Kiedy strona może wnieść odwołanie od decyzji?

Odwołanie jest środkiem zaskarżenia przysługującym stronie na decyzję wydaną w pierwszej instancji przez organ administracji publicznej, a także inny organ lub podmiot, który na mocy prawa lub na podstawie porozumienia rozstrzyga indywidualne sprawy w drodze decyzji administracyjnych.

Odwołanie przysługuje więc na decyzje wydane w pierwszej instancji. Pewnym wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, w której organem pierwszej instancji jest minister lub samorządowe kolegium odwoławcze. Wówczas, od decyzji wydanych przez te organy działające jako organy pierwszej instancji przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wniosek ten rozpatrywany jest przez ten sam organ.

Odwołanie (wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy) może wnieść strona postępowania niezadowolona z wydanej decyzji. Strona nie musi w żaden sposób uzasadniać swego żądania ani przedstawiać argumentów przemawiających za zasadnością swego żądania. Wystarczy gdy z odwołania wynika, że strona jest niezadowolona z wydanej decyzji. Należy jednak zaznaczyć, że szczególne przepisy mogą wymagać specjalnej formy odwołania (np. mogą wymagać uzasadnienia).

Odwołanie nie wymaga specjalnej formy. Jako rodzaj podania, może być wniesione pisemnie, za pomocą dalekopisu, faksu, a nawet poczty elektronicznej. Odwołanie można także złożyć w formie ustnej do protokołu.

Termin do wniesienia odwołania od decyzji

Odwołanie od decyzji wydanej w pierwszej instancji należy wnieść w ciągu 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzja była ogłaszana ustnie – w terminie 14 dni od dnia jej ogłoszenia. Przepisy szczególne mogą przewidywać inny termin do wniesienia odwołania.

Jeżeli strona uchybi terminowi do wniesienia odwołania nie z własnej winy, może żądać przywrócenia terminu.

Do kogo złożyć odwołanie od decyzji?

Choć odwołanie od decyzji wydanej w pierwszej instancji rozpatruje organ wyższego stopnia (odwołanie jest więc środkiem dewolutywnym), należy je złożyć do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu, który wydał decyzję w pierwszej instancji. Jeżeli więc decyzję w pierwszej instancji wydał wójt (burmistrz, prezydent miasta), odwołanie należy złożyć do samorządowego kolegium odwoławczego za pośrednictwem wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Wykonanie decyzji zaskarżonej

Przed upływem terminu do wniesienia odwołania, decyzja wydana w pierwszej instancji nie podlega wykonaniu. Wniesienie odwołania wstrzymuje wykonanie decyzji, co oznacza, że odwołanie jest środkiem suspensywnym.

Od zasady niewykonania decyzji do upływu terminu do jej zaskarżenia oraz wstrzymania jej wykonania przez wniesienie odwołania kodeks postępowania administracyjnego wprowadza wyjątki. Decyzja wydana w pierwszej instancji staje się wykonalna po jej wydaniu, gdy nadano jej rygor natychmiastowej wykonalności, a także gdy z mocy odrębnych przepisów prawnych decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu. Ponadto, decyzja staje się od razu wykonalna gdy jest zgodna z żądaniem wszystkich stron.

Odstępstwo od zasady natychmiastowego wykonania decyzji następuje w postępowaniu odwoławczym. Otóż organ odwoławczy może wstrzymać natychmiastowe wykonanie decyzji w uzasadnionych przypadkach – decyzja należy do organu odwoławczego.

Kto może złożyć odwołanie od decyzji?

Odwołanie przysługuje stronie. Stroną jest zaś każdy czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie, lub kto z uwagi na swój interes prawny lub obowiązek żąda czynności organu. Oznacza to, że prawo wniesienia odwołania nie ogranicza się jedynie do osób, które brały udział w postępowaniu w pierwszej instancji, lecz do wszystkich, które spełniają przesłanki strony w postępowaniu administracyjnym.

Z uwagi na fakt, że organizacjom społecznym, które brały udział w postępowaniu przysługują prawa strony, odwołanie może wnieść także organizacja społeczna. W przeciwieństwie jednak do strony, organizacja społeczna jest legitymowana do wniesienia odwołania tylko wówczas, gdy brała udział w postępowaniu w pierwszej instancji, gdyż tylko wówczas przysługują jej prawa strony.

Podobna zasada dotyczy prokuratora.

Postępowanie odwoławcze

Po wniesieniu odwołania organ, który wydał decyzję, zawiadomi wszystkie strony o fakcie wniesienia odwołania.

