Tarcza antykryzysowa w skrócie

21.5.2020

Ochrona zatrudnienia, zmniejszenie obciążeń i zachowanie płynności finansowej w firmach to główne cele pakietu ustaw, które składają się na tarczę antykryzysową.

Kluczowe rozwiązania tarczy antykryzysowej

Pakiet ten przewiduje on m.in.:

zwolnienie ze składek do ZUS na trzy miesiące (marzec–maj) obejmujące:
- firmy, które zgłaszają do ubezpieczeń do 9 osób,
- samozatrudnionych, którzy opłacają składki tylko za siebie, z przychodem do 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia,
- spółdzielnie socjalne,
- osoby duchowne;
zwolnienie ze składek do ZUS na dwa miesiące (kwiecień–maj) obejmujące samozatrudnionych, którzy opłacają składki tylko za siebie, z przychodem powyżej 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia i dochodem niższym niż 7000 zł;
zwolnienie z połowy składek do ZUS na trzy miesiące (marzec–maj) obejmujące firmy, które zgłaszają do ubezpieczeń od 10 do 49 osób;
świadczenie postojowe w kwocie do ok. 2 tys. zł – dla zleceniobiorców (umowa zlecenia, agencyjna, o dzieło) o przychodzie poniżej 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia, a także dla osób samozatrudnionych bez względu na wysokość przychodu, u których przychód w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku spadł o co najmniej 15% w stosunku do miesiąca poprzedniego; wymienionym osobom przysługuje nie więcej niż trzykrotna wypłata świadczenia; dla samozatrudnionych na karcie podatkowej świadczenie wyniesie 1300 zł, zaś dla zleceniobiorców, których suma przychodów z umów cywilnoprawnych jest niższa od 1300 zł - kwotę utraconych przychodów;
dofinansowanie wynagrodzeń pracowników - dla firm w kłopotach.

Pierwsza część pakietu, który ma przeciwdziałać gospodarczym skutkom pandemii koronawirusa, weszła w życie 31 marca 2020 r., a kolejne – 18 kwietnia i 16 maja. Toczą się prace nad kolejnymi rozwiązaniami.

Pakiet tworzą dotychczas: ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (specustawa); ustawa o zmianie ustawy o systemie instytucji rozwoju (PFR); ustawa o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2; ustawa o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, a także projekt ustawy o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców (polityka nowej szansy), który nie został jeszcze uchwalony.

Projekty ustaw opracowały m.in.: MR, MRPiPS, MF, ZUS, PFR, KNF, MS, MSWiA, pod nadzorem KPRM i we współpracy z innymi ministerstwami oraz instytucjami publicznymi.

Kluczowe rozwiązania tarczy antykryzysowej:

