Rekomendacje dla banków

Przedstawiamy propozycje PKPP Lewiatan dla poprawy stabilności polskiego sektora bankowego w warunkach osłabienia gospodarczego na świecie.

PKPP Lewiatan zgłosiła w październiku 2008 r. pakiet propozycji mających na celu poprawę stabilności sektora bankowego, zwiększenie jego płynności oraz rozszerzanie akcji kredytowej. Najważniejsze z nich to:

• obniżenie wymogu z tytułu rezerwy obowiązkowej z 3.5% do 2% (wymóg EBC to 2%)

• zapewnienie OOR zgodnie z indywidualnymi potrzebami konkretnych banków, a nie według z góry ustalonego harmonogramu

• akceptacja obligacji korporacyjnych emitowanych przez przedsiębiorstwa posiadające rating lub gdy obligacje te są zarejestrowane w KDPW jako zabezpieczenia w operacjach otwartego rynku NBP

• uproszczenie procesu zawierania transakcji swap-ów walutowych oraz wprowadzenie swap-ów CHF

• pomoc bankom w „upłynnieniu" w większym stopniu ich bilansu poprzez wykorzystywanie portfeli kredytowych jako zabezpieczenia.

Biorąc pod uwagę aktualny stopień realizacji przedstawionych wówczas postulatów proponujemy dziś koncentrację na dwóch priorytetach: poprawie płynności sektora bankowego oraz zwiększeniu dostępności kredytu dla przedsiębiorstw poprzez system gwarancji i poręczeń.

Poprawa płynności sektora bankowego
Kluczową kwestią dla sektora bankowego są działania mające na celu wzrost zaufania pomiędzy bankami, co powinno pozwolić na wydłużenie terminów, na jakie zawierane są transakcje na rynku międzybankowym oraz obniżenie ich cen.
W tym celu postulujemy:
1. Obniżenie stopy rezerwy obowiązkowej do poziomu obowiązującego w strefie euro, czyli z 3,5% do 2 %. Taka decyzja spowoduje wzrost środków w dyspozycji banków o około 8 mld złotych. Wzrost płynności finansowej będzie dotyczyć wszystkich banków, a więc jej skutek będzie większy niż ten, który przyniosła decyzja o przyspieszeniu wykupu obligacji SP na podobną kwotę. Uważamy, że w sytuacji zróżnicowanego poziomu płynności poszczególnych banków, obniżenie stopy rezerwy jest skuteczniejszym środkiem poprawy płynność całego sektora. W przypadku uzyskania zadawalającego poziomu płynności, możliwy byłby powrót do wyższego poziomu rezerwy.

2. Dopuszczenie szerszego spektrum aktywów jako zabezpieczenie transakcji otwartego rynku.

Zarówno operacje absorbujące płynność (OOR), jak i zasilające w płynność (REPO) są prowadzone przez NBP wyłącznie według ustalonego harmonogramu i nie są uwzględniane dodatkowe transakcje „na żądanie" i według potrzeb banków.
Dodatkowym utrudnieniem jest wąska lista zabezpieczeń transakcji akceptowana przez NBP. Została ona co prawda ostatnio rozszerzona o niewielką gamę papierów wartościowych, ale jedynie w odniesieniu do kredytu lombardowego. Papiery te nie mogą być wykorzystane w innych operacjach otwartego rynku.
Postulujemy akceptowanie przez NBP szerszej gamy aktywów do wykorzystania w operacjach otwartego rynku. Zdajemy sobie sprawę, że może to generować wyższe ryzyko transakcji w ocenie NBP. Uważamy, że właściwym rozwiązaniem będzie przyjęcie wyższego kosztu (ang. haircut) dla banku uczestniczącego w takiej operacji.
Ponadto niektóre banki wyrażają zainteresowanie operacjami zasilającymi w płynność dłuższymi niż trzy miesiące, tak więc postulujemy umożliwienie takich operacji.

3. Wynegocjowanie przez rząd z EBC akceptacji polskich obligacji rządowych jako zabezpieczenia w operacjach płynnościowych. Zachęcałoby to banki zagraniczne do kupowania obligacji denominowanych w złotych, co wspomagałoby płynność polskich banków, a jednocześnie pomagałoby sfinansować deficyt fiskalny.

4. Obniżenie nawet do zera z obecnego poziomu ok. 2,75% stawki depozytowej NBP.
Problemem sektora bankowego jest koncentracja płynności, a nie jego niedopłynność jako całości. Skoro niektóre banki wstrzymują się z finansowaniem przedsiębiorstw, woląc nadwyżki finansowe gromadzić w banku centralnym, obniżenie stopy depozytowej skłoniłoby je do większej aktywności na rynku międzybankowym. Uważamy, że nie ma powodu, aby płacić bankom komercyjnym za przetrzymywanie środków w banku centralnym w okresie gospodarczego spowolnienia/recesji.

5. W przypadku braku efektów zastosowania w/w rozwiązań postulujemy wprowadzenie przez rząd gwarancji zobowiązań na rynku międzybankowym. Rozwiązanie takie pozwoliłoby na zmniejszenie napięcia na rynku i stopniowe uwalnianie nadwyżki wraz ze wzrostem zaufania rynku. Ewentualne gwarancje muszą być bezwzględnie uzależnione i limitowane w zależności od aktywności kredytowej danego banku.

