Cyfrowe propozycje Komisji Europejskiej

Przejrzyste platformy internetowe

Większa przejrzystość użytkowania, efektywniejsze rozstrzyganie sporów, obserwatorium monitorujące wpływ nowych przepisów na rynek cyfrowy – KE zaproponowała nowe przepisy dla platform internetowych zapewniające małym przedsiębiorstwom bezpieczny dostęp do sieci. - "Chcemy uniknąć rozdrobnienia jednolitego rynku cyfrowego wskutek mozaiki przepisów krajowych" – tłumaczyła komisarz Elżbieta Bieńkowska.

Celem nowych przepisów jest stworzenie uczciwego, przejrzystego i przewidywalnego otoczenia biznesowego dla małych i drobnych przedsiębiorstw używających platform internetowych. Z nowych przepisów skorzystają między innymi przedsiębiorstwa takie jak hotele, sklepy internetowe, twórcy aplikacji oraz wiele podobnych firm polegających na wyszukiwarkach, które przyciągają klientów na ich strony internetowe.

Wiceprzewodniczący do spraw jednolitego rynku cyfrowego Andrus Ansip oświadczył: - "Miliony przedsiębiorców w UE, zwłaszcza tych drobnych, polegają dzisiaj na platformach internetowych, aby dotrzeć do klientów na całym jednolitym rynku cyfrowym. Te nowe internetowe platformy handlowe ożywiają rozwój i innowacyjność w UE, potrzebujemy jednak jasnych zasad, aby zapewnić zrównoważone i przewidywalne otoczenie biznesu. Przedstawiony wniosek zwiększy przejrzystość gospodarki cyfrowej, zapewni przedsiębiorstwom przewidywalność, której potrzebują, a ostatecznie będzie korzystny dla europejskich konsumentów.

Elżbieta Bieńkowska, komisarz do spraw rynku wewnętrznego, przemysłu, przedsiębiorczości i MŚP, dodała: -"Chcemy uniknąć rozdrobnienia jednolitego rynku cyfrowego wskutek mozaiki przepisów krajowych. Komisja przedstawiła rozwiązanie zapewniające przedsiębiorstwom w UE – zwłaszcza tym mniejszym – przejrzystość, której potrzebują, aby korzystać gospodarki cyfrowej, zaś platformom internetowym – pewność prawa, która jest niezbędna do ich rozwoju".

Marija Gabriel, komisarz do spraw gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego, powiedziała: - "Platformy internetowe i wyszukiwarki są dla przedsiębiorstw europejskich ważnymi kanałami kontaktu z konsumentami, musimy jednak zadbać o to, by nie nadużywały swoich uprawnień na niekorzyść klienta biznesowego. Podejmujemy ważny krok w kierunku jasnych zasad dotyczących przejrzystości, skutecznego rozstrzygania sporów oraz uruchomienia obserwatorium do szczegółowej analizy praktyk w środowisku platform internetowych. Zapewnienie, aby platformy oraz wyszukiwarki internetowe traktowały inne przedsiębiorstwa uczciwie, jest niezbędne do promowania zaufania do środowisk opartych na platformach internetowych".

Prawie połowa (42%) respondentów z małych i średnich przedsiębiorstw podała w ramach najnowszego badania Eurobarometr, że używa internetowych platform handlowych do sprzedaży swoich produktów i usług. Zgodnie z innym badaniem, niemal 50% europejskich przedsiębiorstw doświadcza problemów podczas korzystania z platform internetowych. Badanie wskazuje również, że 38% problemów dotyczących stosunków umownych zostało nierozwiązanych, natomiast 26 proc. rozwiązano, ale napotkano przy tym trudności. Szacuje się, że w związku z tym w ramach sprzedaży traconych jest bezpośrednio 1,27-2,35 mld euro.

Działania legislacyjne w celu propagowania przejrzystości i sprawiedliwości w zakresie platform internetowych

Nowe przepisy rozwiązują te problemy poprzez:

• Zwiększenie przejrzystości: Usługodawcy pośrednictwa internetowego muszą zapewnić, aby ich warunki użytkowania były dla profesjonalnych użytkowników łatwo zrozumiałe i łatwo dostępne. Oznacza to również wcześniejsze określenie możliwych powodów, dla których profesjonalni użytkownicy mogą zostać usunięci lub zawieszeni. Usługodawcy muszą również zapewnić rozsądny minimalny okres powiadomienia o wprowadzeniu zmian do swoich warunków. Jeżeli usługodawca pośrednictwa internetowego zawiesi lub zakończy część lub całość usług oferowanych przez klienta biznesowego, jest on zobowiązany do podania powodów. Ponadto usługodawcy pośrednictwa internetowego powinni opracowywać oraz publikować informacje ogólne dotyczące ich polityki w zakresie (i) rodzaju danych wygenerowanych za pośrednictwem ich usług, które mogą zostać udostępnione, kto może mieć do nich dostęp i na jakich warunkach; (ii) traktowania własnych produktów i usług przez usługodawcę, w porównaniu z produktami i usługami oferowanymi przez ich profesjonalnych użytkowników; oraz (iii) korzystania z klauzul umownych w celu uzyskania jak najkorzystniejszego zasięgu lub ceny za produkty i usługi oferowane przez ich profesjonalnych użytkowników (tak zwane klauzule najwyższego uprzywilejowania). Ostatecznie zarówno usługi pośrednictwa internetowego, jak i wyszukiwarki internetowe muszą wyznaczyć ogólne kryteria dotyczące tego, w jakiej kolejności towary i usługi wyświetlane są w wynikach wyszukiwania.

