Spis treści
Co to jest Split Payment?
Mechanizm podzielonej płatności (MPP), znany jako Split Payment, to system rozliczeń VAT wprowadzony w Polsce w 2018 roku. Jego głównym celem jest przeciwdziałanie oszustwom podatkowym i zwiększenie bezpieczeństwa transakcji między przedsiębiorcami.
Jak działa Split Payment?
Przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności, płatność za fakturę zostaje automatycznie podzielona na dwie części:
- Kwota netto - trafia na standardowy rachunek rozliczeniowy sprzedawcy
- Kwota VAT - jest przekazywana na specjalny rachunek VAT sprzedawcy
Mechanizm ten może być stosowany wyłącznie w transakcjach B2B (między przedsiębiorcami) i tylko przy płatnościach przelewem w złotych polskich. Split Payment nie dotyczy transakcji z konsumentami indywidualnymi.
Kiedy Split Payment jest obowiązkowy?
Od 1 listopada 2019 roku mechanizm podzielonej płatności stał się obowiązkowy w określonych sytuacjach. Obowiązek ten został przedłużony przez Radę UE do 29 lutego 2028 roku.
Warunki obowiązkowego MPP
Obowiązkowy Split Payment ma zastosowanie, gdy łącznie spełnione są wszystkie warunki:
- Wartość faktury brutto przekracza 15 000 zł lub równowartośc tej kwoty
- Faktura zawiera towary/usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT
- Transakcja odbywa się między podatnikami VAT
Towary i usługi objęte obowiązkiem
Załącznik nr 15 obejmuje m.in.:
- Paliwa (benzyna, olej napędowy)
- Stal i wyroby stalowe
- Elektronika (smartfony, tablety)
- Usługi budowlane
- Części samochodowe
- Węgiel i produkty węglowe
Ważne dla sprzedawców
Jeśli wystawiasz fakturę spełniającą warunki obowiązkowego MPP, musisz umieścić na niej oznaczenie "mechanizm podzielonej płatności". Brak tej adnotacji skutkuje sankcją w wysokości 30% kwoty VAT wykazanej na fakturze.
Dobrowolny mechanizm podzielonej płatności
Poza przypadkami obowiązkowymi, każdy podatnik VAT może dobrowolnie zastosować mechanizm podzielonej płatności przy każdej transakcji z innym przedsiębiorcą. To rozwiązanie jest szczególnie popularne wśród firm, które chcą zwiększyć bezpieczeństwo swoich transakcji.
Rachunek VAT - jak działa?
Rachunek VAT to specjalne konto bankowe, które bank automatycznie otwiera każdemu przedsiębiorcy posiadającemu rachunek firmowy. Prowadzenie tego rachunku jest bezpłatne.
Wykorzystanie środków z rachunku VAT
Od 2023 roku znacznie rozszerzono możliwości wykorzystania środków zgromadzonych na rachunku VAT. Można z niego opłacać:
- Zobowiązania z tytułu VAT (podatek należny, dodatkowe zobowiązania, odsetki)
- Faktury VAT od innych kontrahentów (w ramach MPP)
- Podatek dochodowy (PIT, CIT) wraz z zaliczkami
- Podatek akcyzowy i należności celne
- Składki ZUS
- Dodatkowe podatki (cukrowy, od wydobycia kopalin, od sprzedaży detalicznej)
Uwolnienie środków z rachunku VAT
Jeśli chcesz wykorzystać środki z rachunku VAT na inne cele, musisz złożyć wniosek do urzędu skarbowego. Urząd ma 60 dni na podjęcie decyzji. Zgodę może otrzymać tylko podatnik bez zaległości podatkowych.
Korzyści ze stosowania Split Payment
Domniemanie należytej staranności
Organy podatkowe znacznie rzadziej kwestionują prawo do odliczenia VAT, gdy płatność została dokonana w ramach MPP. To istotna ochrona prawna dla przedsiębiorców.
Brak odpowiedzialności solidarnej
Przy płatnościach w MPP nie stosuję się odpowiedzialności solidarnej za zaległości podatkowe dostawcy. To eliminuje ryzyko dodatkowych zobowiązań.
Przyspieszony zwrot VAT
Zwrot nadpłaconego VAT na rachunek VAT następuje w ciągu 25 dni zamiast standardowych 60 dni. To znaczna poprawa płynności finansowej.
Brak sankcji VAT
Gdy co najmniej 95% faktur zostało opłaconych w MPP, nie stosuje się podwyższonej stawki odsetek za zwłokę w VAT (150%).
