Bezgraniczne zwolnienie z podatku od spadków i darowizn dla najbliższych

Jesteś spadkobiercą lub ktoś z najbliższej rodziny ofiaruje Ci coś za darmo? Sprawdź, kiedy nie będziesz musiał z tego tytułu płacić podatku. 

Na czym polega zwolnienie w tzw. grupie 0?

Przewidziane w art. 4a zwolnienie jest to najszersze w ustawie o podatku od spadków i darowizn zwolnienie dla członków najbliższej rodziny nieodpłatnego nabycia rzeczy i praw majątkowych. 

Poniżej przedstawione zasady stosuje się do nieodpłatnego nabycia rzeczy lub praw majątkowych od członków najbliższej rodziny, które nastąpiło po 2015 roku.  

Co jest objęte zwolnieniem od opodatkowania?

Zwolnieniem objęto nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych. Ponieważ przepis nie ogranicza zwolnienia do wybranych sposobów nabycia, zwolnieniem objęto wszystkie sposoby wymienione w ustawie o podatku od spadków i darowizn, z wyjątkiem nabycia majątku w drodze zasiedzenia, które zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego ma charakter pierwotny. 

 Co istotne, zwolnienie to nie ma ograniczenia kwotowego ani ograniczenia co do rodzaju i ilości nabytych rzeczy i praw majątkowych.

Kto może skorzystać z tego zwolnienia podatkowego?

Zwolnienie to stosuje się, jeśli w chwili nabycia nabywca posiadał:

• obywatelstwo polskie,
• obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej, 
• obywatelstwo jednego z państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym (Islandia, Norwegia, Lichtenstein),
• bądź też miał miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium powyższego państwa.

Zwolnieniem objęto prawie wszystkie osoby wchodzące do pierwszej grupy podatkowej, poza zięciem, synową i teściami. 

Zwolnienie dotyczy więc następujących członków najbliższej rodziny:

• małżonka,
• zstępnych (tj. dzieci, wnuki, prawnuki itd.),
• wstępnych (tj. rodziców, dziadków, pradziadków itd.),
• pasierba,
• rodzeństwo,
• ojczyma,
• macochę.

Za rodziców w rozumieniu tej ustawy uważa się przy tym również przysposabiających, a za zstępnych także przysposobionych (adoptowanych) i ich zstępnych. 

Warunek zgłoszenia nabycia

W celu skorzystania ze zwolnienia należy dokonać zgłoszenia nabycia własności rzeczy i praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego, a w przypadku dziedziczenia – w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku. 

W sytuacji, gdy dokumentem potwierdzającym nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych jest notarialny akt poświadczenia dziedziczenia lub europejskie poświadczenie spadkowe, powyżej wskazany termin 6 miesięcy do zgłoszenia tego nabycia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego należy liczyć od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia bądź wydania europejskiego poświadczenia spadkowego.

Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po upływie ustawowego terminu 6 miesięcy, zwolnienie stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu skarbowego nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich nabyciu.

Wymóg zgłoszenia nie obejmuje przypadków nabycia, jeżeli:

• wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty 9.637 zł 
  lub
• nabycie następuje na podstawie umowy sporządzonej w formie aktu notarialnego lub oświadczenie woli jednej ze stron zostało złożone w formie aktu notarialnego.

Zgłoszenie nabycia dokonuje się poprzez złożenie właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego formularza SD-Z2. Formularz ten dotyczy wszystkich przypadków nieodpłatnego nabycia przez osoby objęte zwolnieniem w kręgu najbliższej rodziny. 

Warunek udokumentowania

Dodatkowe warunki do zwolnienia należy spełnić w przypadku, gdy przedmiotem darowizny lub polecenia darczyńcy są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych przekracza kwotę 9.637 zł. Otrzymanie środków powinno być udokumentowane dowodem przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek inny niż płatniczy, w banku bądź spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej (SKOK) lub przekazem pocztowym.  

Jakie są konsekwencje niespełnienia warunków do skorzystania ze zwolnienia podatkowego?

Jako że wszyscy nabywcy z tzw. grupy 0 mieszczą się także w I grupie podatkowej, w przypadku niewypełnienia ww. wymogów wskazanych wyżej, przedmiotowe nabycie podlega opodatkowaniu na ogólnych zasadach określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej (tj. z najwyższą kwotą wolną od opodatkowania i najniższymi stawkami), o ile oczywiście nie korzysta z innego zwolnienia. 

Zob. też:

• Podatek od darowizny - Jaki podatek należy zapłacić od darowizny?
• Podatek od spadku - Co jest opodatkowane? Jak ustalić wysokość opodatkowania?
• Podatek od spadku – kto płaci a kto jest zwolniony?

Podstawa prawna: 

• ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U.z 2018 r., poz. 644, z późn. zm.);
• rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz.U. z 2015 r., poz. 2060, z późn. zm.).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl