BHP na uczelniach i w akademikach

Kto będzie musiał przejść szkolenie BHP? 

Wedle nowych przepisów rektor jest obowiązany do organizowania szkoleń w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy dla osób objętych obowiązkowym szkoleniem zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Rektor jest również obowiązany do organizowania szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w wymiarze nie mniejszym niż 4 godziny, dla wszystkich studentów rozpoczynających naukę w uczelni. 

Szkolenia te powinny być realizowane w ramach zajęć dydaktycznych w formie wykładów, ćwiczeń lub seminariów. Udział w szkoleniu prowadzący potwierdza zaliczeniem. Program szkolenia powinien uwzględniać wybrane zagadnienia prawne, informacje o zagrożeniach dla życia i zdrowia, ochronie przed nimi oraz postępowaniu w przypadku wystąpienia tych zagrożeń, w tym udzielania pierwszej pomocy. Szczegółowy zakres i program szkolenia dla studentów oraz maksymalną wielkość grup szkoleniowych ustala rektor w zależności od specyfiki podstawowej jednostki organizacyjnej uczelni. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy powinny prowadzić osoby posiadające zasób wiedzy i doświadczenie zawodowe w dziedzinie odpowiadającej tematyce szkolenia.  

Kto dostanie środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze? 

Nowe przepisy stanowią też, że rektor jest obowiązany zaopatrzyć pracowników w niezbędne środki ochrony indywidualnej, odzież i obuwie robocze w zależności od rodzaju zajęć i specyfiki poszczególnych kierunków studiów. 

Ponadto władze uczelni muszą zapewnić studentom niezbędne środki ochrony indywidualnej w zależności od rodzaju zajęć i specyfiki poszczególnych kierunków studiów lub prowadzonych badań.  

Jakie warunki muszą spełniać budynki i pomieszczenia uczelni? 

Zgodnie z przyjętym rozporządzeniem, budynki i pomieszczenia uczelni oraz przynależne do nich tereny i urządzenia, zgodnie z ich funkcją i przeznaczeniem, powinny spełniać wymagania bhp określone w:

• rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

• oraz przepisach Kodeksu pracy i wydanych na jego podstawie przepisach wykonawczych.

Obiekty i budynki powinny być wyposażone w odpowiedni podręczny sprzęt gaśniczy, w zależności od zagrożenia wybuchem, kategorii zagrożenia ludzi, wielkości obciążenia ogniowego, zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej. Sprzęt powinien być utrzymany w pełnej sprawności do użycia. 

W obiektach i budynkach uczelni, na terenie których są organizowane stałe stanowiska pracy oraz zajęcia dydaktyczne, powinny znajdować się niezbędne pomieszczenia higieniczno-sanitarne odpowiednio urządzone oraz utrzymane w stanie pełnej sprawności i czystości. 

Drogi ewakuacyjne i inne drogi oraz przejścia i dojścia dla pieszych na terenie uczelni muszą być utrzymane w należytym stanie, niestwarzającym zagrożeń dla użytkowników. 

W pomieszczeniach uczelni powinny być spełnione warunki dotyczące oświetlenia, wentylacji, ogrzewania i powierzchni użytkowej, określone w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, a także z uwzględnieniem potrzeb użytkowych i funkcji poszczególnych pomieszczeń. 

Stan wyposażenia pomieszczeń uczelni, a w szczególności: mebli, sprzętu, urządzeń i instalacji, nie może stanowić zagrożeń dla osób korzystających z tych pomieszczeń. 

W budynkach i pomieszczeniach uczelni, w których są wykonywane badania pilotażowe, eksperymenty chemiczne, fizyczne lub inne mogące stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia przebywających w nich osób, obowiązuje zaś zachowanie szczególnych środków ostrożności. W pomieszczeniach, w których są wykonywane badania i eksperymenty, powinny być wywieszone instrukcje zawierające postanowienia dotyczące zapobiegania zagrożeniom dla zdrowia i życia ludzkiego.  

Nowe rozporządzenie zobowiązuje ponadto rektora do utrzymywania w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne użytkowanie posiadanych przez uczelnię obiektów, urządzeń i terenów sportowych, a także do zapewnienia nadzoru osób do tego upoważnionych w czasie realizacji zajęć z wychowania fizycznego oraz wszelkiego rodzaju zawodów sportowych organizowanych przez uczelnię, na zasadach określonych w ustawie o kulturze fizycznej. 

Kiedy rektor może zawiesić lub wstrzymać zajęcia?

Wedle omawianych przepisów rektor może (lecz nie musi) czasowo zawiesić zajęcia w uczelni, jeśli w salach temperatura wynosi poniżej 18 °C. 