Jak dokonać płatności w Split Payment?
Płatność w mechanizmie podzielonej płatności odbywa się za pomocą specjalnego komunikatu przelewu dostępnego w każdym banku.
Ważne ograniczenia
Split Payment można stosować tylko przy płatnościach przelewem w złotych polskich. Nie można go używać przy płatnościach kartą, gotówką czy w walutach obcych.
Płatności zbiorcze i zaliczki
Od 2019 roku wprowadzono dodatkowe ułatwienia:
- Płatności zbiorcze - można jednym przelewem opłacić kilka faktur od tego samego dostawcy z okresu 1 dzień - 1 miesiąc
- Zaliczki w MPP - można opłacać zaliczki przed wystawieniem faktury, wpisując "zaliczka" w miejsce numeru faktury
Sankcje za niestosowanie MPP
Naruszenie obowiązków związanych z mechanizmem podzielonej płatności wiąże się z poważnymi konsekwencjami finansowymi i prawnymi.
| Rodzaj naruszenia | Sankcja dla sprzedawcy | Sankcja dla nabywcy |
|---|---|---|
| Brak oznaczenia faktury | 30% kwoty VAT + grzywna do 180 stawek dziennych | - |
| Niestosowanie MPP mimo obowiązku | Uniknie sankcji, jeśli nabywca zapłaci w MPP | 30% kwoty VAT + grzywna do 720 stawek dziennych |
| Wpływ na koszty podatkowe | - | Brak możliwości zaliczenia do kosztów od 2020 r. |
Najnowsze zmiany w 2025 roku
Przedłużenie obowiązywania do 2028 roku
W lutym 2025 roku Rada UE podjęła decyzję o przedłużeniu obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności w Polsce do 29 lutego 2028 roku. To gwarantuje stabilność systemu na kolejne 3 lata.
Zmiany w klasyfikacji towarów
Planowane są zmiany w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Dotychczasowa klasyfikacja PKWiU ma zostać zastąpiona nomenklaturą scaloną (CN), co ma uprościć system klasyfikacji towarów objętych MPP.
Rozszerzenie funkcjonalności rachunku VAT
Od lipca 2023 roku wprowadzono możliwość opłacania z rachunku VAT dodatkowych podatków, w tym:
- Podatek od wydobycia niektórych kopalin
- Podatek od sprzedaży detalicznej
- Podatek cukrowy
- Podatek tonażowy
- Opłata za napoje alkoholowe
Najczęściej zadawane pytania
Czy mogę stosować Split Payment jako konsument?
Nie. Mechanizm podzielonej płatności mogą stosować wyłącznie podatnicy VAT w transakcjach z innymi podatnikami VAT (relacje B2B).
Co się stanie, jeśli pomyłkowo wpłacę za wysoką kwotę VAT?
Jeśli wpłata wynika z błędu w kwocie (np. literówka), środków nie można zwrócić z rachunku VAT. Kontrahenci muszą się dogadać na zwrot różnicy z rachunku głównego. Inaczej jest przy fakturach korygujących - wtedy zwrot z rachunku VAT jest możliwy.
Czy Split Payment działa przy płatnościach kartą?
Nie. Mechanizm podzielonej płatności funkcjonuje wyłącznie przy płatnościach przelewem w złotych polskich. Płatności kartą, gotówką czy w walutach obcych nie mogą być realizowane w ramach MPP.
Czy mogę częściowo stosować Split Payment?
Tak. Możesz zdecydować, że tylko część kwoty VAT zostanie wpłacona na rachunek VAT, a resztę uregulować tradycyjnym przelewem. To rozwiązanie działa zarówno przy dobrowolnym, jak i obowiązkowym MPP.
Przykładowo - jeśli faktura zawiera towary/usługi ?wrażliwe? i przekracza 15 000 zł brutto, musisz zastosować MPP co najmniej do tej części, która dotyczy pozycji objętych obowiązkiem. Pozostałą część możesz opłacić poza MPP.
Mechanizm podzielonej płatności to skuteczne narzędzie zwiększające bezpieczeństwo transakcji i ograniczające oszustwa podatkowe. Choć początkowo budził wątpliwości przedsiębiorców, dziś jest szeroko akceptowanym elementem polskiego systemu podatkowego. Przedłużenie jego obowiązywania do 2028 roku potwierdza skuteczność tego rozwiązania w walce z luką VAT.