Prawo restrukturyzacyjne

Z dniem 1 stycznia 2016 r. wchodzi w życie większość przepisów uchwalonej przez Sejm nowej ustawy - Prawo restrukturyzacyjne, która ma za zadanie pomoc w uzdrowieniu podupadających firm.

Głównym celem postępowania restrukturyzacyjnego, oprócz zaspokojenia wierzycieli, jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego - również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli.

Uzasadnienie do nowej ustawy wskazuje, iż przepisy te mają za zadanie realizację polityki nowej szansy ukierunkowanej na ochronę przedsiębiorstw, miejsc pracy, kapitału intelektualnego oraz know-how.

Zgodnie z art. 6 ww. ustawy postępowanie restrukturyzacyjne może być prowadzone wobec dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością. Przez dłużnika niewypłacalnego należy rozumieć dłużnika niewypłacalnego w rozumieniu ustawy Prawo upadłościowe. Natomiast przez dłużnika zagrożonego niewypłacalnością należy rozumieć dłużnika, którego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.

Zgodnie z ww. ustawą podmioty gospodarcze znajdujące się w tarapatach finansowych będą mogły skorzystać z czterech procedur restrukturyzacyjnych:

1)   postępowania o zatwierdzenie układu,

2)   przyspieszonego postępowania układowego,

3)   postępowania układowego,

4)   postępowania sanacyjnego.

Postępowanie o zatwierdzenie układu

Postępowanie o zatwierdzenie układu umożliwia zawarcie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów wierzycieli przez dłużnika bez udziału Sądu. Może być ono prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Dłużnik cały czas posiada zarząd własny nad przedsiębiorstwem, a zatrudniony przez dłużnika nadzorca nie ogranicza jego uprawnień zarządczych.

Przyspieszone postępowanie układowe

Przyspieszone postępowanie układowe umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności w uproszczonym trybie. Dłużnik zawiera układ z udziałem sądu, ale w uproszczonej procedurze. Może być ono prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem również nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Dłużnik cały czas posiada zarząd własny nad przedsiębiorstwem, natomiast nadzorca powołany przez Sąd zatwierdza czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu.

Postępowanie układowe

Postępowanie układowe jest zbliżone proceduralnie do obecnego postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu. Umożliwia dłużnikowi zawarcie układu
po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności. Może ono być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Również w tym przypadku nadzorca powołany przez Sąd zatwierdza czynności dłużnika przekraczające zakres zwykłego zarządu.

Postępowanie sanacyjne

Postępowanie sanacyjne umożliwia dłużnikowi przeprowadzenie działań sanacyjnych oraz zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności. Działaniami sanacyjnymi są czynności prawne i faktyczne, które zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mają na celu przywrócenie dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją. Zarządca powołany przez Sąd podejmuje się restrukturyzacji przedsiębiorstwa, w celu przygotowania go do układu. W niniejszym postępowaniu  jest nieistotny odsetek wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem, a zarządca powołany przez Sąd kieruje firmą dłużnika. Ponadto może on zbywać mienie ze skutkiem sprzedaży egzekucyjnej.

Sprawy w postępowaniu restrukturyzacyjnym rozpoznaje sąd restrukturyzacyjny, którym jest Sąd Rejonowy, Wydział Gospodarczy, właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika. Sąd orzeka w składzie jednego sędziego.

Co istotne, w przypadku złożenia wniosku restrukturyzacyjnego oraz wniosku o ogłoszenie upadłości, w pierwszej kolejności rozpoznaje się wniosek restrukturyzacyjny. Sąd restrukturyzacyjny niezwłocznie po powzięciu wiadomości o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości zawiadamia sąd upadłościowy o złożeniu wniosku restrukturyzacyjnego. W takim przypadku Sąd upadłościowy wstrzymuje rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości do czasu wydania prawomocnego orzeczenia w sprawie wniosku restrukturyzacyjnego. Jadnakże,
w przypadku gdy wstrzymaniu rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości sprzeciwia się interes ogółu wierzycieli, sąd upadłościowy wydaje postanowienie o przejęciu wniosku restrukturyzacyjnego do wspólnego rozpoznania z wnioskiem o ogłoszenie upadłości
i rozstrzygnięcia jednym postanowieniem.

Przepisy Prawa restrukturyzacyjnego stosuje się do przedsiębiorców w rozumieniu Kodeksu cywilnego; spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej; wspólników osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem, a także wspólników spółki partnerskiej.

Natomiast nie znajduje ona zastosowania do Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego; banków państwowych i banków hipotecznych; zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji oraz funduszy inwestycyjnych.

Należy podkreślić, iż Sąd odmówi otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, jeżeli skutkiem tego postępowania byłoby pokrzywdzenie wierzycieli. Sąd odmawia otwarcia postępowania układowego lub sanacyjnego również, jeżeli nie została uprawdopodobniona zdolność dłużnika do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po jego otwarciu.

Nowe przepisy zakładają również utworzenie Centralnego Rejestru Restrukturyzacji
i Upadłości. Ma on zawierać między innymi wyszukiwarkę prowadzonych spraw upadłościowych, wykaz syndyków i biegłych. W rejestrze będą znajdowały się ponadto informacje o wszystkich postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Będzie się można z niego uzyskać informacje, która spółka znajduje się w upadłości i na jakim etapie jest postępowanie. Korzystanie z rejestru będzie bezpłatne. Co istotne, informacje umieszczane w rejestrze nie będą już publikowane w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, a także w prasie lokalnej. Rejestr będzie prowadzony w systemie teleinformatycznym administrowanym i udostępnianym przez Ministra Sprawiedliwości. Niestety, zacznie on funkcjonować dopiero z dniem 1 lutego 2018 r. 

Tomasz Motała