zwolnienie ze składek do ZUS na trzy miesiące (marzec–maj) obejmujące:
- firmy, które zgłaszają do ubezpieczeń do 9 osób,
- samozatrudnionych z przychodem do 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia, którzy opłacają składki tylko za siebie,
- spółdzielnie socjalne,
- osoby duchowne;
zwolnienie ze składek do ZUS na dwa miesiące (kwiecień–maj) obejmujące samozatrudnionych, którzy opłacają składki tylko za siebie, z przychodem powyżej 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia i dochodem niższym niż 7000 zł;
zwolnienie ze składek na ubezpieczenie zdrowotne na dwa miesiące (kwiecień–maj) przedsiębiorców korzystających z „ulgi na start” z przychodem nie wyższym niż 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia albo przychodem powyżej 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie dochodem niższym niż 7000 zł;
zwolnienie z połowy składek do ZUS na trzy miesiące (marzec–maj) obejmujące firmy, które zgłaszają do ubezpieczeń od 10 do 49 osób;
świadczenie postojowe w kwocie do ok. 2 tys. zł – dla zleceniobiorców (umowa zlecenia, agencyjna, o dzieło) o przychodzie poniżej 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia, a także dla osób samozatrudnionych (bez względu na wysokość przychodu), u których w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku przychód spadł o co najmniej 15% w stosunku do miesiąca poprzedniego, albo którzy zawiesili działalność po 31 stycznia br., przysługuje nie więcej niż trzykrotna wypłata świadczenia; dla samozatrudnionych na karcie podatkowej świadczenie wyniesie 1300 zł, zaś dla zleceniobiorców, których suma przychodów z umów cywilnoprawnych jest niższa od 1300 zł – kwotę utraconych przychodów;
pożyczkę w wysokości do 5 tys. zł dla mikroprzedsiębiorców, którzy prowadzili działalność gospodarczą przed 1 kwietnia 2020 r.;
dofinansowanie wynagrodzeń pracowników – do wysokości 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia i uelastycznienie czasu pracy – dla firm w kłopotach;
zasiłek dla rolników (i ich domowników) objętych kwarantanną w wysokości 50% minimalnego wynagrodzenia;
rozszerzenie świadczeń ochrony miejsc pracy na NGO;
zabezpieczenie przed egzekucją środków finansowych, które służą powstrzymaniu COVID-19;
ochronę konsumentów w zakresie nadmiernego wzrostu cen i innych nieuczciwych praktyk;
zniesienie opłaty prolongacyjnej przy odraczaniu lub rozkładaniu na raty należności skarbowych i składkowych (ZUS) w okresie epidemii i 30 dni po jej zakończeniu;
umożliwienie odliczenia od dochodu (przychodu) darowizn przekazanych na przeciwdziałanie COVID-19;
korzystniejsze zasady rozliczania straty;
wsparcie firm transportowych przez ARP w refinansowaniu umów leasingowych;
ułatwienia dla branży turystycznej;
umożliwienie sklepom – w niedziele objęte zakazem handlu – przyjmowania towaru, rozładowywania go oraz wykładania na półki;
przedłużenie legalnego pobytu i zezwoleń na pracę dla obcokrajowców;
zwalnianie z naliczania kar umownych za – związane z epidemią – opóźnienia przy realizacji przetargów;
umożliwienie radzie danej gminy odstąpienia, za część roku 2020, od pobierania podatku od nieruchomości od firm, które przez epidemię koronawirusa utraciły płynność finansową;
przedłużenie bankowych kredytów obrotowych, w oparciu o dane finansowe na koniec 2019 r.;
gwarancje de minimis z BGK;
fundusze płynnościowe BGK, PFR i KUKE, w tym możliwość uzyskania – przez średnie i duże firmy – z funduszu PFR Inwestycje podwyższenia kapitału lub finansowania w postaci obligacji – łącznie o wartości 6 mld zł.

Szczegóły wybranych rozwiązań

Zwolnienie ze składek do ZUS przez 3 miesiące

Państwo zwalnia okresowo ze składek do ZUS niektóre podmioty zarejestrowane przed 1 kwietnia br.

Pełne zwolnienie ze składek na trzy miesiące (za marzec, kwiecień i maj br. obejmuje: 1) mikrofirmy, które na 29 lutego, 31 marca lub 30 kwietnia br. (w zależności od daty zgłoszenia firmy jako płatnika składek) zgłaszały do ubezpieczeń do 9 osób, 2) samozatrudnionych z przychodem do 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia, którzy opłacają składki tylko za siebie, 3) spółdzielnie socjalne, 4) osoby duchowne.
Pełne zwolnienie ze składek na dwa miesiące (za kwiecień i maj br.) obejmuje samozatrudnionych, którzy opłacają składki tylko za siebie, z przychodem powyżej 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia i dochodem niższym niż 7000 zł.
Zwolnienie ze składek na ubezpieczenie zdrowotne obejmuje przedsiębiorców korzystających z ulgi na start z przychodem nie wyższym niż 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia albo przychodem powyżej 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie dochodem niższym niż 7000 zł
Zwolnienie z połowy składek na trzy miesiące (za marzec, kwiecień i maj br.) obejmuje małe firmy, które na 29 lutego, 31 marca lub 30 kwietnia br. (w zależności od daty zgłoszenia firmy jako płatnika składek) zgłaszały do ubezpieczeń od 10 do 49 osób.

