Kodeks karny i wiele ustaw szczególnych wprowadzają odpowiedzialność karną za udaremnianie lub utrudnianie czynności służbowych organom kontroli. Ustawy te pochodzą z różnych okresów, dotyczą różnych przedmiotów kontroli i różnych organów. Nic jednak nie wskazuje, że przy ustanawianiu tej odpowiedzialności ustawodawca kierował się racjonalnymi przesłankami.
Kodeks karny stanowi w art. 225, że karze wolności do lat 3 podlega ten, kto osobie uprawnionej do przeprowadzania kontroli w zakresie ochrony środowiska lub osobie przybranej jej do pomocy udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej. Podlega tej karze także ten, kto udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej osobie uprawnionej do kontroli w zakresie inspekcji pracy lub osobie przybranej jej do pomocy.