6. Ograniczenie prowadzonej przez banki „wojny depozytowej" poprzez narzucenie maksymalnego poziomu dla stawki depozytów detalicznych, np.

na poziomie stopy lombardowej NBP.
Znacząca ujemna marża banków na depozytach musi zostać odzwierciedlona w wyższej marży kredytowej. Co więcej, marże mogą rosnąć dodatkowo z tytułu zwiększonego ryzyka kredytowego, wynikającego ze spowolnienia gospodarczego. Kredyt w pewnym momencie może stać się tak drogi, że nie będzie na niego popytu i z tego tytułu spowolnienie gospodarcze będzie jeszcze głębsze. Wystąpi też zjawisko negatywnej selekcji projektów biznesowych i firm. Jak wiadomo, choć nadmierna akcja kredytowa zwiększa aktywność gospodarczą w krótkim terminie, to jednak może tworzyć bańki spekulacyjne, powodujące potencjalnie szkody w gospodarce w dłuższym okresie. Dlatego też instytucje nadzorcze starają się zapobiegać tego typu zjawiskom ograniczając zbytnio działalność kredytową w czasach spowolnienia. Z kolei nadmierna walka o oszczędności w warunkach spowalniającej gospodarki może co prawda dać konsumentom nieco więcej korzyści krótkoterminowych, jednak koszt poniesiony przez gospodarkę w nieco dłuższym terminie może być odczuwalny również i przez nich.
Zwracamy jednocześnie uwagę na fakt, że obniżenie stopy lombardowej w świetle zapisów prawnych o ograniczeniu poziomu maksymalnego oprocentowania kredytów i pożyczek do 4-krotności kredytu lombardowego może znacząco wpłynąć na wielkość kredytów dla ludności, ponieważ banki nie będą mogły pokryć kosztów ryzyka kredytowego tych transakcji albo jeszcze wyżej zostaną ustanowione wymogi kredytowe, co zawęży liczbę potencjalnych klientów.

7. Zmiana przepisów prawnych - w szczególności o podatku dochodowym CIT - ułatwiających sekurytyzację i wykorzystanie funduszy sekurytyzacyjnych, zwiększających płynność aktywów.
Proponujemy wprowadzenia zapisu do ustawy CIT, który pozwoli na ujęcie straty poniesionej przy sprzedaży wierzytelności do funduszy sekurytyzacyjnych jako kosztów uzyskania przychodu. Obecnie taka strata nie stanowi kosztów uzyskania przychodów, bez względu na kwalifikację podatkową rezerw utworzonych wcześniej na takie wierzytelności. Powoduje to niefektywność takiej sprzedaży i w konsekwencji ogranicza możliwości zwiększenia płynności banków poprzez instrumenty sekurytyzacyjne.
Analogiczna inicjatywa została już przekazana za pośrednictwem Związku Banków Polskich, co dodatkowo podkreśla zainteresowanie sektora bankowego tym zagadnieniem.

8. Ograniczenie presji organów nadzoru finansowego na nadmierne zwiększanie bazy kapitałowej w bankach.
W sytuacji spowolnienia gospodarczego jakość portfela kredytowego obniża się. Chcąc więc zachęcać banki do udzielania kredytów także podmiotom o niższej, ale akceptowanej zdolności kredytowej, regulatorzy rynku muszą zaakceptować przejściowe obniżenie współczynników wypłacalności banków. Wymaganie utrzymywania wysokiego współczynnika wypłacalności w sektorze bankowym spowoduje przesunięcie puli dostępnych środków w stronę bezpiecznych aktywów, ograniczając dopływ kredytów do gospodarki.

Gwarancje i poręczenia
1. Dotychczasowy system gwarancji i poręczeń udzielanych z Funduszy zarządzanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego powinien zostać uelastyczniony, tak aby wyraźnie zwiększyć jego efektywność i rozszerzyć możliwości korzystania przez przedsiębiorstwa. Pozwoli to obniżyć ryzyko kredytowe, co z kolei umożliwi zwiększenie finansowania ze strony banków. Poręczenia portfela kredytów banków w ramach portfelowej linii poręczeniowej BGK będą stanowiły istotne ułatwienie dla finansowania działalności gospodarczej MŚP i umożliwią rozwój akcji kredytowej zabezpieczonej poręczeniami BGK.
W takiej sytuacji BGK mógłby oceniać procedury kredytowe banków i ustalać, czy są one do zaakceptowania z punktu widzenia różnych ryzyk. Uzyskanie takiej certyfikacji przez bank pozwoli na załatwienie wszystkich spraw formalnych w banku, a tym samym wpłynie na skrócenie całej procedur pozyskania poręczenia

2. Gwarancje i wyraźne wsparcie dla przedsiębiorców w inicjatywach ułatwiających i przyspieszających wykorzystanie funduszy unijnych i ograniczających wielkość bezrobocia w Polsce. Przyspieszenie wykorzystania środków drogą przesunięcia części funkcji z instytucji rządowych (np. oceny projektów inwestycyjnych) do banków kredytujących.

3. Rozszerzenie systemu gwarancji i poręczeń o klientów chcących sfinansować zakup/remont mieszkania czy innej nieruchomości co będzie stanowić pośrednie wsparcie dla sektora property (developerów).

Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych Lewiatan
Warszawa, 12 lutego 2009 r.  

Źródło: PKPP Lewiatan - www.pkpplewiatan.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl