Fundusze strukturalne UE w Polsce

Czym są fundusze strukturalne Unii Europejskiej?

Fundusze strukturalne są instrumentem realizacji polityki regionalnej Unii Europejskiej, nazywanej również polityką strukturalną. Rolą funduszy strukturalnych jest zwiększanie spójności społecznej i gospodarczej państw członkowskich Unii poprzez wspieranie regionów słabiej rozwiniętych.

Wraz z wejściem do Unii Europejskiej 1 maja 2004 r., Polska stała się odbiorcą pomocy oferowanej w ramach wspólnotowej polityki regionalnej. W pełni korzysta z dostępnej pomocy na takich samych zasadach, jak pozostałe państwa członkowskie.

Fundusze Unii Europejskiej są to środki finansowe, które Unia Europejska przeznacza na realizację konkretnych projektów w krajach członkowskich.

Jakie są fundusze strukturalne?

• Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, który finansuje projekty infrastrukturalne, doradcze i inwestycyjne przedsiębiorstw, projekty dla instytucji wspierających firmy (np. funduszy poręczeniowych);
• Europejski Fundusz Społeczny, dzięki niemu realizowane są projekty szkoleniowe
  dla przedsiębiorstw. Wiele projektów finansowanych z tego funduszu dotyczy także osób bezrobotnych;
• Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej, Sekcja Orientacji, umożliwia realizację m.in. projektów inwestycyjnych w zakładach przemysłu rolno–spożywczego oraz gospodarstwach rolnych;
• Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa, który wspiera projekty w sektorze rybołówstwa, w tym w przedsiębiorstwach zajmujacych się przetwórstwem rybnym;

Znaczące środki finansowe – oprócz funduszy strukturalnych – Polska uzyska z Funduszu Spójności, który wspomaga duże projekty infrastrukturalne w zakresie ochrony środowiska oraz transportu (np. budowę autostrad).

Jak Polska korzysta z funduszy?

Narodowa Strategia Spójności (NSS, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) to dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności w ramach budżetu Wspólnoty na lata 2007–13.

Obok działań o charakterze prawnym, fiskalnym i instytucjonalnym cele NSRO będą realizowane za pomocą Programów Operacyjnych (PO), zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO), zarządzanych przez Zarządy poszczególnych Województw i projektów współfinansowanych ze strony instrumentów strukturalnych.

Aby państwa członkowskie Unii Europejskiej mogły korzystać ze środków funduszy strukturalnych, konieczne jest stworzenie szeregu dokumentów. Pierwszy z nich to Narodowy Plan Rozwoju - dokument określający cele rozwoju społeczno-gospodarczego kraju oraz sposoby ich osiągnięcia. Jego wdrażaniu służą programy operacyjne.

Ministerstwo Gospodarki zaangażowane jest w realizację poniższych Programów Operacyjnych:          

• Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko – finansowany ze środków EFRR i FS;
• Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka – finansowany ze środków EFRR;
• Dodatkowo w gestii Ministerstwa Gospodarki jest nadzorowanie wdrażania Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiebiorstw na lata 2004-2006.

Od 1 stycznia 2006 r. Minister Gospodarki pełni funkcję Instytucji Pośredniczącej Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, lata 2004-2006 (SPO WKP).

Od 1 stycznia 2007 r. Minister Gospodarki pełni funkcję Instytucji Pośredniczącej dla: Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) oraz Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (POIG).

Do realizacji wyżej wymienionych zadań w ramach MG, został wyznaczony Departament Funduszy Europejskich. W związku ze zmianą statutu Ministerstwa Gospodarki, na podstawie Zarządzenia nr 30 Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 marca 2007 r. w sprawie nadania statutu Ministerstwu Gospodarki, uprzejmie informuję, że nastąpiła zmiana nazwy dotychczasowego Departamentu Programu Wzrostu Konkurencyjności Przedsiębiorstw (DWK) na Departament Funduszy Europejskich (DFE).

W okresie programowania 2007 - 2013 Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) będzie realizowała:

• Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG);
• Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL);
• Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW).

