Odwołanie testamentu
Jednym z przejawów zasady swobody testowania jest możliwość odwołania testamentu przez spadkodawcę. W jaki sposób można tego dokonać i jakie niesie to ze sobą konsekwencje?
Sporządzenie nowego testamentu
Zgodnie z art. 946 Kodeksu cywilnego dla odwołania testamentu wystarczające jest sporządzenie nowego i ważnego testamentu. Możliwe jest również, że treść nowego testamentu będzie ograniczać się jedynie do stwierdzenia, że dotychczasowy testament zostaje odwołany. Wówczas z chwilą śmierci spadkodawcy do dziedziczenia przystąpią spadkobiercy ustawowi. Niemniej jednak należy zaznaczyć, że sporządzenie nowego testamentu, bez wskazania, że poprzedni ulega odwołaniu, prowadzi do zastosowania art. 947 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu. W takiej sytuacji dochodzi do dziedziczenia na podstawie dwóch testamentów, w granicach określonych w treści nowego testamentu. Na marginesie warto podkreślić, że w piśmiennictwie wskazuje się, iż przypadku odwołania drugiego testamentu, pierwszy testament nie odzyska mocy prawnej, ponieważ nie jest istnieje przepis, z którego mogłoby wynikać takie rozwiązanie (J.S. Piątkowski, B. Kordasiewicz, Prawo spadkowe. Zarys wykładu, Warszawa 2011).
Zniszczenie testamentu
Odwołanie testamentu może nastąpić także w ten sposób, że spadkodawca w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność. Odwołanie może również dotyczyć części postanowień testamentu, np. poprzez ich wykreślenie. W odniesieniu do testamentu sporządzonego w formie aktu notarialnego, jego odwołanie może nastąpić przez świadome zniszczenie przez spadkodawcę wypisu aktu notarialnego zawierającego testament. Do wyrażenia woli odwołania testamentu sporządzonego w formie aktu notarialnego nie jest więc konieczne skierowanie ich w stosunku do wszystkich wypisów tego aktu, z których każdy ma moc oryginału dokumentu, wystarczy ich podjęcie w stosunku do co najmniej jednego wypisu (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 sierpnia 2015 roku, sygn. akt V CSK 635/14).
Ustalenie prawidłowości ustalenia testamentu
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 21 września 1965 roku, sygn. akt II CR 265/65 wskazał, że powództwo o ustalenie, czy testament został skutecznie odwołany przez spadkobiercę poprzez później sporządzony przez niego testament jest niedopuszczalne. Kwestia skuteczności odwołania w całości czy też w części testamentu przez sporządzenie późniejszego ważnego testamentu może być rozstrzygnięta wyłącznie przez sąd spadkowy w postępowaniu o stwierdzenie spadku.
Michał Pichór
Radca prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?