Jakość handlowa wędlin z mięsa czerwonego

Kontrolę planową w zakresie jakości handlowej wędlin z mięsa czerwonego przeprowadziły w II kwartale 2008 roku wszystkie wojewódzkie inspektoraty JHARS.
 

I. CEL KONTROLI

Celem kontroli było sprawdzenie jakości handlowej wędlin z mięsa czerwonego, produkowanych w zakładach przetwórstwa mięsnego.

W trakcie przedmiotowej kontroli sprawdzono jakość handlową kiełbas, ze szczególnym uwzględnieniem kiełbas drobnorozdrobnionych, homogenizowanych (np. kiełbasa parówkowa, mortadela) oraz kiełbas grillowych (np. śląska na grilla, kiełbasa grillowa). Kontroli poddano także inne wędliny, jak wędzonki oraz wędliny podrobowe.

W trakcie kontroli sprawdzono:

• jakość handlową wędlin z mięsa czerwonego,

• prawidłowość znakowania wyrobów gotowych w opakowaniach jednostkowych i transportowych oraz znakowanie mięsa wołowego,

• prawidłowość procesu pakowania oraz paczkowania wyrobów gotowych,

• warunki składowania i transportu surowców oraz produktów gotowych.

II. ZAKRES KONTROLI

Kontrolę przeprowadzono w 95 zakładach przetwórstwa mięsnego, co stanowi  około 7% zakładów przetwórstwa mięsnego, prowadzących działalność na terenie kraju, znajdujących się w ewidencji IJHARS.

Kontrolą objęto:

- w zakresie oceny organoleptycznej - 427 partii wędlin z mięsa czerwonego,
o łącznej masie 46 t,
- w zakresie oznaczania parametrów fizykochemicznych* - 394 partie wędlin
z mięsa czerwonego, o łącznej masie 41 t,
- w zakresie znakowania wędlin z mięsa czerwonego - 419 partii wędlin z mięsa czerwonego, o łącznej masie 41 t,
- w zakresie znakowania mięsa wołowego - 26 partii mięsa wołowego, o łącznej masie 3 t.

Ponieważ w chwili obecnej jedynymi dokumentami, określającymi wymagania jakościowe wędlin są nieobligatoryjne już Polskie Normy, jakość wędlin, oferowanych do sprzedaży pod tą samą nazwą handlową na terenie kraju nie jest jednolita. W trakcie kontroli inspektorzy JHARS sprawdzili wartości deklarowanych przez producentów
w normach zakładowych parametrów fizykochemicznych i porównali je z wartościami, zawartymi w Polskiej Normie PN-A-82007:1996 Przetwory mięsne. Wędliny.

*    Kontrola w zakresie parametrów fizykochemicznych obejmowała oznaczenie zawartości: białka, wody, tłuszczu oraz soli.

III. WYNIKI KONTROLI

- ocena organoleptyczna

Wszystkie poddane ocenie organoleptycznej partie wędlin spełniały wymagania, określone w Polskiej Normie PN-A-82007:1996 Przetwory mięsne. Wędliny. lub deklaracjach producenta.

- parametry fizykochemiczne

W wyniku przeprowadzonych analiz fizykochemicznych 13 partii wędlin z mięsa czerwonego (około 3% skontrolowanych partii wędlin), o łącznej masie około 2 t (około 5% masy skontrolowanych partii wędlin), wykazało niezgodności z deklaracją producenta.

Analizując wyniki badań pod kątem udziału partii, najwięcej niezgodności w odniesieniu do deklaracji produceta stwierdzono w partiach kiełbas grillowych (około 9% ogółem skontrolowanych partii kiełbas grillowych). Nieprawidłowości dotyczyły zaniżonej zawartości białka (co stanowiło 56% ogółem stwierdzonych nieprawidłowości w kiełbasach grillowych) oraz zawyżonej zawartości wody (co stanowiło 44% ogółem stwierdzonych nieprawidłowości w kiełbasach grillowych).

Nieprawidłowości stwierdzono także w partiach kiełbas drobnorozdrobnionych (około 3% ogółem skontrolowanych partii kiełbas drobnorozdrobnionych) i dotyczyły one zaniżonej zawartości białka (co stanowiło 50% ogółem stwierdzonych nieprawidłowości w kiełbasach drobnorozdrobnionych), oraz zawyżonej zawartości wody (co stanowiło 50% ogółem stwierdzonych nieprawidłowości w kiełbasach drobnorozdrobnionych).