Czego dotyczy Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka?

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (PO IG) będzie wdrażanym na terenie całego kraju, współfinansowanym ze środków europejskich, programem opracowanym w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007–2013 (NSRO).

Oprócz PO IG na terenie całego kraju wdrażane będą Programy Operacyjne: Infrastruktura i Środowisko, Kapitał Ludzki oraz Pomoc Techniczna. Ponadto w ramach NSRO realizowane będą: Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej, Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej oraz 16 Regionalnych Programów Operacyjnych. Za programy regionalne odpowiedzialne są samorządy poszczególnych województw.

W ramach PO IG przewidziano realizację siedmiu osi priorytetowych:

• Oś priorytetowa 1. – Badania i rozwój nowoczesnych technologii,
• Oś priorytetowa 2. – Infrastruktura sfery B+R,
• Oś priorytetowa 3. – Kapitał dla innowacji,
• Oś priorytetowa 4. – Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia,
• Oś priorytetowa 5. – Dyfuzja innowacji,
• Oś priorytetowa 6. – Polska gospodarka na rynku międzynarodowym,
• Oś priorytetowa 7. – Budowa i rozwój społeczeństwa informacyjnego.

Za realizację osi priorytetowych 3., 4., 5. i 6. odpowiedzialny jest Minister Gospodarki, pełniący funkcję tzw. instytucji pośredniczącej. Instytucją pośredniczącą dla osi priorytetowych 1. i 2. jest Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, natomiast Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji odpowiada za realizację osi priorytetowej 7.

W latach 2007-2013 Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) będzie zaangażowana również w realizację działań z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (PO IG). Budżet działań z PO IG, za których wdrożenie będzie odpowiadać PARP to 2,6 mld euro, z czego 2,2 mld euro pochodzi ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), a 0,4 mld euro z budżetu państwa.

Instytucją odpowiedzialną za realizację całego programu jest Minister Rozwoju Regionalnego pełniący funkcję tzw.

instytucji zarządzającej.

Na realizację PO IG przeznaczono 12,3% środków publicznych z 67,3 mld euro dostępnych w ramach NSRO.

W gestii Ministra Gospodarki będzie ok. 54% środków z 8,3 mld euro (z czego ponad 7 mld euro ze środków europejskich) dostępnych w ramach Programu na lata 2007–2013.

Instrumenty zaplanowane w PO IG w największym stopniu przyczyniają się do realizacji celów odnowionej Strategii Lizbońskiej. Około 71,7% całości środków w ramach PO IG zostanie przeznaczonych na kategorie interwencji objęte tzw. zasadą „earmarkingu”.

Program stanowi również wypełnienie wskazań ujętych w Kierunkach zwiększania innowacyjności gospodarki na lata 2007–2013 oraz wpisuje się w dwa priorytety Krajowego Programu Reform na lata 2005–2008 na rzecz realizacji Strategii Lizbońskiej; priorytet 2. – Rozwój przedsiębiorczości oraz priorytet 3. – Wzrost innowacyjności przedsiębiorstw.

PO IG w największym stopniu ze wszystkich programów operacyjnych skierowany jest do przedsiębiorców. Należy jednak podkreślić, iż nie stanowi on prostej kontynuacji Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw na lata 2004–2006. Podstawowe wsparcie dla przedsiębiorców, zbliżone w zakresie do wdrażanych obecnie przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości działań skierowanych na bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw, dostępne będzie w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych.

Wsparcie w ramach osi priorytetowych PO IG znajdujących się w kompetencjach Ministra Gospodarki dostępne będzie zarówno bezpośrednio dla przedsiębiorców, jak również dla instytucji otoczenia biznesu, których zadaniem jest świadczenie usług dla przedsiębiorców, w szczególności w zakresie wspierania działalności innowacyjnej.