• Efektywniejsze rozstrzyganie sporów: Usługodawcy pośrednictwa internetowego są zobowiązani do ustanowienia wewnętrznego systemu rozpatrywania skarg. W celu umożliwienia pozasądowego rozstrzygania sporów wszyscy usługodawcy pośrednictwa internetowego muszą w swoich warunkach podać niezależnych i wykwalifikowanych mediatorów, z którymi chcą w dobrej wierze współpracować przy rozstrzyganiu sporów. Sektor ten zostanie również zachęcony do dobrowolnego wyznaczenia niezależnych mediatorów będących w stanie rozstrzygać spory powstałe w związku z usługami pośrednictwa internetowego. Ponadto stowarzyszenia reprezentujące przedsiębiorstwa otrzymają prawo do wszczynania postępowania sądowego w imieniu przedsiębiorstw w celu wzmocnienia nowych zasad dotyczących przejrzystości i rozstrzygania sporów.
• Ustanowienie obserwatorium UE w celu monitorowania wpływu nowych przepisów: Obserwatorium monitorowałoby zarówno obecne, jak i pojawiające się problemy i możliwości sektora gospodarki cyfrowej, umożliwiając Komisji uzupełnienie, w razie potrzeby, wniosku ustawodawczego. Szczególna uwaga poświęcona zostanie rozwojowi polityki i koncepcji regulacyjnych w całej Europie.

Zależnie od osiągniętych postępów oraz wniosków wyciągniętych przez obserwatorium UE Komisja oszacuje potrzebę dalszej interwencji w ciągu kolejnych trzech lat.

Kontekst prawny

Zaproponowane przez Komisję rozporządzenie jest kontynuacją zobowiązania Komisji podjętego w śródokresowym przeglądzie strategii jednolitego rynku cyfrowego, w którym to Komisja zaznaczyła, że opracuje działania mające na celu radzenie sobie z nieuczciwymi warunkami umownymi i praktykami handlowymi, które wykryto w relacjach między platformami a przedsiębiorstwami. W tym celu zbada między innymi kwestie rozstrzygania sporów, kryteria uczciwych praktyk i przejrzystość.

Wniosek jest zwieńczeniem trwającego od dwóch lat procesu gromadzenia danych, składającego się z obszernych konsultacji, badań gospodarczych, kształtowania polityki, a także licznych warsztatów.

Komisja skorzystała także ze swoich uprawnień w zakresie egzekwowania prawa konkurencji, aby umożliwić uczciwą konkurencję w sektorze platform internetowych. Na przykład w maju 2017 r. Komisja przyjęła decyzję, w której uznała zobowiązania zaoferowane przez Amazon w następstwie wstępnych zastrzeżeń Komisji dotyczących konkurencji zgłoszonych wobec kilku postanowień w umowach dystrybucyjnych zawartych przez Amazon z wydawcami e-książek, za prawnie wiążące. W czerwcu 2017 r. Komisja przyjęła decyzję zakazującą, w której stwierdzono, że spółka Google nadużywała swojej dominującej pozycji poprzez nielegalne działanie na korzyść własnej porównywarki cen na stronach wyników swojej wyszukiwarki ogólnej. Komisja będzie kontynuowała egzekwowanie przepisów UE dotyczących konkurencji w sektorze cyfrowym, w stosownych przypadkach.

Więcej informacji:

• Pytania i odpowiedzi
• Komunikat i inne przydatne linki

Dezinformacja uderza w demokrację

Ogólnounijny kodeks postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji – to odpowiedź Komisji Europejskiej na coraz częstsze przypadki wprowadzania obywateli w błąd w celu uzyskania korzyści np. politycznych. KE zamierza też wspierać rzetelne dziennikarstwo oraz promować umiejętności korzystania z mediów. W ostatnim badaniu Eurobarometru 83 proc. respondentów stwierdziło, że fałszywe informacje stanowią zagrożenie dla demokracji. 

Niedawne doniesienia na temat Facebooka i Cambridge Analytica ujawniły, w jaki sposób dane osobowe mogą być wykorzystywane w kontekście wyborów. Stanowi to aktualny przykład, że niezbędne są dalsze działania, aby zapewnić odporne procesy demokratyczne. Komisja Europejska podejmuje kroki w walce z dezinformacją w celu zapewnienia ochrony europejskich wartości oraz bezpieczeństwa.