W żadnej z poddanych kontroli partii kiełbas homogenizowanych nie stwierdzono nieprawidłowości.

- znakowanie wędlin

Nieprawidłowości w zakresie znakowania opakowań jednostkowych stwierdzono w 169 partiach (40% ogółem skontrolowanych partii), o łącznej masie 19 t (46% ogółem skontrolowanej masy).

Oznakowanie najczęściej kwestionowano z uwagi na brak lub nieprawidłowo podany wykaz składników użytych w procesie produkcyjnym, w tym brak procentowej zawartości mięsa.

Do najczęściej stwierdzonych nieprawidłowości należały także:

- brak lub nieprawidłowo podane dozwolone substancje dodatkowe, np.

brakowało symbolu lub funkcji technologicznej, jaką dana substancja dodatkowa spełniała
w wyrobie gotowym, np. producent określił: „wzmacniacz smaku", podczas gdy powinien zamieścić „substancja wzmacniająca smak i zapach",
- nieprecyzyjne oznaczenie nazwy wyrobu gotowego, np. nie określono rodzaju wędliny,
- brak lub nieprawidłowo podany termin przydatności do spożycia.

W trakcie kontroli inspektorzy JHARS stwierdzili również 15 partii, o łącznej masie 1 t, których oznakowanie było nieczytelne.

- znakowanie mięsa wołowego

Nieprawidłowości w zakresie znakowania mięsa wołowego stwierdzono w 15 partiach (co stanowiło około 58% ogółem poddanych kontroli partii), o łącznej masie 0,7 t (co stanowiło około 23% ogółem skontrolowanej masy).

Stwierdzone nieprawidłowości polegały na:

- braku formy prawnej przedsiębiorcy - 2 partie o, łącznej masie 8 kg,
- podaniu nieprawidłowego terminu przydatności do spożycia - 10 partii, o łącznej masie  90 kg.

Ponadto inspektorzy JHARS stwierdzili, że 3 partie, o łącznej masie 0,6 t nie były oznakowane.

- deklaracja producenta

Wyniki przeprowadzonej kontroli dowodzą, iż rozpiętość deklarowanych parametrów przy produkcji asortymentu, oferowanego do sprzedaży pod tą samą nazwą handlową lub należącego do tej samej grupy technologicznej, jest bardzo szeroka. Na przykład dla kiełbas średniorozdrobnionych (grillowych) producenci deklarowali zawartość białka (mięsa) od 6% do 80%, podczas gdy Polska Norma dopuszcza dla tej grupy technologicznej zawartość białka od 10% do 17%. Innym przykładem jest deklarowana przez producentów zawartość skrobi na poziomie 10%, podczas gdy Polska Norma zakłada zawartość do 4%. Należy podkreślić, że skrobia w przetwórstwie mięsnym pełni funkcję „wypełniacza", a użycie jej do produkcji pozwala producentowi na mniejsze zużycie droższego składnika, tj. mięsa.

- wymagania formalno-prawne

- w około 2% podmiotów, na terenie których miała miejsce kontrola, nie dopełniono obowiązku zgłoszenia prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie produkcji, składowania, konfekcjonowania  i obrotu, do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę zgłaszającego, wojewódzkiego inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych,

- w 2% podmiotów stwierdzono wagi o nieaktualnych cechach legalizacji, w związku
z czym inspektorzy JHARS ukarali osoby odpowiedzialne  mandatami karnymi
w łącznej kwocie 300 zł oraz poinformowali Okręgowy Urząd Miar,

- w około 3% podmiotów, na terenie których miała miejsce kontrola stwierdzono przechowywanie w magazynach nieświeżych surowców, w związku z czym inspektorzy ukarali właścicieli zakładów mandatami karnymi, w łącznej kwocie 250 zł oraz wydali decyzje nakazujące zniszczenie surowców na koszt producentów.