Samokontrola

Kodeks postępowania administracyjnego daje szansę organowi pierwszej instancji na zmianę wydanej przez siebie decyzji. Otóż w przypadku, gdy wszystkie strony wniosły odwołanie, a organ, który wydał decyzję w pierwszej instancji (pamiętajmy, że odwołanie przechodzi przez organ pierwszej instancji) stwierdzi, że odwołanie w całości zasługuje na uwzględnienie, organ ten może wydać nową decyzję, w której uchyli lub zmieni zaskarżoną decyzję. Podobnie organ może postąpić wobec decyzji zaskarżonej tylko przez jedną ze stron, gdy pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania.

Uprawnienie to organ pierwszej instancji może wykonać w ciągu 7 dni od dnia otrzymania odwołania.

Przekazanie odwołania organowi wyższego stopnia

Jeżeli organ pierwszej instancji nie skorzysta z uprawnienia do samokontroli, zobowiązany jest przesłać odwołanie wraz z aktami sprawy do organu wyższego stopnia w terminie 7 dni od dnia, w którym otrzymał odwołanie.

Wówczas organ odwoławczy sam bada spełnienie przesłanek do wniesienia odwołania. Organ ten może w drodze postanowienia stwierdzić niedopuszczalność odwołania oraz uchybienie terminu do wniesienia odwołania. Wydane postanowienie jest ostateczne, jednak przysługuje na nie skarga do Wojewódzieg Sądu Administracyjnego.

Cofnięcie odwołania od decyzji

Strona, która wniosła odwołanie od decyzji administracyjnej wydanej w pierwszej instancji może cofnąć to odwołanie przed wydaniem decyzji przez organ odwoławczy. Organ jest zobowiązany uwzględnić decyzję strony, jednakże nie może tego zrobić, gdyby prowadziłoby to do utrzymania w mocy decyzji naruszającej prawo lub interes społeczny. Ocena, czy pozostawienie w mocy zaskarżonej decyzji nie sprzeciwia się prawu lub interesowi społecznemu należy do organu odwoławczego.

Czynności organu odwoławczego

Na żądanie strony lub z urzędu organ odwoławczy może przeprowadzić dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie administracyjnej albo zlecić przeprowadzenie takiego dodatkowego postępowania organowi, który wydał decyzję w pierwszej instancji.

Organ odwoławczy w wyniku przeprowadzonego postępowania może:

• utrzymać zaskarżoną decyzję w mocy
• uchylić zaskarżoną decyzję w całości lub w części i w tym zakresie orzec co do istoty sprawy,
• uchylić decyzje organu pierwszej instancji i umorzyć postępowanie,
• umorzyć postępowanie w drugiej instancji.

Organ odwoławczy nie może jednak orzec co do istoty sprawy w sytuacji, w której przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego jest konieczne w całości lub w znacznej części. W takim przypadku organ drugiej instancji uchyli wydaną decyzję i przekaże organowi pierwszej instancji sprawę do ponownego rozpoznania. Przekazując sprawę organ odwoławczy może wskazać organowi pierwszej instancji jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

Organ odwoławczy nie może uchylić zaskarżonej decyzji i orzec co do istoty sprawy także w sprawach należących do właściwości organów jednostek samorządu terytorialnego, gdy przepisy prawa pozostawiają organom jednostek samorządu terytorialnego sposób rozstrzygnięcia sprawy uznaniu tych organów. W takiej sytuacji organ odwoławczy może jedynie uchylić zaskarżoną decyzję i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania organom jednostek samorządu terytorialnego.

Orzekając co do istoty sprawy organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja w sposób rażący narusza prawo lub w rażący sposób narusza interes społeczny.

Pamiętaj, że:

• od decyzji wydanej w pierwszej instancji stronie służy odwołanie,
• jeżeli przepisy prawa regulujące rozstrzyganie poszczególnych spraw nie stanowią inaczej, odwołanie należy wnieść w ciągu 14 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji stronie,
• odwołanie należy wnieść do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu, który wydał decyzję w pierwszej instancji,
• od decyzji wydanej w pierwszej instancji przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze nie przysługuje odwołanie, lecz wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy - wniosek ten rozpatruje organ, który wydał decyzję w pierwszej instancji,
• przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja organu pierwszej instancji nie podlega wykonaniu, za wyjątkiem sytuacji, w której nadano jej rygor natychmiastowej wykonalności, gdy natychmiastowa wykonalność tej decyzji wynika z przepisów prawa oraz gdy wydana decyzja jest zgodna z żądaniem wszystkich stron.

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r., Nr 98, poz. 1071 ze zmianami).