Spis treści
Czym jest wyrok zaoczny?
Wyroki zaoczne wydawane mogą być zarówno w ramach postępowania cywilnego jak i karnego. W niniejszym artykule omówimy procedurę cywilną.
Wyrok zaoczny to szczególny rodzaj orzeczenia sądowego wydawanego w postępowaniu cywilnym, gdy pozwany nie uczestniczy w sprawie lub pozostaje bierny podczas procesu. Jest to instytucja prawna umożliwiająca sądowi sprawne zakończenie postępowania pomimo niestawiennictwa jednej ze stron.
Kluczowe informacje o wyroku zaocznym
- Może być wydany zarówno na posiedzeniu niejawnym, jak i na rozprawie
- Przeważnie uwzględnia powództwo, ale może je także oddalać
- Automatycznie nadawany jest mu rygor natychmiastowej wykonalności
- Pozwanemu przysługuje sprzeciw w terminie 2 tygodni od doręczenia
Kiedy wydaje się wyrok zaoczny?
Zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego, sąd wydaje wyrok zaoczny w następujących sytuacjach:
Gdy pozwany w wyznaczonym terminie (minimum 2 tygodnie) nie złożył odpowiedzi na pozew, sąd może wydać wyrok zaoczny na posiedzeniu niejawnym.
Gdy mimo niezłożenia odpowiedzi na pozew sprawę skierowano na rozprawę, a pozwany nie stawił się lub mimo stawienia się nie bierze udziału w rozprawie.
Warunkiem wydania wyroku zaocznego jest prawidłowe zawiadomienie pozwanego o terminie i miejscu rozprawy zgodnie z przepisami kodeksu.
Rodzaje wyroków zaocznych
Wyrok zaoczny na posiedzeniu niejawnym
Wydawany gdy pozwany nie złożył odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie. Sąd przyjmuje za prawdziwe twierdzenia powoda, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości.
Wyrok zaoczny na rozprawie
Wydawany gdy pozwany nie stawił się na rozprawę lub mimo stawienia się nie bierze w niej udziału. Może być wydany po przeprowadzeniu postępowania dowodowego.
Zastrzeżony wyrok zaoczny
Może być wydany gdy dowód doręczenia wezwania pozwanemu wpłynie do sądu w ciągu 2 tygodni od dnia rozprawy, mimo że nie otrzymano go na dzień rozprawy. Wyrok ten w odróżnieniu od wyroku zaocznego jest wiążący od chwili podpisania sentencji (a nie od chwili jej ogłoszenia).
Kiedy wydanie wyroku zaocznego jest niedopuszczalne?
Przypadki wykluczające wyrok zaoczny
Wyrok wydany w nieobecności pozwanego nie będzie zaoczny w następujących sytuacjach:
- Pozwany żądał przeprowadzenia rozprawy w swojej nieobecności
- Pozwany składał już w sprawie wyjaśnienia ustnie lub na piśmie
- Sprawy małżeńskie oraz sprawy między rodzicami i dziećmi
Sprzeciw od wyroku zaocznego
Pozwany, przeciwko któremu zapadł wyrok zaoczny, może złożyć sprzeciw w ciągu dwóch tygodni od doręczenia mu wyroku. Jest to kluczowa zmiana w stosunku do wcześniejszych przepisów, gdzie termin wynosił jeden tydzień.
Wymogi formalne sprzeciwu
W piśmie zawierającym sprzeciw pozwany powinien:
- Przytoczyć zarzuty przeciwko żądaniu pozwu
- Wskazać fakty i dowody na uzasadnienie zarzutów
- Przedstawić wszystkie twierdzenia i dowody pod rygorem ich utraty
- Uiścić opłatę sądową (połowa opłaty od pozwu)
Skutki wniesienia sprzeciwu
Po wniesieniu prawidłowego sprzeciwu przewodniczący wyznacza termin rozprawy i zarządza doręczenie sprzeciwu powodowi. Sąd po ponownym rozpoznaniu sprawy wydaje wyrok, którym:
- Wyrok zaoczny w całości lub części utrzymuje w mocy
- Uchyla wyrok zaoczny i orzeka o żądaniu pozwu
- Pozew odrzuca lub postępowanie umarza
Odrzucenie sprzeciwu
Sąd odrzuca sprzeciw który jest:
- Złożony po terminie (po upływie 2 tygodni)
- Nieopłacony
- Dotknięty brakami, których nie uzupełniono w wyznaczonym terminie
Rygor natychmiastowej wykonalności
Wyrokowi zaocznemu nadaje się z urzędu rygor natychmiastowej wykonalności, co oznacza, że może być wykonywany jeszcze przed uprawomocnieniem się. Pozwany może jednak na wniosek uzyskać zawieszenie tego rygoru.
Zawieszenie rygoru wykonalności
Na wniosek pozwanego sąd zawiesi rygor natychmiastowej wykonalności, jeżeli:
Naruszenie przepisów
Wyrok został wydany z naruszeniem przepisów o dopuszczalności jego wydania
Niestawiennictwo niezawinione
Pozwany uprawdopodobni, że jego niestawiennictwo było niezawinione, a okoliczności w sprzeciwie wywołują wątpliwości co do zasadności wyroku
Nieprawidłowe doręczenie
Pozwany wykaże, że odpis pozwu doręczono na inny adres niż aktualne miejsce zamieszkania
Doręczenie i uzasadnienie wyroku
Wyrok zaoczny doręcza się z urzędu obu stronom z pouczeniem o przysługujących im środkach zaskarżenia. Pozwanemu dodatkowo doręcza się pouczenie o obowiązku przedstawienia w sprzeciwie wszystkich twierdzeń i dowodów.
Wyrok zaoczny sąd uzasadnia gdy:
- Powództwo zostało oddalone w całości lub w części, a powód zażądał uzasadnienia w ciągu tygodnia od doręczenia
- Powód wniósł apelację w przepisanym terminie
Koszty postępowania
| Rodzaj kosztu | Kto ponosi | Uwagi |
|---|---|---|
| Koszty rozprawy zaocznej | Pozwany | Nawet jeśli wyrok zostanie uchylony |
| Koszty sprzeciwu | Pozwany | Opłata: połowa opłaty od pozwu |
| Wyjątek od kosztów | - | Jeśli niestawiennictwo było niezawinione |
Praktyczne porady
Dla pozwanego
- Zawsze odpowiadaj na pozew w wyznaczonym terminie
- Jeśli otrzymasz wyrok zaoczny, sprawdź dokładnie termin na sprzeciw (2 tygodnie)
- W sprzeciwie przedstaw wszystkie zarzuty i dowody pod rygorem ich utraty
- Rozważ wniosek o zawieszenie rygoru wykonalności
Pamiętaj
Dopóki wyrok zaoczny nie zostanie doręczony, termin do wniesienia sprzeciwu nie biegnie. Sąd nie może przywrócić terminu, który jeszcze nie rozpoczął biegu.
Co robić po otrzymaniu wyroku zaocznego?
Oblicz dokładnie 2 tygodnie od doręczenia wyroku - to ostateczny termin na wniesienie sprzeciwu.
Zbierz wszystkie dokumenty, dowody i przygotuj szczegółowe zarzuty przeciwko wyrokowi.
Jeśli masz podstawy, złóż wniosek o zawieszenie rygoru natychmiastowej wykonalności.
Wnieś sprzeciw do sądu wraz z opłatą sądową i wszystkimi niezbędnymi załącznikami.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 2024 r., poz. 1568)