IV. SANKCJE

W związku z zaistniałymi nieprawidłowościami w zakresie jakości handlowej wędlin z mięsa czerwonego, wojewódzkie inspektoraty JHARS zastosowały następujące sankcje:

- 49 mandatów karnych, na łączną kwotę 12.900 złotych,

- 73 decyzje administracyjne, w tym:

- 68 decyzji nakazujących poddanie prawidłowemu oznakowaniu wędlin
z mięsa czerwonego,
- 4 decyzje ustalające stopień wad i uszkodzeń 0,063 t wędlin
- 1 decyzję nakazującą zniszczenie 0,8 t peklosoli do produkcji wędlin, wykazujących wyraźne cechy zepsucia.

Ponadto wojewódzkie inspektoraty JHARS wszczęły 21 postępowań administracyjnych w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami w zakresie znakowania oraz parametrów fizykochemicznych, jak również przekazały informację o stwierdzonych nieprawidłowościach do Okręgowego Urzędu Miar, Inspekcji Weterynaryjnej oraz Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta.

V. PODSUMOWANIE I WNIOSKI

Podsumowując wyniki przeprowadzonej kontroli należy zwrócić uwagę, że najwięcej nieprawidłowości w zakresie jakości handlowej wędlin dotyczyło oznakowania wyrobów gotowych. Aż 40% skontrolowanych partii wędlin w opakowaniach jednostkowych było nieprawidłowo oznakowanych. W sytuacji braku jakichkolwiek uregulowań prawnych, określających jakość wędlin, prawidłowe znakowanie jest dla konsumenta jedyną gwarancją
otrzymania wszelkich informacji, charakteryzujących produkt i umożliwiających podjęcie świadomej decyzji o zakupie. Należy jednocześnie zaznaczyć, że najczęściej spotykaną nieprawidłowością było podawanie nieprecyzyjnej nazwy produktu oraz brak procentowej zawartości mięsa użytego do produkcji.

Inspektorzy JHARS stwierdzili także nieprawidłowości w oznakowaniu mięsa wołowego, przeznaczonego do sprzedaży konsumentom finalnym. Aż 58% partii mięsa wołowego było nieprawidłowo oznakowane. Niezgodności dotyczyły nieprawidłowego podawania terminu przydatności do spożycia oraz podawania niepełnej informacji, dotyczącej danych producenta.

W zakresie analiz fizykochemicznych niezgodności stwierdzono głównie w przypadku kiełbas grillowych (około 9% ogółem skontrolowanych partii kiełbas grillowych). Stwierdzone niezgodności dotyczyły zaniżonej zawartości białka (mięsa) oraz zawyżonej zawartości wody. Zaniżona zawartość białka świadczy o mniejszym zużyciu mięsa w procesie produkcyjnym, natomiast zawyżona zawartość wody ma na celu zwiększenie masy produktu. Takie nieprawdziwe deklaracje, stosowane przez producentów wprowadzają konsumentów
w błąd.

Wyniki przeprowadzonej kontroli dowodzą, iż rozpiętość deklarowanych parametrów przy produkcji asortymentu, oferowanego do sprzedaży pod tą samą nazwą handlową, jest bardzo szeroka, co powoduje, że konsumenci nabywający wędliny w różnych rejonach Polski nie mogą oczekiwać produktu o tej samej jakości, mimo, że jest to produkt o tej samej nazwie handlowej.

Porównując wyniki kontroli, przeprowadzonych w latach 2006-2008 należy zauważyć, że w przypadku oceny organoleptycznej przetworów mięsnych nieprawidłowości utrzymują się na zbliżonym poziomie (0%-2%). Niezgodności deklarowanych przez producentów parametrów fizykochemicznych w trakcie kontroli, przeprowadzonych w 2008 roku wykazują tendencję spadkową. Niepokojący jest natomiast fakt, że wciąż utrzymuje się wysoki procent partii nieprawidłowo oznakowanych.

Wykres 1. Procentowy udział partii wędlin z mięsa czerwonego ze stwierdzonymi w trakcie kontroli nieprawidłowościami w latach 2006-2008

Biorąc pod uwagę nieprawidłowości stwierdzane w trakcie przeprowadzanych kontroli, w trosce o interesy konsumenta, uzasadnionym jest dalsze monitorowanie przez Inspekcję JHARS sytuacji na rynku przetwórstwa mięsnego, poprzez systematyczne przeprowadzanie kontroli, ze szczególnym położeniem nacisku na aspekty znakowania oraz deklarowanych przez producentów parametrów fizykochemicznych.

Źródło: www.ijhar-s.gov.pl

A.J.
Zespół e-prawnik.pl