego ze względu na miejsce płatności weksla a pozew z umowy ze względu na miejsce jej wykonania.

Kiedy sąd może wydać nakaz zapłaty?

Przepisy Kodeksu postępowania cywilnego wyraźnie wskazują, kiedy sąd może wydać nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym. Aby móc dochodzić roszczenia w postępowaniu nakazowym, należy okoliczności uzasadniające dochodzone roszczenie udowodnić wskazanym przez przepisy dokumentem.

Zgodnie z przepisem art. 485 § 1 k.p.c., sąd wydaje nakaz zapłaty, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych, a okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie są udowodnione dołączonymi do pozwu:

dokumentem urzędowym (dokumentem urzędowym jest pismo sporządzone przez właściwy organ - państwowy, samorządowy, spółdzielczy - w przepisanej formie i w zakresie działania organu),
zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem (może to być także podpisana przez dłużnika faktura VAT),
wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu (może to być także prywatne pismo określające wysokość zadłużenia i terminy spłaty zadłużenia, jeśli są już wymagalne)
zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank i nie zapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym.
wekslem, czekiem, warrantem lub rewersem należycie wypełnionym, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości.
umową, dowodem spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego oraz dowodem doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego lub odsetek w transakcjach handlowych określonych w ustawie z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, oraz na podstawie dokumentów potwierdzających poniesienie kosztów odzyskiwania należności, jeżeli powód dochodzi również zwrotu kosztów, o których mowa w art. 10 ust. 2 tej ustawy.
wyciągiem z ksiąg bankowych podpisanym przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodem doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty.

Przepisy dopuszczają możliwość załączenia niniejszych dokumentów w odpisach, poświadczonych za zgodność z oryginałem przez notariusza bądź przez występujących w sprawie adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego czy też radcę Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa. Nie dotyczy to jednak weksli, czeków, warrantów, rewersów oraz wyciągu z ksiąg bankowych - te dokumenty muszą zostać załączone w oryginałach - w innym przypadku sąd może zwrócić pozew na podstawie przepisu art. 130 k.p.c.

Czy pozew należy złożyć na formularzu?

Nie zawsze. Otóż zależy to od dochodzonego roszczenia. Jeśli przepisy wymagają złożenia pozwu na przygotowanym formularzu (np. w postępowaniu uproszczonym), to wówczas złożenie pozwu na formularzu jest obowiązkowe. W innych przypadkach wystarczające jest złożenie pozwu w zwykłej formie pisemnej.

Jaka jest procedura wydania nakazu zapłaty?

Sąd wydaje nakaz zapłaty na posiedzeniu niejawnym. Oznacza to, iż w trakcie posiedzenia nie ma obecnych stron postępowania, a informacja o wydanym nakazie zapłaty dociera z chwilą doręczenia odpisu nakazu zapłaty stronom za pośrednictwem poczty.

Nie zawsze jednak sądy wydaje nakazy zapłaty w postępowaniu nakazowym. Jeśli nie ma podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (gdyż, przykładowo, załączone do pozwu dokumenty nie są zgodne z wymogami przepisu art. 485 § 1 k.p.c.), lecz istnieje zasadność wydania takiego orzeczenia w postępowaniu upominawczym, sąd może przekazać sprawę do rozpoznania w trybie upominawczym.

Jeśli natomiast sąd uzna, iż nie ma podstaw do wydania nakazu zapłaty, wyznaczy rozprawę i wezwie strony do uczestnictwa w postępowaniu.

Jeżeli sąd wyda jednak nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, jak zostało wspomniane, doręcza odpis orzeczenia tak powodowi jak i pozwanemu w sprawie. Sąd obliguje pozwanego do uiszczenia orzeczonej sumy w terminie dwóch tygodni bądź do świadczenia rzeczy zamiennych albo do wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty.

Dlaczego nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym ma szczególną moc?

Nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym stanowi z chwilą wydania tytuł zabezpieczenia. Oznacza to, iż bez konieczności oczekiwania na uprawomocnienie się nakazu zapłaty i bez konieczności nadawania mu klauzuli wykonalności, powód może wstąpić do komornika o zabezpieczenie przysługującego mu roszczenia. Nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym jest więc w tym zakresie zrównany w swej mocy z postanowieniem sądu o udzieleniu zabezpieczenia wydanym w postępowaniu zabezpieczającym. Wybór sposobu zabezpieczenia roszczenia należy do powoda - może on więc wskazać, iż zabezpieczenie może nastąpić poprzez zajęcie rachunku bankowego czy też wynagrodzenia pozwanego.