Andrus Ansip, wiceprzewodniczący KE do spraw jednolitego rynku cyfrowego, powiedział: - "Dezinformacja nie jest nowym narzędziem wywierania wpływu politycznego. Dzięki internetowi nowe technologie, zwłaszcza cyfrowe, są w stanie bardziej dotkliwie działać na szkodę naszej demokracji i społeczeństwa. Zaufanie w internecie łatwo jest zburzyć, a trudno odbudować, dlatego branża musi współpracować z nami w tej kwestii. Platformy internetowe odgrywają ważną rolę w zwalczaniu kampanii dezinformacyjnych organizowanych przez osoby indywidualne i państwa, które chcą zagrozić naszej demokracji".

Marija Gabriel, komisarz do spraw gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego, powiedziała: - "Wzywamy wszystkie podmioty, w szczególności platformy i sieci społecznościowe, które są do tego wyraźnie zobowiązane, do podjęcia działań w oparciu o plan działania zakładający wspólne europejskie podejście, tak aby obywatele stali na silniejszej pozycji i byli skutecznie chronieni przed dezinformacją. Będziemy uważnie śledzić postępy i do grudnia być może zaproponujemy dalsze działania, w tym środki o charakterze regulacyjnym, jeżeli wyniki okażą się niezadowalające".

Komisarz ds. unii bezpieczeństwa, sir Julian King dodał: - "Fałszywe informacje i dezinformacja w internecie stają się bronią, która stanowi poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa naszych społeczeństw. Wykorzystywanie zaufanych kanałów w celu rozpowszechniania treści szkodliwych i stwarzających podziały wymaga wyraźnej odpowiedzi, która bazuje na większej przejrzystości, identyfikowalności i odpowiedzialności. Platformy internetowe odgrywają istotną rolę w zwalczaniu nadużywania ich infrastruktury przez wrogie podmioty oraz zapewnianiu bezpieczeństwa użytkowników i społeczeństwa".

W oparciu o niezależne sprawozdanie, opublikowane w marcu 2018 r. przez grupę wysokiego szczebla ds. nieprawdziwych informacji i dezinformacji w internecie, jak również w oparciu o szersze konsultacje przeprowadzone w ciągu ostatnich sześciu miesięcy, Komisja definiuje dezinformację jako "możliwe do zweryfikowania nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd informacje, tworzone, przedstawiane i rozpowszechniane w celu uzyskania korzyści gospodarczych lub zamierzonego wprowadzenia w błąd opinii publicznej, które mogą wyrządzić szkodę publiczną".

W ostatnim badaniu Eurobarometr 83 proc. respondentów stwierdziło, że fałszywe informacje stanowią zagrożenie dla demokracji. Ich niepokój budzi w szczególności zamierzona dezinformacja, mająca na celu wywieranie wpływu na wybory i politykę imigracyjną. W badaniu podkreślono również znaczenie wysokiej jakości środków przekazu: respondenci postrzegają media tradycyjne jako najbardziej wiarygodne źródło informacji (radio – 70 proc., telewizja – 66 proc., prasa drukowana – 63 proc.). Za najmniej wiarygodne uznano internetowe źródła informacji i internetowe serwisy wideo, w przypadku których poziom zaufania wynosi odpowiednio 26 i 27 proc.

Wspólne Centrum Badawcze Komisji Europejskiej opublikowało badanie na temat fałszywych informacji i dezinformacji. Zwrócono w nim uwagę, że dwie trzecie czytelników wiadomości w internecie woli mieć do nich dostęp za pośrednictwem opartych na algorytmach platform, takich jak wyszukiwarki i czytniki wiadomości, oraz serwisów społecznościowych. Stwierdzono również przesunięcie siły rynkowej i źródeł dochodów z wydawców wiadomości na operatorów platform, którzy posiadają dane umożliwiające dopasowanie czytelników, artykułów i reklam.

Środki zwalczania dezinformacji w internecie

W odpowiedzi na te obawy i tendencje Komisja proponuje zastosowanie szeregu środków w celu zwalczania dezinformacji w internecie. Obejmują one następujące elementy:

