Obrót produktami zawierającymi alkohol

Medialna awantura dotycząca alko-tubek spowodowała, że Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych otrzymuje sygnały zaniepokojonych konsumentów o obecności w obrocie lodów z alkoholem. Na co zwracać uwagę, żeby zapewnić zgodny z prawem oraz bezpieczny obrót tego rodzaju produktami?

Obrót produktami zawierającymi alkohol wdług zasad prawa żywnościowego

Jak wskazano w komunikacie Głównego Inspektora IJHARS, organy Inspekcji kontrolują wyroby alkoholowe pod względem ich zgodności z obowiązującymi przepisami, w tym oceniają, czy oznakowanie tych produktów nie wprowadza konsumentów w błąd, m.in. poprzez sugerowanie, iż są produkty o innym niż w rzeczywistości charakterze, co narusza przepisy uninego rozporządzenia (UE) nr 1169/2011.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 lit. a rozporządzenia (UE) nr 1169/2011, informacje na temat żywności nie mogą wprowadzać konsumenta w błąd co do właściwości środka spożywczego, a w szczególności co do jego charakteru, tożsamości, właściwości, składu, ilości, trwałości, kraju lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania oraz produkcji.

Poza tym, jak stanowi art. 7 ust. 2 ww. rozporządzenia, informacje na temat żywności muszą być rzetelne, jasne oraz łatwe do zrozumienia dla konsumenta. Zgodnie zaś z art. 4 ww. rozporządzenia, ust. 1, 2 i 3 mają zastosowanie także do reklamy oraz prezentacji środków spożywczych, w szczególności kształtu, wyglądu bądź opakowania, zastosowanych materiałów opakowaniowych, sposobu ustawienia i otoczenia, w którym są pokazywane.

Oznacza to, że:

• wyroby alkoholowe nie mogą być prezentowane w sposób wprowadzający w błąd co do ich tożsamości,
• opakowania artykułów muszą być wyraźnie oznakowane oraz zawierać czytelne ostrzeżenia o charakterze produktu, jego przeznaczeniu dla osób dorosłych itp.

Alkohol będący składnikiem produktów spożywczych

Alkohol jest w składzie wielu produktów. Najbardziej powszechny jest jako podstawowy składnik napojów alkoholowych - z uwagi na swoje działanie psychoaktywne, mogące prowadzić do wielu problemów zdrowotnych oraz społecznych.

Zastosowanie alkoholu jest jednakże znacznie szersze. W małych ilościach może działać konserwująco, tj. przedłużać trwałość żywności. Używa się go w niewielkich ilościach jako rozpuszczalnika dla aromatów oraz związków smakowych. W cukiernictwie pomaga w uzyskaniu gładkiej konsystencji mas oraz kremów. Alkohol wspomaga również proces fermentacji, jest kluczowy w produkcji pieczywa i fermentowanych produktów mlecznych. W przemyśle farmaceutycznym alkohol jest używany do ekstrakcji substancji leczniczych, do konserwowania leków, bądź też jako nośnik substancji czynnej.

Jakie sankcje są związane z nieprawidłowościami w obrocie alkoholem?

Niewłaściwe oznakowanie oraz prezentacja alkoholi i wyrobów z dodatkiem alkoholu (jak np. alko-lody) - stwarza zagrożenie, zwłaszcza dla najsłabszych grup społecznych, takich jak dzieci. Takie praktyki mogą prowadzić do nieświadomego spożycia szkodliwych substancji, co jest nieakceptowalne. 

W razie stwierdzenia nieprawidłowości wprowadzający do obrotu może być ukarany karą określoną w art. 40a ust. 1 pkt 3-4 ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych - w wysokości odpowiednio do 5-krotnej wartości partii (za niewłaściwą jakość) oraz do 10% przychodu uzyskanego przez przedsiębiorcę za rok poprzedzający rok wydania decyzji (za zafałszowanie).

Niezależnie od sankcji, jakie mogą nałożyć organy IJHARS, właściwe organy samorządu terytorialnego wydające zezwolenia na handel detaliczny napojami alkoholowymi są informowane o stwierdzanych nieprawidłowościach.

Stopień szkodliwości czynów godzących w najsłabszych konsumentów – dzieci, jest wystarczającą przesłanką do zastosowania surowych kar pieniężnych (na podstawie art. 40 a ust. 1 pkt 3 i pkt 4 ustawy z dnia 21 grudnia. 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych).

Jednak, zdaniem autorki, dotychczas obowiązujące sprzedawców i producentów przepisy dostatecznie uniemożliwiają sprzedaż produktów alkoholowych nieletnim, a legalnie działający producenci czy sprzedawcy nie powinni być szkalowani jako naruszający -nieistniejące - normy prawne.

Podstawa prawna:

• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz.Urz. UE L 304 z 22.11.2011, str. 18, z późn. zm.);
• ustawa z dnia 21 grudnia. 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1688).

A.J.
Zespół e-prawnik.pl