Może on również czasowo zawiesić zajęcia w uczelni albo zarządzić czasowe zamknięcie uczelni lub jej jednostki organizacyjnej w przypadku wystąpienia na danym terenie klęski żywiołowej, epidemii albo innych zdarzeń zagrażających życiu lub zdrowiu pracowników lub studentów. 

Rektor w przypadku stwierdzenia, że sposób wykonywania czynności przez pracowników lub studentów stwarza zagrożenie dla ich życia lub zdrowia, będzie obowiązany wstrzymać wykonywanie tych czynności oraz wskazać sposób ich bezpiecznego wykonania. 

W razie zaś stwierdzenia, że miejsce, w którym mają być prowadzone zajęcia, lub stan znajdujących się w nim urządzeń może stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa studentów, będzie on miał obowiązek nie dopuścić do rozpoczęcia zajęć, wstrzymać zajęcia lub określić zadania i sposoby postępowania zapewniające bezpieczne prowadzenie tych zajęć.  

Jak mają być wyposażone pomieszczenia uczelni?

W każdym budynku uczelni, w pomieszczeniu dostępnym w godzinach prowadzenia zajęć dydaktycznych lub badań naukowych powinna znajdować się co najmniej jedna przenośna apteczka, wyposażona w niezbędne środki do udzielania pierwszej pomocy, których okres ważności nie upłynął, wraz z instrukcją o zasadach jej udzielania. Wykorzystane środki i materiały powinny być na bieżąco uzupełniane.  

W zależności od rodzaju zajęć w laboratoriach, warsztatach, pracowniach specjalistycznych stosuje się przepisy BHP ustalone dla określonych gałęzi lub rodzajów pracy oraz przepisy nowego rozporządzenia. 

Maszyny i inne urządzenia znajdujące się w laboratoriach, warsztatach i pracowniach specjalistycznych powinny: 

1. być wyposażone w zabezpieczenia chroniące pracowników i studentów uczelni przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi wstrząsami, działaniem wibracji i promieniowaniem oraz szkodliwym lub niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy; 

2. uwzględniać zasady ergonomii; 

3. być utrzymywane w stanie zapewniającym pełną sprawność działania i bezpieczeństwa pracy. 

Niedopuszczalne będzie wyposażanie laboratoriów, warsztatów i pracowni specjalistycznych w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań określonych w przepisach dotyczących oceny zgodności. 

Maszyny i inne urządzenia techniczne czasowo niesprawne, uszkodzone lub pozostające w naprawie powinny być wyraźnie oznakowane i zabezpieczone w sposób uniemożliwiający ich uruchomienie. 

Rektor będzie obowiązany udostępnić pracownikom i studentom, korzystającym z laboratoriów, warsztatów lub pracowni specjalistycznych, instrukcje uwzględniające zasady i przepisy BHP, określające w szczególności: 

• warunki bezpiecznej obsługi maszyn i innych urządzeń; 

• rodzaje prac i procesów technologicznych o szczególnym zagrożeniu dla życia lub zdrowia, w tym sposób nadzoru nad ich wykonywaniem; 

• postępowanie z materiałami niebezpiecznymi i szkodliwymi dla zdrowia; 

• obowiązujący system znaków i sygnałów oraz sygnalizacji świetlnej i dźwiękowej; 

• sposób posługiwania się środkami ochrony indywidualnej i środkami ratunkowymi; 

• postępowanie w sytuacjach stwarzających zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników i studentów, w tym udzielania pierwszej pomocy. 

Rektor będzie przy tym obowiązany wyznaczyć osoby zobowiązane do sprawdzenia przed rozpoczęciem zajęć dydaktycznych i dopuszczeniem do nich pracowników i studentów, czy stan techniczny maszyn i urządzeń oraz instalacji elektrycznej, ogólny stan laboratorium, warsztatu lub pracowni specjalistycznej nie stwarza zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników oraz studentów.  

Jakie wymogi mają dotyczyć pracowników uczelni? 

Rektor ma zapewnić, aby prowadzenie zajęć dydaktycznych w uczelni odbywało się pod nadzorem pracownika lub innej osoby prowadzącej zajęcia, posiadającej odpowiednie przygotowanie gwarantujące przeprowadzenie zajęć zgodnie z przepisami BHP. Rektor będzie też obowiązany zapewnić, żeby prowadzący zajęcia w warsztatach, pracowniach specjalistycznych, laboratoriach oraz prowadzący zajęcia wychowania fizycznego byli przeszkoleni w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Ponadto ma wyznaczyć osoby odpowiedzialne za bezpieczeństwo studentów w trakcie prowadzonych zajęć dydaktycznych.  