• Kodeks postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji: w pierwszej kolejności, do lipca bieżącego roku, platformy internetowe powinny opracować i stosować wspólny kodeks postępowania w celu:
• zapewnienia przejrzystości w odniesieniu do treści sponsorowanych, w szczególności reklamy politycznej, a także ograniczenia opcji ukierunkowania reklamy politycznej i ograniczenia dochodów podmiotów będących źródłem dezinformacji;
• zapewnienia większej jasności co do funkcjonowania algorytmów oraz umożliwienia weryfikacji przez osoby trzecie;
• ułatwienia użytkownikom odkrywania i dostępu do różnych źródeł wiadomości przedstawiających alternatywne poglądy;
• wprowadzenia środków służących identyfikacji i zamykaniu fałszywych kont oraz rozwiązywaniu problemów związanych z botami;
• umożliwienia podmiotom weryfikującym fakty, naukowcom i organom publicznym stałego monitorowania dezinformacji w internecie;
• Niezależna europejska sieć podmiotów weryfikujących fakty: pozwoli ona na ustalenie wspólnych metod pracy, wymianę najlepszych praktyk oraz pracę w celu osiągnięcia jak najszerszego zakresu korekt merytorycznych w całej UE; weryfikatorzy zostaną wybrani spośród unijnych członkówmiędzynarodowej sieci weryfikacji faktów(link is external), która ściśle przestrzega swojego kodeksu postępowania;
• Zabezpieczona europejska platforma internetowa dotycząca dezinformacji, której celem jest wsparcie sieci podmiotów weryfikujących fakty i naukowców akademickich zajmujących się tym zagadnieniem, dzięki umożliwieniu gromadzenia i analizy danych transgranicznych oraz dostępu do danych ogólnoeuropejskich;
• Poprawa umiejętności korzystania z mediów: wyższy poziom umiejętności korzystania z mediów pomoże Europejczykom identyfikować dezinformację w internecie i krytycznie podchodzić do treści internetowych. W tym celu Komisja będzie zachęcać weryfikatorów faktów i organizacje społeczeństwa obywatelskiego do dostarczania szkołom i nauczycielom materiałów edukacyjnych oraz zorganizuje Europejski tydzień umiejętności korzystania z mediów.
• Wsparcie dla państw członkowskich w zapewnianiu odporności wyborów na coraz bardziej złożone zagrożenia cybernetyczne, w tym dezinformację i cyberataki cybernetyczne;
• Promowanie dobrowolnych internetowych systemów identyfikacji w celu poprawy identyfikacji dostawców informacji oraz promowania większego zaufania do interakcji internetowych, informacji i ich źródeł oraz ich wiarygodności;
• Wsparcie zróżnicowanych informacji wysokiej jakości: Komisja wzywa państwa członkowskie do zwiększenia wsparcia dla rzetelnego dziennikarstwa, aby zapewnić pluralistyczne, zróżnicowane i zrównoważone środowisko medialne. W 2018 r. Komisja ogłosi zaproszenie do składania wniosków dotyczących tworzenia i rozpowszechniania wysokiej jakości treści informacyjnych na tematy unijne za pośrednictwem mediów informacyjnych opartych na danych;
• W ramach skoordynowanej polityki w zakresie komunikacji strategicznej, opracowanej przez służby Komisji, łączącej obecne i przyszłe inicjatywy UE i państw członkowskich dotyczące eliminowania dezinformacji w internecie, określone zostaną działania informacyjne mające na celu zwalczanie fałszywych narracji dotyczących Europy i zwalczanie dezinformacji w UE i poza nią.

Co dalej?

Komisja zwoła wkrótce wielostronne forum, aby stworzyć ramy skutecznej współpracy między odpowiednimi zainteresowanymi stronami, w tym platformami internetowymi, branżą reklamową i największymi reklamodawcami, a także aby uzyskać zobowiązanie do koordynowania i zwiększania wysiłków na rzecz zwalczania dezinformacji. Pierwszym działaniem forum powinno być opublikowanie do lipca 2018 r. ogólnounijnego kodeksu postępowania w zakresie zwalczania dezinformacji, tak aby osiągnąć wymierne efekty do października 2018 r.

Do grudnia 2018 r. Komisja przedstawi sprawozdanie z poczynionych postępów. W sprawozdaniu zbadane zostanie również zapotrzebowanie na dalsze działania w celu zapewnienia stałego monitorowania i oceny określonych działań.

Kontekst prawny

W piśmie z maja 2017 r. przewodniczący Komisji Europejskiej Jean-Claude Juncker powierzył komisarz ds. gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego Marii Gabriel zadanie określenia stojących przed naszymi demokracjami wyzwań w zakresie dezinformacji związanych z platformami internetowymi oraz zainicjowania reakcji UE na te wyzwania.

W lutym 2018 r. Komisja przyjęła listę zaleceń z myślą o wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2019 r., w których wezwała właściwe organy krajowe do określenia, na podstawie doświadczeń państw członkowskich, najlepszych praktyk w określaniu zagrożeń dla przebiegu wyborów w postaci cyberataków i dezinformacji, przeciwdziałaniu takim zagrożeniom i zarządzaniu nimi.

Grupa ekspertów wysokiego szczebla ds. nieprawdziwych informacji i dezinformacji doradzała Komisji w zakresie zwalczania dezinformacji w internecie. Wnioski i zalecenia grupy zostały opublikowane 12 marca 2018 r.

