Spis treści
Co może być przedmiotem opodatkowania
Podatek od spadku w Polsce reguluje ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Podatkowi podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem:
- dziedziczenia lub zapisu zwykłego, dalszego, windykacyjnego oraz polecenia testamentowego
- zachowku, gdy spadkobierca nie otrzymał majątku w drodze dziedziczenia, zapisu albo darowizny
Warto zwrócić uwagę, iż nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą podlega podatkowi, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Kiedy powstaje obowiązek podatkowy
Obowiązek podatkowy powstaje:
- przy nabyciu w drodze dziedziczenia - z chwilą przyjęcia spadku
- przy nabyciu tytułem zachowku - z chwilą zaspokojenia roszczenia;
Ponadto jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym na fakt nabycia.
Zatem w przypadku dziedziczenia obowiązek podatkowy powstaje niejako w dwóch terminach ? za pierwszym razem w momencie przyjęcia spadku oraz ponownie, po wydaniu przez sąd stosownego orzeczenia.
Kwoty wolne od podatku w 2025 roku
Od 1 lipca 2023 roku obowiązują znacznie podwyższone kwoty wolne od podatku, które pozostały bez zmian również w 2025 roku. Kwoty te są uzależnione od przynależności do odpowiedniej grupy podatkowej:
I grupa podatkowa
36 120 zł
Najbliższa rodzina: małżonek, rodzice, dziadkowie, dzieci, wnuki, pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa
II grupa podatkowa
27 090 zł
Dalsi krewni: dzieci rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa
III grupa podatkowa
5 733 zł
Pozostali nabywcy niespokrewnieni lub w dalszym stopniu pokrewieństwa
Ważne przy obliczaniu kwoty wolnej
Jeżeli nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych od tego samego zbywcy następuje więcej niż jeden raz, do czystej wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych dolicza się czystą wartość rzeczy i praw majątkowych nabytych dotychczas od tego samego zbywcy w roku, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, i w okresie 5 lat poprzedzających ten rok - tzw. "zasada kumulacji"
Grupy podatkowe - kto do jakiej należy
Przynależność do grupy podatkowej w podatku od spadków jest uzależniona od stopnia pokrewieństwa ze spadkodawcą:
Grupa I (najbliższa rodzina)
Do pierwszej grupy podatkowej należą: małżonek (obecny, nie były), małżonek w separacji, zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa.
Grupa II (dalsi krewni)
Do drugiej grupy podatkowej zaliczamy: zstępnych rodzeństwa (siostrzeńcy, bratankowie), rodzeństwo rodziców (ciotki, wujowie), zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych.
Grupa III (pozostali nabywcy)
Trzecia grupa obejmuje wszystkich pozostałych nabywców, którzy nie kwalifikują się do grup I i II.
Grupa "zero" - specjalne zwolnienie
W ramach grupy I wyróżnia się tzw. grupę zerową (najbliższą rodzinę): małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, ojczym, macocha i rodzeństwo. Te osoby mogą być całkowicie zwolnione z podatku, niezależnie od wartości spadku, pod warunkiem zgłoszenia nabycia w odpowiednim terminie.
Skale podatkowe i stawki podatku
Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku według skal podatkowych obowiązujących od 30 czerwca 2023 roku:
I grupa podatkowa
- do 11 833 zł - podatek wynosi 3% wartości nabytej nadwyżki
- od 11 833 zł do 23 665 zł - kwota podatku to 355 zł plus 5% od nadwyżki ponad 11 833 zł
- powyżej 23 665 zł - podatek wynosi 946,60 zł plus 7% od nadwyżki ponad 23 665 zł
II grupa podatkowa
- do 11 833 zł - podatek wynosi 7%
- od 11 833 zł do 23 665 zł - podatek wynosi 828,4 zł plus 9% nadwyżki ponad 11 833 zł
- powyżej 23 665 zł - podatek wynosi 1893,3 zł oraz 12% nadwyżki ponad 23 665 zł
III grupa podatkowa
Dla trzeciej grupy podatkowej obowiązuje jednolita stawka w wysokości 20%.
Zwolnienia z podatku od spadku
Pełne zwolnienie dla najbliższej rodziny
Wszystkie spadki przekazywane w ramach najbliższej rodziny (grupa "zero") mogą być zwolnione z podatku bez względu na wartość, pod warunkiem zgłoszenia nabycia spadku w terminie sześciu miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.