W PO IG wspierane będą projekty o znaczeniu ponadregionalnym z zakresu innowacji technologicznych w obrębie produktów i procesów (innowacja produktowa i procesowa) oraz organizacyjnych w sektorach produkcyjnych i usługowych, które w sposób bezpośredni lub pośredni przyczyniają się do powstawania i rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw. W kontekście osiągania celów NSRO oraz PO IG wspierane i promowane będą działania innowacyjne o takim charakterze i zasięgu, które generują najwyższą wartość dodaną dla gospodarki i przedsiębiorstw, a co za tym idzie w największym stopniu przyczyniają się do umacniania zdolności konkurencyjnej polskiej gospodarki w wymiarze międzynarodowym.

Program będzie oferował zachęty dla prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej przez firmy; transferu rozwiązań z sektora nauki do przedsiębiorstw, a także pomiędzy przedsiębiorstwami; zakupów, wdrożenia wyników prac badawczo-rozwojowych, a następnie ich realizacji.

Środki PO IG przyczynią się do rozwoju kluczowych z punktu widzenia oddziaływania na gospodarkę ośrodków innowacyjności, których zadaniem będzie tworzenie najlepszych warunków dla rozwoju przedsiębiorstw i powstawania przedsiębiorstw opierających swoją działalność gospodarczą na wysoko innowacyjnych rozwiązaniach oraz komercjalizacji wyników prac badawczo- rozwojowych.

Program przyczyni się do ułatwienia dostępu do finansowania innowacyjnych przedsięwzięć MSP, w tym przy udziale kapitału podwyższonego ryzyka.

W ramach PO IG planuje się wzmocnienie systemu promocji gospodarczej Polski, obejmującego promocję działalności eksportowej oraz promocję Polski jako kraju atrakcyjnego do inwestowania i odwiedzania.

Czego dotyczy Sektorowy Program Operacyjny „Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, lata 2004-2006”?

Sektorowy Program Operacyjny „Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, lata 2004-2006” jest jednym z kluczowych dokumentów przygotowanych przez Polskę, przewidzianych w Narodowym Planie Rozwoju 2004-2006 i określających zakres wsparcia dla Polski z funduszy strukturalnych w ramach Unii Europejskiej.

Celem nadrzędnym SPO WKP jest poprawa pozycji konkurencyjnej polskich przedsiębiorstw funkcjonujących w warunkach otwartego rynku. Jest on osiągany poprzez koncentrację środków finansowych kierowanych bezpośrednio do sektora przedsiębiorstw, sektora naukowo-badawczego oraz instytucji otoczenia biznesu na najbardziej efektywne projekty i przedsięwzięcia, gwarantujące wzrost innowacyjności produktowej i technologicznej.

Tak postawionemu celowi podporządkowano 2 priorytety:
- Priorytet I - Rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności poprzez wzmocnienie instytucji otoczenia biznesu;
- Priorytet II - Bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw

Za realizację SPO WKP odpowiedzialny jest Minister Gospodarki, pełniący funkcję tzw. Instytucji Pośredniczącej.

DZIAŁANIA, DLA KTÓRYCH INSTYTUCJĄ WDRAŻAJĄCĄ JEST MINISTERSTWO GOSPODARKI

W ramach PRIORYTETU I - Rozwój przedsiębiorczości i wzrost innowacyjności poprzez wzmocnienie instytucji otoczenia biznesu:

Działanie 1.1. Wzmocnienie instytucji wspierających działalność przedsiębiorstw

Działanie, którego celem jest poprawa dostępu przedsiębiorców do wysokiej jakości usług świadczonych przez instytucje otoczenia biznesu:

1.1.1 „Wsparcie instytucji otoczenia biznesu zrzeszonych w sieci KSU”

Instytucja Wdrażająca: Ministerstwo Gospodarki, Departament Funduszy Europejskich

Działanie 1.2. Poprawa dostępności do zewnętrznego finansowania inwestycji przedsiębiorstw

Działanie adresowane jest do instytucji działających na rzecz rozwoju gospodarczego. Celem działania jest ułatwienie przedsiębiorcom dostępu do zewnętrznych, poza bankowych źródeł finansowania inwestycji.