Jeszcze przed podjęciem tych inicjatyw Unia Europejska już aktywnie zwalczała dezinformacje: W 2015 r.,zgodnie z decyzją Rady Europejskiej z marca tego roku, ustanowiono grupę zadaniową East StratCom pod egidą wysokiej przedstawiciel/wiceprzewodniczącej Federiki Mogherini, w celu przeciwstawienia się trwającym kampaniom dezinformacyjnym prowadzonym przez Rosję. Grupa zadaniowa działa w ramach Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych od września 2015 r. i skutecznie informuje o polityce UE wobec jej wschodniego sąsiedztwa, wzmacniając ogólne środowisko medialne we wschodnim sąsiedztwie, w tym wspierając wolność mediów i media niezależne. Działania grupy zwiększają zdolność UE do prognozowania, podejmowania działań i upowszechniania wiedzy na temat prorosyjskich działań dezinformacyjnych.

Więcej informacji:

• Pytania i odpowiedzi
• Zestawienie informacji: Zwalczanie rozprzestrzeniania się dezinformacji w internecie
• Konsultacje publiczne (sprawozdanie podsumowujące)
• Eurobarometr (pełne sprawozdanie)
• Sprawozdanie JRC
• Sprawozdanie grupy ekspertów wysokiego szczebla ds. nieprawdziwych informacji i dezinformacji
• Informacje ogólne na temat działań UE mających na celu zwalczanie fałszywych informacji
• Zestawienie informacji dotyczące grupy zadaniowej East StratCom
• Strona internetowa EUvsDisinfo
• Komunikat i inne przydatne linki

Zdrowie w danych

Dane dotyczące opieki zdrowotnej powinny być bardziej dostępne, podlegać wymianie, a jednocześnie być dobrze zabezpieczone – uznała KE formułując zestaw środków, które posłużą realizacji tego celu. - "Dzięki temu poprawimy jakość profilaktyki chorób i opieki skoncentrowanej na pacjencie, będziemy mogli szybko reagować na zagrożenie pandemią i ulepszymy metody leczenia" – powiedział komisarz Vytenis Andriukaitis.

Innowacyjne rozwiązania wykorzystujące potencjał danych to kluczowy czynnik umożliwiający rozwój rynku i nowych technologii oraz tworzenie miejsc pracy, co ma duże znaczenie zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz podmiotów rozpoczynających działalność gospodarczą. Dzięki tym rozwiązaniom obywatele mogą uzyskać łatwiejszy dostęp do swoich danych dotyczących zdrowia i zarządzać nimi, a organy administracji mogą lepiej wykorzystywać dane zdrowotne do celów badawczych, na potrzeby profilaktyki i reform systemu opieki zdrowotnej.

Wiceprzewodniczący Komisji do spraw jednolitego rynku cyfrowego Andrus Ansip oświadczył: - "Na naszych oczach jednolity rynek cyfrowy staje się rzeczywistością. Jednak bez dostępu do odpowiednich danych, nie wykorzystamy w pełni potencjału sztucznej inteligencji, obliczeń wielkiej skali ani innych innowacyjnych rozwiązań technologicznych. Te nowe technologie mogą pomóc nam w doskonaleniu opieki zdrowotnej, edukacji, sieci transportowych oraz przyczynić się do oszczędności energii: na tym polega inteligentne wykorzystanie danych. Nasz wniosek ułatwi dostęp do większej ilości danych sektora publicznego i ich ponowne wykorzystywanie, w tym do celów handlowych, obniżając koszt dostępu do danych i umożliwiając nam utworzenie wspólnej przestrzeni danych w UE, co przyspieszy nasz wzrost".

Komisarz do spraw gospodarki cyfrowej i społeczeństwa cyfrowego, Mariya Gabriel, dodała: - "Przedstawiając komunikat dążymy do realizacji ambitnego planu, jakim jest strategia jednolitego rynku cyfrowego, dzięki któremu UE będzie w stanie zapewnić uprzywilejowaną pozycję swoim przedsiębiorstwom, umożliwić prowadzenie badań na najwyższym poziomie i zagwarantować ochronę swoim obywatelom. Rosnąca ilość danych udostępnianych na potrzeby innowacji przyczyni się do poprawy jakości zarówno produktów, jak i usług, a na tym skorzystają obywatele i przedsiębiorstwa".

Komisarz do spraw zdrowia i bezpieczeństwa żywności Vytenis Andriukaitis stwierdził: - "Nasze wnioski wykorzystują w pełni potencjał technologii cyfrowych w celu poprawy opieki zdrowotnej i badań w dziedzinie medycyny. Zapewni to nam lepszy dostęp do danych zdrowotnych, a dzięki temu poprawimy jakość profilaktyki chorób i opieki skoncentrowanej na pacjencie, będziemy mogli szybko reagować na zagrożenie pandemią i ulepszymy metody leczenia".