Jeżeli dokumentem potwierdzającym nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych jest akt poświadczenia dziedziczenia lub europejskie poświadczenie spadkowe, termin 6 miesięcy, do zgłoszenia tego nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego liczy się od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego.
Zwolnienie obejmuje wszystkie rodzaje majątku: pieniądze, nieruchomości, mieszkania, domy, samochody, papiery wartościowe, dzieła sztuki, biżuterię - nawet jeśli są warte miliony złotych.
Warunki skorzystania ze zwolnienia
Aby skorzystać ze zwolnienia, spadkobierca musi:
- należeć do grupy "zero" (najbliższa rodzina)
- zgłosić nabycie spadku do właściwego urzędu skarbowego
- złożyć formularz SD-Z2 w terminie 6 miesięcy
- udokumentować formalnie otrzymanie spadku
Konsekwencje braku zgłoszenia
Jeżeli nie dokonamy zgłoszenia we wskazanym terminie, wówczas będziemy zobowiązani zapłacić od otrzymanego spadku podatek według odpowiedniej stawki.
Formularze SD-Z2 i SD-3 - kiedy który składać
Formularz SD-Z2
Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych
Składają osoby z grupy "zero" (najbliższa rodzina) w celu skorzystania ze zwolnienia z podatku
Formularz SD-3
Zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych
Składają osoby zobowiązane do płacenia podatku (gdy wartość spadku przekracza kwoty wolne)
Formularz SD-Z2 - szczegóły
Druk SD-Z2 powinna złożyć osoba, która otrzymała spadek.
W formularzu SD-Z2 należy podać:
- dane osobowe spadkobiercy i spadkodawcy
- opis nabytych rzeczy lub praw majątkowych
- wartość rynkową spadku
- stopień pokrewieństwa
- datę nabycia spadku
Formularz SD-3 - kiedy składać
Formularz SD-3 składają osoby, które nabyły spadek o wartości przekraczającej kwoty wolne od podatku dla poszczególnych grup podatkowych. Na podstawie tego formularza urząd skarbowy wydaje decyzję o wysokości należnego podatku.
Terminy zgłoszeń i płatności
Termin: 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o nabyciu spadku lub zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia przez notariusza
Termin: 1 miesiąc od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu lub zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia
Termin: 14 dni od dnia doręczenia podatnikowi decyzji o wysokości należnego podatku
Wyjątek - późne powiadomienie o spadku
Wyjątkowo zwolnienie od podatku jest możliwe także po upływie 6 miesięcy, gdy spadkobierca dowie się o spadku później i zgłosi to naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o spadku.
Praktyczne porady i najczęstsze błędy
Dokumentowanie spadku
Kluczowe znaczenie ma właściwe udokumentowanie otrzymania spadku - dysponowaniem postanowieniem sądu lub aktem poświadczenia dziedziczenia.
Wycena majątku
Wartość rynkową majątku ustala się na dzień powstania obowiązku podatkowego. W przypadku nieruchomości może być konieczne wykonanie wyceny przez rzeczoznawcę.
Najczęstsze błędy
- Nieterminowe złożenie zgłoszenia SD-Z2
- Nieprawidłowe ustalenie wartości rynkowej majątku
- Nieuwzględnienie wszystkich składników spadku
- Błędne zakwalifikowanie do grupy podatkowej
- Nieuwzględnienie "zasady kumulacji"
Porady praktyczne
- Zawsze sprawdź, czy należysz do grupy "zero" - może uda się uniknąć podatku
- Zachowaj wszystkie dokumenty potwierdzające otrzymanie spadku
- W razie wątpliwości skonsultuj się z urzędem skarbowym lub doradcą podatkowym
- Pamiętaj o sumowaniu wartości otrzymanych od tej samej osoby w ciągu 5 lat
- Złóż formularz z odpowiednim wyprzedzeniem, nie czekaj do ostatniej chwili
Kluczowe zmiany w 2025 roku
W 2025 roku obowiązują te same przepisy co w 2024 roku. Główne zmiany weszły w życie 1 lipca 2023 roku i dotyczą znacznego podwyższenia kwot wolnych od podatku oraz nowych skal podatkowych. Te regulacje pozostają aktualne również w 2025 roku.