1.2.3 Wspieranie powstawania funduszy kapitału zalążkowego typu seed capital

Instytucja Wdrażająca: Ministerstwo Gospodarki, Departament Funduszy Europejskich - którego obowiązki w tym zakresie pełni, na mocy umowy, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości http://www.parp.gov.pl/

W ramach PRIORYTETU II - Bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw:

Działanie 2.2. Wsparcie konkurencyjności produktowej i technologicznej

2.2.2. "Wsparcie w zakresie internacjonalizacji przedsiębiorstw"

Poddziałanie 2.2.2 skierowane jest do przedsiębiorców i ma na celu ich umiędzynarodowienie poprzez ułatwienie przedsiębiorcom prowadzącym działalność gospodarczą na terenie Polski nawiązania kontaktów z potencjalnymi kontrahentami zagranicznymi, a także umożliwienie im prezentacji swojej oferty eksportowej na targach i wystawach odbywających się za granicą oraz związanych z nimi gospodarczych misjach wyjazdowych.

Czego dotyczy Program Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ)?

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko jest jednym z programów operacyjnych stanowiących instrumenty realizacji Narodowej Strategii Spójności na lata 2007-2013. Jego głównym celem jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej kraju, m.in. poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu środowiska. Na realizację PO IiŚ przewiduje się 27 848,2 mln euro ze środków unijnych.

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego podpisało porozumienia, które zakładają przekazanie realizacji poszczególnych obszarów programu odpowiednim resortom: gospodarki, kultury i dziedzictwa narodowego, nauki i szkolnictwa wyższego, zdrowia, transportu oraz środowiska.

Od 1 stycznia 2007 r. Minister Gospodarki pełni funkcję Instytucji Pośredniczącej dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ). Do realizacji zadań Ministra w tym zakresie został wskazany w MG obecny Departament Funduszy Europejskich.

Czego dotyczy program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL)?

Program Operacyjny Kapitał Ludzki (PO KL) realizuje założenia odnowionej Strategii Lizbońskiej, zgodnie, z którą Europa stanie się atrakcyjnym miejscem do inwestowania i podejmowania pracy. By to osiągnąć konieczny jest rozwój nauki, innowacyjność oraz tworzenie większej liczby trwałych miejsc pracy. Założenia Strategii Lizbońskiej oraz cele polityki spójności krajów unijnych, sprzyjają rozwojowi kapitału ludzkiego i społecznego, co przyczynia się do wzrostu konkurencyjności gospodarki.

Celem Programu PO KL jest wzrost poziomu zatrudnienia i spójności społecznej.

Działania realizowane w ramach PO KL będą koncentrowały się na obszarach dotyczących m.in.: zatrudnienia, edukacji, integracji społecznej, ułatwienia w dostosowaniu się pracowników i przedsiębiorstw do zmian zachodzących w gospodarce, a także zagadnieniach związanych z rozwojem zasobów ludzkich na terenach wiejskich, budowy sprawnej i skutecznej administracji publicznej wszystkich szczebli oraz promocji zdrowia.

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości będzie wdrażać dwa działania w ramach Priorytetu 2 PO KL - Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw. Ich celem jest podniesienie konkurencyjności przedsiębiorstw poprzez zwiększenie inwestowania w kapitał ludzki firm oraz poprawa jakości i dostępu do usług wspierających rozwój przedsiębiorczości. Budżet PARP na działania w ramach PO KL wynosi 672 mln euro.

Czego dotyczy Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW)?

Założeniem PO Rozwój Polski Wschodniej jest przyspieszenie tempa rozwoju społeczno-gospodarczego Polski wschodniej (tj. województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego i warmińsko - mazurskiego). Projekty realizowane w ramach Programu będą współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Pula przeznaczona na ten cel to ponad 2,2 mld euro.