Przedstawione projekty KE opierają się na ogólnym rozporządzeniu o ochronie danych mającym wejść w życie 25 maja 2018 r. Dokumenty mają na celu:

• zapewnienie lepszego dostępu do danych sektora publicznego i zwiększenie ich ponownego wykorzystania: Poddane przeglądowi przepisy dotyczące informacji sektora publicznego obejmują dane znajdujące się w posiadaniu przedsiębiorstw publicznych w sektorach transportu i użyteczności publicznej. Nowe przepisy ograniczają liczbę przypadków, w których organy publiczne mogą pobierać opłaty za ponowne wykorzystanie ich danych wyższe niż koszty krańcowe rozpowszechniania danych. Ułatwiają one ponowne wykorzystywanie danych z badań naukowych, uzyskanych dzięki finansowaniu ze środków publicznych oraz zobowiązują państwa członkowskie do zapewnienia otwartego dostępu do tych danych. Ponadto nowe przepisy przewidują wymóg korzystania – w stosownych przypadkach – z interfejsów programowania aplikacji (API), aby zapewnić dostęp do danych w czasie rzeczywistym.
• wymiana danych naukowych w 2018 r.: W nowych zaleceniach uwzględniono zmiany polityczne i technologiczne, jakie zaszły od momentu, gdy Komisja opublikowała swój ostatni wniosek w sprawie dostępu do informacji naukowej oraz jej ochrony. Zawarto w nich wytyczne w zakresie realizowania polityki otwartego dostępu, zgodne z celami programu na rzecz otwartej nauki, wytyczne dotyczące danych z badań naukowych i zarządzania danymi, utworzenia europejskiej chmury dla otwartej nauk oraz eksploracji tekstów i danych. W przepisach podkreślono również znaczenie zachęt, nagród, umiejętności i wskaźników odpowiednich w epoce badań opartych na sieciach.
• wymiana danych z sektora prywatnego w relacjach między przedsiębiorstwami oraz między przedsiębiorstwami a organami administracji: Nowy komunikat Komisji dotyczący wspólnej europejskiej przestrzeni danych zawiera wytyczne dla przedsiębiorstw działających na terenie UE dotyczące prawnych i technicznych zasad, które powinny regulować współpracę w zakresie wymiany danych w sektorze prywatnym.
• wspieranie europejskiej współpracy w zakresie wymiany danych dotyczących zdrowia obywateli przy jednoczesnym zabezpieczeniu tych danych: Komisja przedstawia plan działań, które stawiają obywateli na pierwszym miejscu, jeśli chodzi o dane dotyczące ich stanu zdrowia: zapewniając bezpieczny dostęp obywateli do danych zdrowotnych i wprowadzając możliwość przekazywania tych danych ponad granicami, wykorzystując większe zestawy danych w celu uzyskania zindywidualizowanej diagnozy i opieki medycznej oraz w celu lepszego przygotowania na wypadek epidemii, i promując odpowiednie narzędzia cyfrowe umożliwiające organom administracji lepsze wykorzystanie danych zdrowotnych do celów badawczych i reformy systemu opieki zdrowotnej. W przedstawionym wniosku odniesiono się również do interoperacyjności elektronicznej dokumentacji medycznej oraz mechanizmu dobrowolnej koordynacji w zakresie udostępniania danych, w tym danych genomowych na potrzeby profilaktyki chorób i badań naukowych.

Dalsze działania

Komisja wzywa Parlament Europejski i Radę do szybkiego przyjęcia omawianych wniosków w sprawie przeglądu przepisów dotyczących informacji sektora publicznego. Ponadto na przełomie 2018 r. i 2019 r. Komisja zamierza zorganizować obrady okrągłego stołu na wysokim szczeblu w sprawie wymiany danych sektora prywatnego w kontekście relacji między przedsiębiorstwami a organami administracji.

Kontekst prawny

Wartość europejskiej gospodarki opartej na danych wyniosła 300 mld euro w 2016 r. Jeśli wprowadzone zostaną odpowiednie legislacyjne i polityczne środki, ta wartość może wzrosnąć do 739 mld euro do 2020 r., co stanowi 4 proc. PKB UE.

W UE wykorzystywanie danych wygenerowanych przez organy administracji publicznej (prawne, dotyczące ruchu drogowego, meteorologiczne, finansowe, itp.) do celów handlowych i niehandlowych jest uregulowane przepisami dyrektywy 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego. W 2012 r. Komisja przyjęła pakiet zawierający szereg środków mających na celu poprawę dostępu do informacji naukowych w Europie, w tym zalecenie w sprawie dostępu do informacji naukowej oraz jej ochrony, uzyskanej w ramach badań finansowanych ze środków publicznych. Od stycznia do czerwca 2017 r. Komisja prowadziła dialog z zainteresowanymi stronami w sprawie komunikatu pt.„Budowa europejskiej gospodarki opartej na danych”, który wykazał, że istnieje silne poparcie dla środków nieregulacyjnych na rzecz zwiększenia i zorganizowania dostępu do danych i ponownego ich wykorzystywania w relacjach między przedsiębiorstwami. W ramach publicznych konsultacji dotyczących transformacji cyfrowej w dziedzinie opieki zdrowotnej, które zakończyły się w październiku 2017 r., zbadano potrzebę wprowadzenia środków politycznych na rzecz innowacji cyfrowych w sektorze opieki zdrowotnej w Europie.