Na rektorze będzie też spoczywał obowiązek zapewnienia, aby studenci przed dopuszczaniem do zajęć przy maszynach i innych urządzeniach technicznych, a także do zajęć w laboratoriach, warsztatach i pracowniach specjalistycznych, byli zaznajomieni z zasadami i przepisami BHP oraz wyznaczyć osoby zobowiązane do zaznajomienia studentów z tymi zasadami i przepisami.  

Jak postępować z substancjami niebezpiecznymi? 

Rektor będzie musiał zasady postępowania z substancjami i preparatami chemicznymi, szkodliwymi czynnikami biologicznymi, substancjami, preparatami oraz czynnikami o działaniu rakotwórczym lub mutagennym oraz materiałami promieniotwórczymi, zgodnie z przepisami dotyczącymi tych substancji, preparatów, czynników i materiałów. Ponadto będzie obowiązany zapewnić, aby niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne były przechowywane w zamkniętych, wyraźnie oznakowanych pomieszczeniach i miejscach do tego przystosowanych, w opakowaniach chroniących przed ich szkodliwym, niebezpiecznym działaniem, pożarem lub wybuchem. 

Rektor będzie musiał zapewnić prowadzenie ewidencji oraz zbieranie i likwidację odpadów niebezpiecznych, wytwarzanych na terenie uczelni. 

Rektor ma też zapewnić, aby studenci narażeni na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia podlegali badaniom lekarskim na zasadach i w trybie określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 15 września 1997 r. w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych lub wyższych, uczniów tych szkół oraz studentów i uczestników studiów doktoranckich, którzy w trakcie praktycznej nauki zawodu lub studiów są narażeni na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia, oraz sposobu dokumentowania tych badań.  

Jakie wymagania mają spełniać akademiki? 

Zgodnie z nowymi przepisami, stan instalacji oraz sprzętu i urządzeń w domach studenckich nie może stanowić zagrożeń dla osób tam mieszkających i pracujących. 

Pomieszczenia mieszkalne w domach studenckich powinny zapewniać co najmniej 5 m2 powierzchni mieszkalnej na jedną osobę. 

Oświetlenie pomieszczeń, wentylacja, instalacja elektryczna i gazowa oraz wszelkie urządzenia techniczne w domach studenckich powinny odpowiadać warunkom technicznym ustalonym w przepisach dotyczących warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki, oraz Polskim Normom. 

Pomieszczenia uczelni powinny być utrzymywane we właściwym stanie sanitarnym. Pomieszczenia przeznaczone na natryski, łazienki, ustępy, umywalnie powinny być ogrzewane i wyposażone w wentylację zgodnie z przepisami dotyczącymi warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki, oraz Polskim Normom. 

W domach studenckich powinny być wydzielone, stosownie do potrzeb, pomieszczenia przeznaczone na indywidualną naukę oraz świetlica. 

Jak będą dokumentowane wypadki studentów? 

Nowe przepisy przewidują także, iż rektor ma prowadzić ewidencję wypadków studentów, którym ulegli podczas zajęć organizowanych przez uczelnię. Na podstawie tej dokumentacji wypadkowej będzie obowiązany sporządzać raz w roku analizę okoliczności i przyczyn wypadków na terenie uczelni. Na podstawie zaś takiej analizy ma określać, w porozumieniu z kanclerzem i odpowiednimi służbami bezpieczeństwa i higieny pracy uczelni, główne kierunki działań w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelni. 

Przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków studentów odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy do tyczące ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy. Szczegółowy tryb postępowania w tych sprawach ustala zaś rektor.  

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 5 lipca 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w uczelniach (Dz. U. 2007 r., Nr 128, poz. 897);
• Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. 2005 r., Nr 164, poz. 1365, ze zm.);
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. 2002 r., Nr 75, poz. 690, ze zm.);
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. 1998 r., Nr 21, poz. 94, ze zm.);
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 2004 r., Nr 180, poz. 1860, ze zm.);
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. 2003 r., Nr 169, ze zm.);
• Ustawa z dnia 18 stycznia 1996 r. o kulturze fizycznej (Dz. U. 2001 r., Nr 81, poz. 889, ze zm.);
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 15 września 1997 r. w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych lub wyższych, uczniów tych szkół oraz studentów i uczestników studiów doktoranckich, którzy w trakcie praktycznej nauki zawodu lub studiów są narażeni na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia, oraz sposobu dokumentowania tych badań (Dz. U. 1997 r., Nr 120, poz. 767, ze zm.)