Autorskie prawa osobiste na gruncie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych

Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej u.p.a.p.p.) nadaje autorom uprawnienia osobiste i majątkowe. Pierwsze z wyżej wymienionych mają za zadanie chronić więź twórcy z utworem. Zasadniczą kwestią, która odróżnia je od autorskich praw majątkowych jest to, iż celem autorskich praw osobistych jest ochrona innych niż ekonomiczne uprawnień związanych z utworem.

Definicja utworu – specyfika praw osobistych

Definicję utworu zawiera art. 1 ust. 1 u.p.a.p.p., który stanowi, iż pod pojęciem utworu należy rozumieć każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Prawa autorskie o charakterze osobistym powstają z chwilą ustalenia utworu, nawet jeśli ma on postać nieukończoną (art. 1 ust. 3 u.p.a.p.p.). Uprawnienia te są co do zasady nieograniczone w czasie i nie podlegają zrzeczeniu (art. 16 u.p.a.p.p.). Przykładowo osoba, która zajmuje się zarobkowo pisaniem utworów dla innych (np. muzycznych czy literackich) nie może skutecznie w umowie zobowiązać się do stworzenia dzieła, które ma zostać opublikowane pod nazwiskiem osoby, która zleciła je do wykonania. Taka umowa byłaby nieważna.

Katalog uprawnień

Art. 16 u.p.a.p.p. stanowi, iż autorskie prawa osobiste obejmują prawo do:

- autorstwa utworu;

- oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo;

- nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania;

- decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności;

- nadzoru nad sposobem korzystania z utworu.

Powyższy katalog uprawnień nie jest zamknięty, o czym przesądził sam ustawodawca, który wymieniając je posłużył się wyrażeniem „w szczególności”.

Michał Pichór

Radca prawny

Radca prawny, prawnik biznesu. Absolwent Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Swoją pracę magisterską napisał w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej UJ. Ukończył aplikację radcowską prowadzoną przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Krakowie. Specjalista w zakresie obsługi prawnej przedsiębiorców, ze szczególnym uwzględnieniem windykacji należności oraz prawa umów.