Omawiany wniosek stanowi uzupełnienie wniosku w sprawie ram swobodnego przepływu danych nieosobowych w Unii Europejskiej przedstawionego przez Komisję we wrześniu 2017 r., który wciąż oczekuje na zatwierdzenie przez Parlament Europejski i państwa członkowskie.

Więcej informacji:

• Pytania i odpowiedzi
• Zestawienie informacji
• Komunikat i inne przydatne linki

Sztuczna inteligencja zmienia gospodarkę

Unia Europejska zwiększy nakłady na badania nad sztuczną inteligencją (SI), przy jednoczesnym określeniu jasnych ram etycznych i prawnych przy stosowaniu takiej technologii. - "Sztuczna inteligencja zmienia nasz świat w podobny sposób, jak kiedyś silnik parowy lub energia elektryczna" – powiedział komisarz Andrus Ansip, deklarując 20 mld euro inwestycji do końca 2020 roku.

Komisja Europejska przedstawiła szereg działań, które chce zrealizować, aby ułatwić obywatelom UE czerpanie korzyści ze sztucznej inteligencji (SI) i zwiększyć konkurencyjność UE na tym polu.

Komisja proponuje trzytorowe podejście w celu zwiększenia inwestycji publicznych i prywatnych w SI, przygotowania do zmian społeczno-gospodarczych i zapewnienia odpowiednich ram etycznych i prawnych. Inicjatywa ta jest odpowiedzią na wniosek o określenie europejskiego podejścia do sztucznej inteligencji, z którym wystąpili europejscy przywódcy.

Wiceprzewodniczący do spraw jednolitego rynku cyfrowego Andrus Ansip oświadczył: - "Sztuczna inteligencja zmienia nasz świat w podobny sposób, jak kiedyś silnik parowy lub energia elektryczna. Łączą się z tym nowe wyzwania, na które Europa powinna dać wspólną odpowiedź, aby wszyscy mogli odnosić korzyści z tej nowej technologii. Do końca 2020 r. musimy zainwestować co najmniej 20 mld euro. Komisja odgrywa tu ważną rolę: przeznaczymy znaczne środki na naukowe opracowanie nowej generacji technologii i aplikacji SI oraz na ich wdrożenie przez przedsiębiorstwa".

Komisarz ds. Rynku Wewnętrznego, Przemysłu, Przedsiębiorczości i MŚP, Elżbieta Bieńkowska powiedziała: -"Bez wątpienia sztuczna inteligencja znacznie zmieni przemysł. Jeśli postawimy na konkurencyjną, wysokiej jakości, uczciwą i bezpieczną sztuczną inteligencję osiągniemy sukces. Jesteśmy liderem w przemyśle i mamy wiedzę naukową, to nasza niezaprzeczalna siła. Europa może pochwalić się światowej klasy naukowcami, laboratoriami i nowymi przedsiębiorstwami w sektorze SI. Ma też silną pozycję w dziedzinie robotyki i wiodące w skali światowej sektory transportu, opieki zdrowotnej i produkcji, które powinny stosować SI, jeśli chcą utrzymać konkurencyjność. Ostra międzynarodowa konkurencja wymaga jednak podjęcia skoordynowanych działań, aby zapewnić Unii pozycję lidera w dziedzinie rozwoju SI".

Zwiększenie wsparcia finansowego i zachęcanie do wdrażania przez sektor publiczny i prywatny

Do końca 2020 r. UE (sektor publiczny i prywatny) powinna zwiększyć nakłady na badania naukowe i innowacje w dziedzinie SI o co najmniej 20 mld euro. Aby wesprzeć te działania Komisja, w ramach unijnego programu badań i innowacji „Horyzont 2020”, zwiększy w latach 2018–2020 swoje inwestycje w SI do 1,5 mld euro. Inwestycja ta powinna spowodować uruchomienie dodatkowych 2,5 mld euro w ramach istniejących partnerstw publiczno-prywatnych, np. w dziedzinie technologii dużych zbiorów danych (tzw. big data) irobotyki. Środki te przyspieszą rozwój zastosowań SI w kluczowych sektorach, od transportu po zdrowie; wzmocnią ośrodki badań nad SI w całej Europie i kontakty między nimi oraz będą stanowić zachętę do testowania i eksperymentowania. Komisja będzie wspierać opracowanie „platformy SI na żądanie” – rozwiązania zapewniającego dostęp do ważnych zasobów SI w UE dla wszystkich użytkowników.

Ponadto uruchomione zostaną środki z Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych, aby zapewnić przedsiębiorstwom i start-upom dodatkowe wsparcie na inwestycje w SI. Ogółem celem współpracy z Europejskim Funduszem na rzecz Inwestycji Strategicznych jest uruchomienie do 2020 r. środków inwestycyjnych o łącznej wartości ponad 500 mln euro w szeregu kluczowych sektorów.