Zwolnienie dotyczy składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, FGŚP, Fundusz Emerytur Pomostowych. Obejmuje składki za przedsiębiorcę i pracujące dla niego osoby. Zarówno przedsiębiorca, jak i pracujące dla niego osoby, zachowają prawo do świadczeń zdrowotnych i z ubezpieczeń społecznych za okres zwolnienia ze składek. Ustalając liczbę osób zgłaszanych do ubezpieczeń, nie bierze się pod uwagę pracowników młodocianych. Płatnik zgłaszający do ubezpieczeń wyłącznie pracowników młodocianych korzysta ze zwolnienia ze składek na zasadach dotyczących firm do 9 ubezpieczonych. W przypadku osób samozatrudnionych, spółdzielni socjalnych i płatników zatrudniających od 1 do 49 osób zwolnienie za marzec można uzyskać także, jeśli składka za ten miesiąc została już opłacona. W przypadku samozatrudnionych, którzy opłacają składki tylko za siebie, z przychodem powyżej 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia i dochodem niższym niż 7000 zł, w tym korzystających z ulgi na start, zwolnienie za kwiecień i maj będzie można uzyskać także, jeśli składka za te miesiące została już opłacona.

Świadczenie postojowe dla zleceniobiorców i samozatrudnionych

W związku z przestojem spowodowanym epidemią koronawirusa zleceniobiorcom (umowa zlecenia, agencyjna, o dzieło) o przychodzie poniżej 3-krotności przeciętnego wynagrodzenia oraz osobom samozatrudnionym (bez względu na wysokość przychodu) przysługuje nie więcej niż trzykrotna wypłata świadczenia postojowego przez ZUS. Świadczenie co do zasady wynosi 2080 zł (80% minimalnego wynagrodzenia) i jest nieoskładkowane oraz nieopodatkowane. W przypadku zleceniobiorców, których przychód z umów cywilnoprawnych nie przekracza 1300 zł miesięcznie (50% minimalnego wynagrodzenia), świadczenie postojowe wynosi sumę wynagrodzeń z tytułu umów cywilnoprawnych. Z kolei samozatrudnieni rozliczający się w formie karty podatkowej i jednocześnie zwolnieni z VAT, otrzymają świadczenie postojowe w wysokości 1300 zł. Rozpoczęcie działalności lub zawarcie umowy cywilnoprawnej musi nastąpić przed 1 kwietnia br. W przypadku osób samozatrudnionych kontynuujących działalność przychód w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku musi spaść o co najmniej 15% w stosunku do miesiąca poprzedniego. Świadczenie przysługuje także samozatrudnionym, którzy zawiesili działalność po 31 stycznia br. Warunkiem przyznania kolejnego świadczenia postojowego jest oświadczenie zleceniobiorcy lub samozatrudnionego, że sytuacja materialna wykazana we wcześniejszym wniosku nie uległa poprawie.

Dofinansowanie zatrudnienia

Pomoc ze środków FGŚP przysługuje przedsiębiorcy w okresie wprowadzonego przez niego przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu, w przypadku spadku obrotów gospodarczych:

nie mniej niż o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu 2 kolejnych miesięcy w okresie po 01.01.2020 r., do łącznych obrotów z analogicznych 2 miesięcy z roku ubiegłego w następstwie wystąpienia COVID-19, lub
nie mniej niż o 25%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanego miesiąca w okresie po 01.01.2020 r., w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego.

W związku ze spadkiem obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia koronawirusa, pracownikowi objętemu przestojem ekonomicznym pracodawca wypłaca wynagrodzenie w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dzięki środkom z FGŚP pracodawca otrzyma dofinansowanie do wynagrodzenia w okresie przestoju w wysokości 50% minimalnego wynagrodzenia plus składki na ubezpieczenia społeczne należne od pracodawcy od przyznanych świadczeń, czyli ok. 1 533,09 zł, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.

Przedsiębiorca, który obniżył wymiar czasu pracy w związku ze spadkiem obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia koronawirusa, może obniżyć wymiar czasu pracy pracownika o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, z zastrzeżeniem, że wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. Przy tak obniżonym wymiarze czasu pracy Fundusz dofinansuje maksymalnie do wysokości 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego plus składki na ubezpieczenia społeczne należne od pracodawcy od przyznanych świadczeń. tj. ok. 2 452,27 zł.

