Kiedy reklama jest nieuczciwa?

Czyn nieuczciwej konkurencji w reklamie

Czynem nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy jest w szczególności: 

• reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka, 
• reklama wprowadzająca klienta w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzję co do nabycia towaru lub usługi, 
• reklama odwołująca się do uczuć klientów przez wywoływanie lęku, wykorzystywanie przesądów lub łatwowierności dzieci, 
• wypowiedź, która zachęcając do nabywania towarów lub usług, sprawia wrażenie neutralnej informacji, 
• reklama, która stanowi istotną ingerencję w sferę prywatności, w szczególności przez uciążliwe dla klientów nagabywanie w miejscach publicznych, przesyłanie na koszt klienta nie zamówionych towarów lub nadużywanie technicznych środków przekazu informacji (m.in. spam).

Co to jest reklama porównawcza?

W ustawie zdefiniowana jest także tzw.” reklama porównawcza”.
Jest to taki typ reklamy, który umożliwia bezpośrednio lub pośrednio rozpoznanie konkurenta albo towarów lub usług oferowanych przez konkurenta.
Pod pewnymi warunkami także taka reklama może stanowić czyn nieuczciwej konkurencji i jako taka jest zakazana. Zgodnie z przepisami ustawy, reklama porównawcza stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli jest sprzeczna z dobrymi obyczajami. Pojęcie dobrych obyczajów jest bardzo pojemne, w związku z tym ustawodawca zdecydował się określić, kiedy reklama nie będzie spełniała tego warunku. I tak, reklama porównawcza nie będzie uznana za sprzeczną z dobrymi obyczajami, jeżeli łącznie będzie spełniać
następujące przesłanki:

1) nie jest reklamą wprowadzającą w błąd,  

2) w sposób rzetelny i dający się zweryfikować na podstawie obiektywnych kryteriów porównuje towary lub usługi zaspokajające te same potrzeby lub przeznaczone do tego samego celu,  

3) w sposób obiektywny porównuje jedną lub kilka istotnych, charakterystycznych, sprawdzalnych i typowych cech tych towarów i usług, do których może należeć także cena,  

4) nie powoduje na rynku pomyłek w rozróżnieniu między reklamującym a jego konkurentem, ani między ich towarami albo usługami, znakami towarowymi, oznaczeniami przedsiębiorstwa lub innymi oznaczeniami odróżniającymi,  

5) nie dyskredytuje towarów, usług, działalności, znaków towarowych, oznaczeń przedsiębiorstwa lub innych oznaczeń odróżniających, a także okoliczności dotyczących konkurenta,  

6) w odniesieniu do towarów z chronionym oznaczeniem geograficznym lub chronioną nazwą pochodzenia odnosi się zawsze do towarów z takim samym oznaczeniem; 

7) nie wykorzystuje w nieuczciwy sposób renomy znaku towarowego, oznaczenia przedsiębiorstwa lub innego oznaczenia odróżniającego konkurenta ani też chronionego oznaczenia geograficznego lub chronionej nazwy pochodzenia produktów konkurencyjnych; 

8) nie przedstawia towaru lub usługi jako imitacji czy naśladownictwa towaru lub usługi opatrzonych chronionym znakiem towarowym, chronionym oznaczeniem geograficznym lub chronioną nazwą pochodzenia albo innym oznaczeniem odróżniającym. 

Z reklamą porównawczą związane są pewne obostrzenia. I tak, jeśli jest ona związana z ofertą specjalną powinna, w zależności od jej warunków, jasno i jednoznacznie wskazywać datę wygaśnięcia tej oferty lub zawierać informację, że oferta jest ważna do czasu wyczerpania zapasu towarów, bądź zaprzestania wykonywania usług, a jeżeli oferta specjalna jeszcze nie obowiązuje, powinna
wskazywać również datę, od której specjalna cena lub inne szczególne warunki oferty będą obowiązywały (takie informacje najczęściej umieszczone są małym druczkiem na dole gazetek reklamujących promocje w hipermarketach).

Odpowiedzialność cywilna

W razie gdy okaże się, że reklama stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, pokrzywdzony przedsiębiorca może żądać: 

• zaniechania niedozwolonych działań, 
• usunięcia skutków niedozwolonych działań, 
• złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, 
• naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych (czyli na postawie kodeksu cywilnego),
• wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych, 
• zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego, jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Co więcej, sąd, na wniosek uprawnionego, może orzec również o wyrobach, ich opakowaniach, materiałach reklamowych i innych przedmiotach bezpośrednio związanych z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji.
W szczególności sąd może orzec ich zniszczenie (np. materiałów reklamowych) lub zaliczenie na poczet odszkodowania.

Zarządzenie tymczasowe polegające na czasowym zakazie prowadzenia reklamy określonej treści

W ramach zarządzenia tymczasowego sąd może ustanowić zakaz prowadzenia reklamy określonej treści. Sąd rozpoznaje wniosek o zabezpieczenie powództwa niezwłocznie (sąd orzeka na posiedzeniu niejawnym w składzie jednoosobowym).

Aby ułatwić postępowanie, ustawa wprowadza zasadę, że w sprawach z zakresu zwalczania nieuczciwej konkurencji można wnieść o wydanie zarządzenia tymczasowego także do sądu, w którego okręgu znajduje się mienie osoby, która się tego czynu dopuściła, albo gdzie nastąpił czyn nieuczciwej konkurencji.

Kto ma udowodnić, że reklama jest nieuczciwa?

W przypadku postępowania w sprawach o naruszenie konkurencji, następuje przerzucenie ciężaru dowodu na oskarżonego o popełnienie czynu nieuczciwej konkurencji. To twórca „nieuczciwej” reklamy będzie musiał dowieść prawdziwości oznaczeń lub informacji umieszczanych na towarach albo ich opakowaniach lub wypowiedzi zawartych w takiej reklamie (musi udowodnić, że reklama jednak była "uczciwa").

Przedawnienie roszczeń

Roszczenia z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji ulegają przedawnieniu z upływem lat trzech. Bieg przedawnienia rozpoczyna się oddzielnie co do każdego naruszenia.

Odpowiedzialność karna.

Kto dopuszcza się czynu nieuczciwej konkurencji w zakresie reklamy i naraża w ten sposób klientów na szkodę, podlega karze aresztu albo grzywny. Ściganie przewidzianych w niniejszej ustawie przestępstw następuje na wniosek pokrzywdzonego, a wykroczeń - na żądanie pokrzywdzonego. 

Pamiętaj, że:

• nad rzetelnością reklamy czuwa Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów,
• w przypadku oskarżenia o nieuczciwą reklamę ciężar dowodu spoczywa na obwinionym,
• za nieuczciwą reklamę grozi odpowiedzialność karna i cywilna, nie tylko na podstawie przepisów tej ustawy, ale także przepisów prawa cywilnego o ochronie dóbr osobistych.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r., Nr 153, poz. 1503 z późn. zm).

Zespół
e-prawnik.pl