Zgodnie z projektem PO RPW Agencja będzie płnić funkcję Instytucji Pośredniczącej dla trzech Priorytetów PO RPW. Zadania Agencji będą obejmowały m.in.:

• zarządzanie priorytetami programu,
• opracowanie podręczników/wytycznych procesów i zadań związanych z zarządzaniem,
• opracowywanie propozycji zmian w programie,
• monitorowanie i ewaluacja programu na poziomie priorytetów,
• zawieranie umów o dofinansowanie projektów, monitorowanie i kontrola ich realizacji, jak również rozliczanie,
• prowadzenie działań informacyjno-promocyjnych.

Oś priorytetowa 1. Nowoczesna gospodarka

Priorytet Nowoczesna Gospodarka ma na celu stworzenie sprzyjających warunków inwestycyjnych do dyfuzji innowacji oraz rozwoju innowacyjnej przedsiębiorczości, zacieśnienie współpracy pomiędzy sferą nauki i gospodarki, a także rozwój współpracy międzyregionalnej województw na wschodzie Polski. W jego skład wchodzą działania:

• Działanie 1.1 Infrastruktura uczelni
• Działanie 1.2 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego
• Działanie 1.3 Wspieranie innowacji
• Działanie 1.4 Promocja i współpraca

Beneficjentami w ramach osi priorytetowej będą:

Uczelnie, jednostki samorządu terytorialnego oraz związki i stowarzyszenia z ich udziałem, jednostki naukowe, w tym podstawowe jednostki organizacyjne uczelni, placówki naukowe Polskiej Akademii Nauk, jednostki badawczo-rozwojowe, przedsiębiorcy, organizacje pozarządowe, urzędy statystyczne, biura planowania przestrzennego, instytucje otoczenia biznesu i innowacji (agencje i fundacje rozwoju regionalnego i lokalnego, kluby biznesu, centra obsługi inwestorów, izby gospodarcze, centra transferu technologii, parki technologiczne, przemysłowe, inkubatory przedsiębiorczości, i inne organizacje).

Oś priorytetowa 2. Wojewódzkie ośrodki wzrostu obejmuje:

• Działanie 2.1 Systemy miejskiego transportu zbiorowego
• Działanie 2.2 Infrastruktura turystyki kongresowej i targowej

Odbiorcami działań w ramach osi priorytetowej będą gminy, związki i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, podmioty wykonujące usługi publiczne na zlecenie gminy/powiatu grodzkiego/związku międzygminnego - w których akcje lub udziały posiada gmina, powiat grodzki, związek międzygminny lub Skarb Państwa - na podstawie aktualnej umowy dotyczącej świadczenia usług z zakresu transportu publicznego, bądź podmioty wyłonione w drodze przetargu do świadczenia usług z zakresu transportu publicznego na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego.

Osie priorytetowe Wojewódzkie ośrodki wzrostu i Infrastruktura transportowa mają na celu podniesienie konkurencyjności i atrakcyjności pod względem inwestycyjnym województw wschodnich, poprzez działania polegające na rozwoju wybranych funkcji metropolitalnych miast wojewódzkich, poprawie dostępności i jakości powiązań komunikacyjnych województw we wschodniej części Polski.

Oś priorytetowa 3. Infrastruktura transportowa obejmuje:

• Działanie 3.1 Infrastruktura drogowa
• Działanie 3.2 Trasy rowerowe

Odbiorcami działań osi priorytetowej będą jednostki samorządu terytorialnego, związki i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, organizacje pozarządowe.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. 2004 r., Nr 116, poz. 1206, ze zm.);
• Ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (Dz. U. 2002 r., Nr 66, poz. 596);
• Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. 2006 r.,  Nr 227, poz. 1658);
• Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności  i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999;
• Rozporządzenie (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1783/1999;
• Rozporządzenie (WE) nr 1081/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady a dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1784/1999;
• Rozporządzenie Rady (WE) nr 1084/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające Fundusz Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) 1164/94;
• Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT)

Źródło: http://www.mg.gov.pl/ i http://www.parp.gov.pl/

A.J.
Zespół e-prawnik.pl