Komisja będzie również kontynuować prace nad tworzeniem otoczenia sprzyjającego inwestycjom. Dla większości technologii SI podstawowym surowcem są dane. W związku z tym Komisja przedstawia wniosek legislacyjny w sprawie udostępnienia większej ilości danych do ponownego wykorzystania oraz środki mające na celu ułatwienie wymiany danych. Dotyczy to danych pochodzących od służb użyteczności publicznej i ze środowiska, a także danych z badań naukowych i dotyczących zdrowia.

Przygotowanie do zmian społeczno-gospodarczych związanych z SI

Wraz z rozwojem SI powstanie wiele nowych zawodów, inne stopniowo zanikną, a większość ulegnie głębokim przemianom. Komisja zachęca państwa członkowskie, aby zmodernizowały swoje systemy kształcenia i szkolenia oraz aby wspierały zmiany na rynku pracy poprzez Europejski filar praw socjalnych. Komisja będzie wspierać partnerstwa między biznesem a sektorem edukacji, aby przyciągnąć do Europy i zatrzymać w niej osoby utalentowane w dziedzinie SI; tworzyć specjalne programy szkoleniowe, korzystając ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego; wspierać umiejętności cyfrowe oraz umiejętności w dziedzinie nauk przyrodniczych, technologii, inżynierii i matematyki (STEM), a także przedsiębiorczość i kreatywność. W kolejnych wieloletnich ramach finansowych UE (na lata 2021–2027) uwzględnione zostaną wnioski dotyczące zwiększonego wsparcia dla nabywania zaawansowanych umiejętności cyfrowych, w tym wiedzy specjalistycznej w dziedzinie SI.

Zapewnienie odpowiednich ram etycznych i prawnych

Podobnie jak w przypadku każdej transformacyjnej technologii, sztuczna inteligencja może budzić wątpliwości natury etycznej i prawnej związane z odpowiedzialnością prawną lub potencjalnie tendencyjnym procesem decyzyjnym. Nowe technologie nie powinny jednak oznaczać nowych wartości. Do końca 2018 r. Komisja opracuje kodeks etyki dotyczący rozwoju SI. Będzie on zgodny z Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej, zostaną w nim także uwzględnione takie zasady, jak przejrzystość i rozliczalność, oraz wyniki pracy Europejskiej Grupy ds. Etyki w Nauce i Nowych Technologiach. W celu opracowania wspomnianego kodeksu Komisja zaprosi wszystkie zainteresowane strony do udziału w europejskim sojuszu na rzecz SI. Do połowy 2019 r. Komisja opracuje wytyczne dotyczące interpretacji dyrektywy w sprawie odpowiedzialności za produkty. Zagwarantują one konsumentom i producentom pewność prawa w przypadku produktów wadliwych.

Kolejne kroki

Opierając się na niedawnym oświadczeniu oraz na deklaracji o współpracy podpisanej przez 24 państwa członkowskie i Norwegię w dniu 10 kwietnia 2018 r., Komisja wraz z państwami członkowskimi do końca roku opracuje skoordynowany plan w dziedzinie SI. Jego głównym założeniem jest maksymalizacja wpływu inwestycji na szczeblu unijnym i krajowym, zachęcanie do współpracy w całej UE, wymiana najlepszych praktyk oraz wspólne określenie kierunku dalszych działań, aby zapewnić konkurencyjność UE na świecie. Komisja będzie również nadal inwestować w ważne z punktu widzenia SI inicjatywy, w tym w opracowywanie bardziej energooszczędnych podzespołów i układów elektronicznych (takich jak chipy dostosowane do działania sztucznej inteligencji), światowej klasy wydajne komputery, a także projekty przewodnie dotyczące technologii kwantowych i map mózgu człowieka.

Kontekst prawny

Sztuczna inteligencja to nie science fiction, lecz część naszego codziennego życia. Korzystamy z niej, np. organizując swój dzień przy pomocy wirtualnego asystenta, czy słuchając piosenek, które wybrał dla nas telefon na podstawie naszych preferencji. Inteligentne systemy nie tylko ułatwiają życie codzienne, lecz także pomagają rozwiązać niektóre z najtrudniejszych problemów współczesnego świata. Należą do nich np.: leczenie chorób przewlekłych, walka ze zmianą klimatu i przewidywanie zagrożeń dla cyberbezpieczeństwa. W XXI w. sztuczna inteligencja stała się jedną z technologii o największym znaczeniu strategicznym.

Europa chce być liderem tych zmian – wiele niedawnych przełomowych osiągnięć w dziedzinie sztucznej inteligencji powstało w europejskich laboratoriach. Udział europejskich przedsiębiorstw w produkcji robotów przemysłowych i usługowych wynosi ok. 25 proc.

Dodatkowe informacje:

• Pytania i odpowiedzi na temat sztucznej inteligencji
• Zestawienie informacji na temat sztucznej inteligencji
• Przydatne linki

A.J.
Zespół e-prawnik.pl