Jeszcze większą moc ma nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym na podstawie weksla, czeku warrantu czy też rewersu. Taki nakaz staje się bowiem natychmiast wykonalny po upływie terminu do wniesienia środka odwoławczego od nakazu (dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu pozwanemu). Oznacza to, iż powód może po upływie w/w terminu wszcząć postępowanie egzekucyjne, bez konieczności nadawania nakazowi klauzuli wykonalności. Jeśli jednak pozwany wniesie zarzuty może także złożyć wniosek o wstrzymanie natychmiastowego wykonania nakazu zapłaty, bądź w samych zarzutach bądź też osobno, po wniesieniu zarzutów do sądu. W takim przypadku sąd może wydać decyzję zgodną z żądaniem pozwanego.

Co jeśli sąd nie będzie mógł doręczyć nakazu zapłaty?

Jeśli sąd ma problemy z doręczeniem nakazu zapłaty, może wezwać powoda do wskazania aktualnego adresu. W tym celu konieczne jest wystąpienie do Departamentu Spraw Obywatelskich Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji Wydział Udostępniania Informacji o wydanie zaświadczenia o aktualnym miejscu zameldowania osoby fizycznej. We wniosku należy wskazać interes prawny w uzyskaniu danych - najkorzystniej wskazać wezwanie sądu do podania aktualnego miejsca zameldowania pozwanego. Czas oczekiwania na zaświadczenie może wynosić nawet cztery miesiące, dlatego też, nie jest wykluczone złożenie pisma do sądu o przedłużenie terminu do przedłożenia zaświadczenia, uzasadnionego koniecznością oczekiwania na pismo z Departamentu.

Problem pojawi się wówczas, gdy adres wskazany przez Departament będzie identyczny z tym, na który nakaz miał być doręczony a pozwany, przykładowo wyprowadził się czy tez mieszka za granicą. W takim przypadku sąd uchyli nakaz i wyda właściwe postanowienie - o skierowaniu sprawy do trybu zwykłego bądź też podejmie czynności zmierzające do doręczenia za granicą.

Jak skutecznie wnieść zarzuty?

Pismo z zarzutami wnosi się do sądu, który wydał nakaz zapłaty. W piśmie pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz zapłaty w całości czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy oraz okoliczności faktyczne i dowody. Sąd pomija spóźnione twierdzenia i dowody, chyba że strona uprawdopodobni, że nie zgłosiła ich w zarzutach bez swojej winy lub że uwzględnienie spóźnionych twierdzeń i dowodów nie spowoduje zwłoki w rozpoznaniu sprawy albo że występują inne wyjątkowe okoliczności.

Jeśli zarzuty zostaną wniesione po terminie, nie zostaną należycie opłacone bądź też nie zostaną uzupełnione zgodnie z wezwaniem sądu, zostaną one odrzucone. To z kolei powoduje, iż nakaz zapłaty uprawomocni się.

Jeśli pozwany już wniesie skutecznie zarzuty ...

Jeśli jednak zarzuty zostaną wniesione skutecznie, sąd skieruje sprawę do postępowania zwykłego i wyznaczy rozprawę. W toku postępowania nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych. Jednakże w razie zmiany okoliczności powód może żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się może nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy.

Jaki sąd może wydać wyrok w sprawie?

Orzeczenie, jakie zapadnie w sprawie, będzie dotyczyło wydanego nakazu zapłaty. Sąd może bowiem utrzymać wydany nakaz w mocy w całości, bądź też w części, może go uchylić i orzec o żądaniu pozwu, bądź też postanowieniem uchylić nakaz zapłaty i pozew odrzucić lub postępowanie umorzyć.

Czy powód może cofnąć zarzuty?

Oczywiście. Jednakże sąd może uznać cofnięcie za niedopuszczalne, gdy okoliczności sprawy wskazują, że cofnięcie zarzutów jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa.

Jak pozew w postępowaniu nakazowym winien być opłacony?

Wysokość opłaty w postępowaniu nakazowym zależna jest od wartości przedmiotu sporu. Zasadniczo wynosi ona 5% WPS. Powód wnosząc pozew o wydanie nakazu zapłaty jest jednak zobowiązany do uiszczenia czwartej części tak obliczonej opłaty. Pozostała część (¾) zasądzana jest w nakazie zapłaty i ściągana od pozwanego. Jeśli jednak pozwany wniesie zarzuty od nakazu zapłaty, będzie zobowiązany już na tym etapie uiścić pozostałą sumę opłaty sądowej (wspomniane ¾ WPS).

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 17 listopada 1964 roku - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 269 z późn. zm.).

Zespół
e-prawnik.pl