Spis treści
- Definicja czynu nieuczciwej konkurencji
- Przesłanki wystąpienia nieuczciwej konkurencji
- Kto może dopuścić się czynu nieuczciwej konkurencji?
- Działalność gospodarcza - zakres pojęcia
- Katalog czynów nieuczciwej konkurencji
- Nowe czyny nieuczciwej konkurencji w 2025
- Praktyczne przykłady
- Odpowiedzialność i sankcje
- Jak chronić się przed nieuczciwą konkurencją?
- Najważniejsze wnioski
Definicja czynu nieuczciwej konkurencji
Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jednolity z 2022 r., poz. 1233) definiuje czyn nieuczciwej konkurencji jako działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. To tzw. klauzula generalna, która stanowi podstawę całego systemu ochrony przed nieuczciwą konkurencją.
Kluczowa informacja
Klauzula generalna pełni podwójną funkcję - definiuje czyny nieuczciwe oraz uzupełnia katalog czynów szczegółowo opisanych w ustawie. Oznacza to, że za czyn nieuczciwej konkurencji można uznać także działania, które nie zostały wprost wymienione w przepisach.
Przesłanki wystąpienia nieuczciwej konkurencji
Aby dane zachowanie można było zakwalifikować jako czyn nieuczciwej konkurencji, muszą zostać spełnione kumulatywnie następujące przesłanki:
Zachowanie musi być podejmowane w ramach prowadzonej działalności gospodarczej lub w związku z nią. Nie może to być działanie o charakterze prywatnym. Wyjątek stanowi sytuacja, w której stroną legitymowaną biernie (np. były pracownik) nie będzie przedsiębiorca, ale wówczas musi istnieć związek przyczynowy czynu takiej osoby z prowadzoną przez przedsiębiorcę działalnością gospodarczą.
Działanie musi naruszać obowiązujące przepisy prawne lub standardy wykształcone w obrocie gospodarczym.
Zachowanie musi zagrażać lub naruszać interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Wystarczy samo zagrożenie - nie jest konieczne rzeczywiste wyrządzenie szkody.
Uwaga prawna
Oceny działań należy dokonywać z punktu widzenia przeciętnego odbiorcy w świetle zwykłego obrotu gospodarczego. Ważne są okoliczności, w jakich dane działanie zostało podjęte oraz czy może ono w rzeczywistości wywołać zagrożenie dla uczestników rynku.
Kto może dopuścić się czynu nieuczciwej konkurencji?
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji definiuje przedsiębiorcę w najszerszym rozumieniu. Może nim być:
Osoba fizyczna
Prowadząca działalność gospodarczą lub zawodową, nawet w sposób uboczny.
Osoba prawna
Spółki, fundacje, stowarzyszenia uczestniczące w działalności gospodarczej.
Jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej
Spółki osobowe, spółki partnerskie, które prowadzą działalność zarobkową.
Kluczowe jest, że dla uznania za przedsiębiorcę wystarczy prowadzenie działalności zarobkowej lub zawodowej tylko ubocznie. To szersze ujęcie niż np. w przepisach podatkowych.
Działalność gospodarcza - zakres pojęcia
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie zawiera własnej definicji działalności gospodarczej, dlatego należy odwołać się do przepisów prawa przedsiębierców, gdzie wskazano, że działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.
Katalog czynów nieuczciwej konkurencji
Ustawa zawiera otwarty katalog czynów nieuczciwej konkurencji. Oznacza to, że poza wymienionymi przykładowo czynami, za nieuczciwe można uznać także inne zachowania spełniające definicję z klauzuli generalnej.
Podstawowe czyny nieuczciwej konkurencji
- Wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa
- Fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego
- Wprowadzające w błąd oznaczenie towarów i usług
- Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa
- Nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy
- Naśladownictwo produktów
- Pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie
- Utrudnianie dostępu do rynku
- Przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną
- Nieuczciwa lub zakazana reklama
- Organizowanie systemu sprzedaży lawinowej
- Prowadzenie działalności w systemie konsorcyjnym
Nowe czyny nieuczciwej konkurencji w 2025
Aktualna wersja ustawy z 2022 r. wprowadziła nowe typy czynów nieuczciwej konkurencji, odpowiadając na wyzwania współczesnej gospodarki cyfrowej:
Nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty
Naruszenie przepisów o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych lub rażące odstępstwo od dobrych praktyk handlowych.
Działania w zakresie usług internetowych
Nieuczciwe praktyki dostawców usług pośrednictwa internetowego i wyszukiwarek internetowych wobec użytkowników biznesowych.
Nieprawidłowości w biurach informacji gospodarczej
Nieusunięcie lub niedokonanie aktualizacji informacji gospodarczej w przypadkach wymaganych przez prawo.
Praktyczne przykłady czynów nieuczciwej konkurencji
W praktyce gospodarczej spotykamy różnorodne formy nieuczciwej konkurencji:
Przykłady z orzecznictwa
- Podróbki towarów: Wprowadzanie na rynek podróbek renomowanych firm z bezprawnie używanymi logo, nawet gdy sprzedawca nie ponosi winy
- Mylące znaki towarowe: Używanie znaku podobnego do wcześniej zarejestrowanego dla oznaczenia towarów niskiej jakości
- Kopiowanie oznaczeń: Używanie firmy, nazwy lub symbolu podobnego do oznaczenia konkurenta
- Spam: Przesyłanie bez zgody użytkownika niechcianych wiadomości handlowych
Odpowiedzialność i sankcje
Za czyny nieuczciwej konkurencji przewidziana jest zarówno odpowiedzialność cywilna, jak i karna:
Odpowiedzialność cywilna
Żądanie zaniechania działań, usunięcia skutków, naprawienia szkody, wydania korzyści, ogłoszenia stosownych informacji.
Odpowiedzialność karna
W niektórych przypadkach grozi kara aresztu lub grzywny (np. za wprowadzanie w błąd co do istotnych cech towarów).
Jak chronić się przed nieuczciwą konkurencją?
Regularne obserwowanie działań konkurencji, szczególnie w zakresie oznaczeń, reklamy i praktyk handlowych.
Rejestracja znaków towarowych, wzorów przemysłowych i ochrona tajemnic przedsiębiorstwa.
Niezwłoczne podjęcie działań prawnych w przypadku wykrycia czynów nieuczciwej konkurencji.
Gromadzenie dowodów nieuczciwych praktyk konkurencji (zrzuty ekranu, dokumenty, świadkowie).
Najważniejsze wnioski
Kluczowe zasady
- Czyny nieuczciwej konkurencji muszą być zawsze związane z działalnością gospodarczą
- Działanie nastawione na zysk nie jest konieczne dla uznania podmiotu za przedsiębiorcę
- Katalog czynów ma charakter otwarty - można uznać za nieuczciwe także działania niewymienione wprost
- Wystarczy samo zagrożenie interesu - nie jest konieczne rzeczywiste wyrządzenie szkody
- Ustawa została zaktualizowana o nowe czyny związane z gospodarką cyfrową
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jednolity: Dz.U. z 2022 r., poz. 1233)