Trust na Malcie - Bezpieczny sposób na ochronę majątku

Zgodnie z definicją zawartą w art. 3 ustawy o trustach trust jest stosunkiem obligacyjnym (zobowiązaniowym), który powstaje, gdy osoba (fizyczna lub prawna) zwana Powiernikiem (Trustee) otrzymuje, na własność lub w ramach innego rodzaju władztwa, majątek (Trust Property), którym zobowiązana jest zarządzać na rzecz i korzyść Beneficjentów trustu (Beneficiaries). Sposób wykonywania tego zarządu, jak również wiązka jego uprawnień i obowiązków związana z władztwem nad majątkiem trustu, zostaje określona w postanowieniach trustu (trust deed). Mogą one przybrać formę pisemnej lub ustnej umowy bądź oświadczenia. Prawo maltańskie zasadniczo nie wymaga dla skutecznego utworzenia trustu zachowania jakiejkolwiek formy czynności. Art. 7 ustawy o trustach stanowi, że trust może powstać w dowolny sposób, w tym w drodze jednostronnej czynności prawnej, pisemnej lub ustnej umowy, testamentu, decyzji (postanowienia) sądu lub z mocy prawa.

Powiernik trustu jest uprawniony do działania we wszystkich sprawach związanych z trustem. Posiada w tym zakresie również zdolność do występowania w procesach sądowych. Powiernikiem może zostać wyłącznie osoba legitymująca się odpowiednią licencją (License Trustee) i podlega nadzorowi maltańskiej instytucji nadzoru finansowego (odpowiednika polskiego KNF) – Malta Financial Supervision Authority.

Osobą, która tworzy trust i zaopatruje go w majątek jest tzw. Założyciel (Settlor). Ustawa o trustach przewiduje, że Założyciel posiada względem majątku trustu jedynie te uprawnienia, które zostały wyraźnie wskazane z ustawie. Po wniesieniu majątku do trustu traci on aktywną rolę w zarządzaniu majątkiem. Może jednak zostać ustanowiony Beneficjentem.

Majątek trustu

W skład majątku trustu mogą wchodzić wszelkie składniki majątkowe, a zatem wszelkie ruchomości, nieruchomości, prawa na dobrach niematerialnych, prawa udziałowe i inne. Majątek stanowią zarówno składniki wniesione do trustu w chwili jego założenia (tzw. Settlement), a także wniesione w późniejszym czasie, jak również pożytki oraz przychody, które przynosi majątek trustu.

Beneficjenci trustu, aby móc otrzymywać korzyści majątkowe z majątku trustu, muszą zostać wskazani bezpośrednio (imiennie) w postanowieniach trustu bądź w sposób pośredni przez odniesienie np. do relacji, powiązania czy pokrewieństwa z inną osobą, także nieżyjącą. Istotne jest, że prawo Beneficjenta do otrzymania korzyści majątkowej z majątku trustu (tzw. Beneficiary Interest) jest uznawane przez ustawę o trustach jako prawo zbywalne, w związku z czym może być przedmiotem obrotu, w tym odpłatnego zbycia w drodze czynności prawnych. Może również, jeżeli przewidziano to w postanowieniach trustu, być przedmiotem dziedziczenia. Postanowienia trustu mogą wprowadzać ograniczenia np. odnośnie swobody rozporządzania prawem Beneficjenta.

Postanowienia trustu mogą przewidywać również funkcjonowanie tzw. Protektora trustu (Protector), które uprawnienia, z zastrzeżeniem postanowień trustu, obejmują:

-        prawo wyboru nowego lub dodatkowego Powiernika,

-        usuwania Powiernika,

-        prawo do wyrażania zgody na wykonywanie czynności przez Powiernika,

-        prawo do otrzymywania informacji o sposobie wykonywania czynności przez Powiernika.

Główne zalety trustu

Istotą trustu jest powstanie po stronie Powiernika obowiązku do działania na rzecz i korzyść Beneficjentów trustu. Zakres kompetencji Powiernika może zostać ukształtowany w postanowieniach trustu w sposób bardzo swobodny, począwszy od szerokiego zakresu uprawnień do zarządzania majątkiem trustu, a skończywszy jedynie na prawie do zachowania majątku w stanie niepogorszonym.

Niewątpliwą zaletą instytucji trustu jest jednak przede wszystkim to, że:

-        składniki majątkowe wniesione do trustu (a więc de facto będące własnością Powiernika), stanowią majtek (fundusz) odrębny i niezależny od majątku Powiernika,

-        osobiści wierzyciele Powiernika nie mają uprawnień do żądania zaspokojenia z majątku trustu,

-        w razie niewypłacalności lub upadłości Powiernika majątek trustu nie wchodzi w skład masy upadłości,

-        majątek trustu nie wchodzi w skład majątku wspólnego Powiernika i jego małżonka,

-        majątek trustu nie wchodzi w skład masy spadkowej,

-        w przypadku śmierci Powiernika majątek trustu jest przenoszony na następcę wskazanego w postanowieniach trustu lub w postanowieniu sądu.

W zakresie okresu trwania trustu Ustawa o trustach przewiduje, że trust istnieje przez okres 125 lat od daty jego powstania, chyba że zostanie wcześniej wypowiedziany. Termin ten został wydłużony na podstawie nowelizacji z 2014 roku (z okresu 100 do 125 lat).

Do czego można wykorzystać trust?

Instytucja trustu może zostać wykorzystana m.in. do ochrony majątku. Podmiot dysponujący składnikami majątkowymi o znacznej wartości rynkowej (np. większościowym pakietem praw udziałowych w spółce) może przenieść prawo własności do tych składników na Powiernika, tym samym chroniąc je przed ewentualnymi roszczeniami osób trzecich (np. wierzycielami czy spadkobiercami). Jednocześnie konstrukcja trustu zapewnia określonym osobom (Beneficjentom) możliwość otrzymywania korzyści majątkowych z wszelkich przychodów generowanych przez majątek trustu (np. dywidend przypadających na udziały czy akcje). Ryzyko, że Powiernik sprzeniewierzy się postanowieniom trustu jest niewielkie, ponieważ każdy licencjonowany Powiernik podlega nadzorowi organu państwowego, a każde działanie podjęte nie w interesie Beneficjentów skutkować będzie utratą licencji Powiernika. Dodatkowo, Powiernik może być ograniczony postanowieniami trustu przewidującymi np. konieczność uzyskania pisemnej zgody na dokonanie czynności rozporządzających dotyczących majątku trustu.

Autor:

Michał Lipski - aplikant radcowski w kancelarii GHMW – Gach, Hulist, Prawdzic Łaszcz – Radcowie Prawni sp. p. w Krakowie