Nie może być wątpliwości, że rodzeństwo spadkodawcy dziedziczy zawsze wtedy, gdy zostanie powołane do spadku w drodze ważnego testamentu. Gdy jednak zmarły nie przekazał potomnym swej ostatniej woli, z pomocą przychodzą przepisy ustawy, w myśl których w braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek, rodzice. W sytuacji, gdy spadkodawca nie miał ani zstępnych i małżonka, w myśl ustawy dziedziczą rodzice. Dopiero w sytuacji kiedy jedno z rodziców nie żyje, jego udział spadkowy przypadnie rodzeństwu. Zauważyć wypada, że brak zstępnych nie oznacza jedynie fizycznego ich braku, lecz obejmuje także następujące sytuacje:

1. uznanie zstępnego za niegodnego dziedziczenia,
2. odrzucenie spadku przez zstępnego,
3. zrzeczenie się dziedziczenia przez zstępnego.

Ile wynosi udział spadkowy rodzeństwa?

Wysokość udziału spadkowego przypadającego każdemu z rodzeństwa uzależniona jest od ilości osób dochodzących do spadku, jak również od kategorii tych osób. Ze względu na powyższe kryteria wyróżnić można następujące przypadki:

1. dziedziczy jedynie rodzeństwo;
2. dziedziczy rodzeństwo w zbiegu z małżonkiem;
3. dziedziczy rodzeństwo w zbiegu z rodzicami;

W sytuacji, gdy cały spadek przypada jedynie rodzeństwu, obliczenie wielkości udziałów nie stanowi kłopotu. Zgodnie z ogólną regułą, rodzeństwo dziedziczy przypadającą na niego część spadku po równo. Stąd wielkość udziału zależy tu od ilości osób zliczanych do kręgu rodzeństwa. Jeśli więc spadkodawca pozostawił jedynie brata i siostrę, osoby te dziedziczą spadek w 1/2 każda. Jeżeli natomiast spadkodawca miał dwóch braci i trzy siostry, każda z osób dostałaby cześć spadku w wysokości 1/5.

W przypadku dziedziczenia małżonka w zbiegu z innymi spadkodawcami, w tym z rodzeństwem, ogólna zasada stanowi, iż małżonkowi przypada połowa spadku, zaś pozostała część dzielona jest między rodzeństwo (i ewentualnie rodzica). Jeśli więc spadek przypada małżonkowi oraz dwóm braciom i siostrze spadkodawcy, udziały spadkobierców wynoszą: małżonek – 1/2 spadku, bracia i siostra – po 1/6 spadku. W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy

Zgodnie z Kodeksem Cywilnym zbieg dziedziczenia rodzeństwa i rodziców zachodzi w przypadku, gdy jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku, wówczas jego część udziału przypada rodzeństwu spadkodawcy. Jeśli więc do dziedziczenia dochodzi matka i brat spadkodawcy, matce i bratu przypada udział w wysokości połowy spadku. Gdyby spadek przypadał matce i np. czterem siostrom, udział matki pozostałby bez zmian, natomiast każdemu z rodzeństwa przypadnie 1/8.

Dziedziczenie zstępnych rodzeństwa

Podobnie jak w przypadku śmierci jednego z rodziców, pojawia się pytanie, co się dzieje z udziałem spadkowym brata (siostry), który nie dożył otwarcia spadku. Otóż w takim przypadku należy postępować w myśl reguły, że jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, ale pozostawiło zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadł, przypada jego zstępnym.

W jaki sposób następuje podział udziału, jeżeli przypada on kilku zstępnym? Udział ten dzieli się pomiędzy uprawnionych w częściach równych, co oznacza, że jego wysokość uzależniona jest od liczby osób, którym on przypada. 

Pamiętaj, że:

• Dziedziczenie spadku polega na otrzymaniu udziału w całej masie spadkowej, a nie na otrzymaniu konkretnych przedmiotów z masy spadkowej. Wskazanie określonych przedmiotów następuje z chwilą działu spadku lub też w razie dokonania zapisu windykacyjnego przez spadkodawcę w testamencie sporządzonym w formie aktu notarialnego.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. kodeks cywilny (tj.  Dz.U.2014.121 ze zmianami).