Oba świadczenia przysługiwać będą przez łączny okres 3 miesięcy przypadających od dnia złożenia wniosku o wypłatę świadczeń. Rada Ministrów może, w celu przeciwdziałania skutkom gospodarczym COVID-19, w drodze rozporządzenia, przedłużyć ten okres, mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz skutki nimi wywołane.

Wnioski mogą być składane elektronicznie, do dyrektorów Wojewódzkich Urzędów Pracy.

Pożyczka w wysokości do 5 tys. zł

Pożyczkę mogą otrzymać mikroprzedsiębiorcy, którzy prowadzili działalność gospodarczą przed 1 kwietnia 2020 r. Pożyczka jest udzielana na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy, z karencją w spłacie kapitału wraz z odsetkami przez okres 3 miesięcy od dnia udzielenia. Pożyczka wraz z odsetkami na wniosek mikroprzedsiębiorcy podlega umorzeniu, pod warunkiem, że mikroprzedsiębiorca będzie prowadził działalność gospodarczą przez okres 3 miesięcy od dnia udzielenia pożyczki.
Wniosek o pożyczkę składa się do powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności gospodarczej. Przychód z tytułu umorzenia pożyczki nie stanowi przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych.

Uelastycznienie czasu pracy

Pracodawca dotknięty skutkami epidemii koronawirusa może skrócić dobowy czas nieprzerwanego odpoczynku dla pracownika z obecnych 11 godzin do 8 (z gwarancją oddania pracownikowi równoważnego odpoczynku w okresie 8 tygodni), a tygodniowy czas takiego odpoczynku – z 35 do 32 godzin. W porozumieniu ze związkami zawodowymi albo – gdy nie ma związków – z przedstawicielami pracowników – będzie mógł też wydłużyć dobowy wymiar czas pracy do 12 godzin (równoważny system czasu pracy) oraz okres rozliczeniowy do maksymalnie 12 miesięcy.

Brak kar za opóźnienia w przetargach publicznych

Wprowadzono mechanizm wydłużania terminów realizacji zamówień publicznych. Służy temu procedura zwalniająca z naliczania kar umownych za – związane z epidemią – opóźnienia w realizacji przetargów. Jednocześnie nienaliczenie kar umownych w tej procedurze nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów publicznych. Dodatkowo wprowadzono przyspieszony tryb lub niestosowanie przepisów Prawa zamówień publicznych w przypadku zamówień niezbędnych do walki z koronawirusem.

Ułatwienia dla branży turystycznej

Nowe przepisy przewidują również przedłużenie terminu na zwrot wpłat klienta w przypadku niemożności zorganizowania wydarzenia z powodu epidemii (dot. organizacji wystaw i kongresów lub działalności kulturalnej, rozrywkowej, rekreacyjnej, sportowej, organizującej wystawy tematyczne lub imprezy plenerowe) do 180 dni od rozwiązania umowy.

A także możliwość skorzystania przez klientów z voucherów na realizację imprezy turystycznej w ciągu roku od dnia, w którym miała się odbyć impreza odwołana w związku z przeciwdziałaniem COVID-19.

Rozliczenie całej tegorocznej straty w przyszłym roku

Podatnicy CIT i PIT, którzy ponoszą negatywne konsekwencjeCOVID-19, będą mogli odliczyć stratę poniesioną w 2020 r., od dochodu z działalności, uzyskanego w 2019 r. Warunek to osiągnięcie w 2020 r. – w porównaniu do 2019 r. – przychodów niższych o co najmniej 50 proc.

Przedłużenie bankowych kredytów obrotowych

Tarcza pozwala również na modyfikację warunków umów kredytowych, terminów ich spłaty oraz obliczanie zdolności kredytowej przedsiębiorców, w oparciu o dane finansowe na koniec 2019 r. Rozwiązanie to ma umożliwić kontynuację działalności oraz finansowanie bieżących potrzeb w okresie uzyskiwania ograniczonych przychodów z powodu epidemii COVID-19.

Przedłużenie legalnego pobytu i zezwoleń na pracę dla obcokrajowców

Przyjęte rozwiązania wydłużają także ważność wiz i zezwoleń na pobyt czasowy cudzoziemców, termin składania wniosków o udzielenie zezwoleń pobytowych, przedłużenie wizy oraz przedłużenie pobytu w ramach ruchu bezwizowego, jeżeli wypadałby w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Wydłużono też okresy ważności zezwoleń na pobyt czasowy oraz wiz krajowych (do 30 dni od dnia odwołania danego stanu).

Odroczenie niektórych obowiązków

Chodzi m.in. o:

przesunięcie terminu płatności zaliczek na podatek od wypłacanych wynagrodzeń w marcu i kwietniu 2020 r. (do 1 czerwca 2020 r.).
przesunięcie obowiązku składania nowego pliku JPK_VAT z deklaracją dla dużych podatników z 1 kwietnia na 1 lipca 2020 r.;
przesunięcie matrycy VAT z 1 kwietnia na 1 lipca 2020 r.;
brak sankcji za złożenie deklaracji podatkowej i zapłaty podatku po terminie, jeśli nastąpi to do końca maja 2020 r.;
firmy, które są podatnikami CIT, będą miały więcej czasu na złożenie zeznania rocznego CIT-8 oraz wpłatę podatku. Termin został dla nich wydłużony do 31 maja br. Organizacje pozarządowe będą to mogły zrobić do 31 lipca 2020 r.;
przesunięcie obowiązku utworzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych w średnich przedsiębiorstwach (II etap wdrożenia PPK). Nowe maksymalne terminy, to: 27 października 2020 r. na zawarcie umowy o zarządzanie PPK i 10 listopada 2020 r. na zawarcie umowy o prowadzenie PPK.
odroczenie do 13 lipca 2020 r. obowiązku zgłoszenia informacji do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (ustawa o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy);
wydłużenie terminu na złożenie informacji o cenach transferowych do 30 września 2020 r.;
wydłużenie terminu na złożenie zawiadomienia o dokonaniu zapłaty powyżej 15 tys. złotych na rachunek niezamieszczony w wykazie podatników VAT, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o VAT (z 3-dniowego do 14-dniowego);
przesunięcie terminu wejścia w życie rozwiązań prawnych dot. zrównania pozycji prawnej drobnych przedsiębiorców i konsumentów z 1 czerwca 2020 r. na 1 stycznia 2021 r.;
odroczenie podatku od sprzedaży detalicznej do 1 stycznia 2021 r.;
możliwość odroczenia terminu wykonania badań urządzeń technicznych, z zachowaniem możliwości eksploatacji przez maksymalny okres kolejnych 6 miesięcy;
wydłużenie okresu sporządzania dokumentów ewidencji odpadów w formie papierowej do 31 grudnia 2020 r.

Co to jest tarcza antykryzysowa?

Celem rządu w obliczu pandemii koronawirusa jest ochrona miejsc pracy i zapewnienie bezpieczeństwa finansowego oraz zdrowotnego naszych obywateli i firm. Koszty związane z obecną sytuacją gospodarczą powinny być rozłożone pomiędzy sektor przedsiębiorstw, pracowników, system finansowy i sektor publiczny w sposób solidarny i adekwatny do możliwości, z dbałością o bezpieczeństwo wszystkich sfer życia społecznego i gospodarczego w Polsce.

Osiągnięciu tego celu służyć ma właśnie tarcza antykryzysowa. Składa się na nią pakiet ustaw oraz tzw. tarcza finansowa. Szacowana całkowita wartość tarczy antykryzysowej to ponad 300 mld zł, czyli ok. 15% PKB. To największa skala pomocy w historii współczesnej Polski.

Tarcza finansowa

Tarcza finansowa to prawie 100 mld zł, które trafiają do mikrofirm, MŚP i dużych przedsiębiorstw.

Składa się z 3 podstawowych komponentów o łącznej wartości 100 mld zł (4,5 proc. PKB), w ramach których:

do mikrofirm (zatrudniających co najmniej 1 pracownika) trafi 25 mld zł,
do małych i średnich firm – 50 mld zł,
do dużych przedsiębiorstw – 25 mld zł.

Skorzysta z niej nawet 670 tys. polskich firm.

Za realizację tarczy finansowej dla firm odpowiada Polski Fundusz Rozwoju.

Źródło: gov.pl/web/rozwoj

A.J.
Zespół e-prawnik.pl