Szykuje się skuteczniejszy pobór abonamentu RTV

Abolicja dla osób posiadających zaległości z tytułu nieuiszczania opłat abonamentowych, uproszczona rejestracja odbiorników i poprawa skuteczności poboru abonamentu RTV, a tym samym wsparcie dla misji pełnionej przez media publiczne – to główne założenia proponowanej nowelizacji ustawy o opłatach abonamentowych. Przygotowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego projekt 7 marca 2017 r. trafił do konsultacji publicznych i uzgodnień międzyresortowych. Przewiduje np., że Poczta Polska otrzyma od dostawców informacje o abonentach telewizji płatnej. 

Skuteczność poboru opłat

Projekt zakłada włączenie dostawców telewizji płatnej (operatorów sieci kablowych i platform satelitarnych) do procesu rejestracji odbiorników oraz identyfikacji ich użytkowników. Rozwiązanie to ma charakter tymczasowy i stanowi pierwszy krok w procesie poprawy systemu finansowania nadawców publicznych w Polsce.

Według danych GUS w około 97% gospodarstw domowych znajdują się odbiorniki telewizyjne. Tymczasem obowiązku rejestracji odbiorników dopełniło 49,5% gospodarstw domowych, z czego 47,2% korzysta ze zwolnień. Szacuje się, że gospodarstw domowych regularnie uiszczających opłaty abonamentowe w Polsce (po odjęciu wpłat zaległych i należności uzyskanych w drodze egzekucji) jest ok. 13%. W efekcie Polska ma największy wśród krajów europejskich ubytek w poborze opłat abonamentowych. Ubytek ten, od lat rzędu znacznie ponad 50%, jest absolutnym ewenementem w skali europejskiej. W innych krajach ubytki w poborze zbliżonych opłat wynoszą zwykle nie więcej niż kilka procent; np. wg danych EBU: Niemcy – 2%, Słowacja – 4%, Austria – 4%, Wielka Brytania – 5%, Norwegia – ok. 7%, Czechy – ok. 8%, Rumunia – 9,5%, Dania – ok. 10%, Szwecja – 11%, Irlandia – 15%. Najwyższy ubytek poza Polską notowano we Włoszech – sięgał on ok. 30%, w następstwie czego zmieniono tam w 2015 r. system poboru opłat abonamentowych - tłumaczy resort kultury.

Abolicja

Przygotowane zmiany w ustawie o opłatach abonamentowych przewidują abolicję dla osób posiadających zaległości z tytułu nieuiszczania opłat abonamentowych.

Według informacji KRRiT, na koniec 2016 r. z uiszczaniem opłat abonamentowych zalegało ponad 2 miliony gospodarstw domowych, w których były zarejestrowane odbiorniki radiowe bądź telewizyjne. Kwota zaległości za ostatnie 5 lat (w stosunku do których możliwa byłaby egzekucja) przekraczała 3 mld złotych.

Obecny system rejestracji odbiorników radiowych i telewizyjnych wyłącznie za pośrednictwem Poczty Polskiej nie sprawdził się w praktyce. Ze względu na brak możliwości kontroli wykonywania obowiązku rejestracji, wiele osób od niego się uchyla.

Projekt nie zakłada jednak zmiany systemu rejestracji, a jedynie uzupełnienie go i ułatwienie dokonywanie rejestracji dla zobowiązanych. Z jednej strony, zapewnia łatwiejszy sposób rejestracji (za pośrednictwem dostawcy telewizji płatnej), a z drugiej - większą możliwość kontroli wykonywania ustawowego obowiązku.

Dostawcy telewizji płatnej będą odbierać zgłoszenia rejestracyjne

Projekt zakłada, że dostawcy telewizji płatnej powierzone będzie wykonywanie zadania publicznego polegającego na odbieraniu od klienta zgłoszenia rejestracyjnego odbiornika, jeżeli klient zdecyduje się na złożenie zgłoszenia za pośrednictwem dostawcy.

Wszyscy dostawcy telewizji płatnej w Polsce świadczą bowiem w ramach swojej działalności usługę dostępu do programów nadawców publicznych. Każdy dostawca telewizji płatnej ma w swoim podstawowym pakiecie programów – programy rozpowszechniane przez Telewizję Polską. Skoro tacy dostawcy uzyskują korzyści z rozprowadzania programów nadawcy publicznego, uzasadnione jest włączenie ich w system poboru opłat abonamentowych, z których wpływy przeznaczane są na realizację misji publicznej tych nadawców - twierdzi MKiDN.

Rejestracja odbiorników nadal zadaniem Poczty Polskiej

Przekazywanie zadań publicznych podmiotom spoza administracji publicznej jest sposobem ich realizacji przyjętym w odniesieniu do wielu sfer działalności państwa. Już obecnie na podstawie ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie powierzane jest wykonywanie szeregu zadań publicznych m.in. organizacjom pozarządowym, spółkom lub spółdzielniom socjalnym.

Zadanie, jakie ma być powierzone dostawcom telewizji płatnej ma bardzo ograniczony charakter. Nie będą rejestrować odbiorników ani kontrolować wykonywania obowiązku rejestracji, ani pobierać opłat od abonentów, a jedynie przekazywać ich zgłoszenia Poczcie Polskiej. To Poczta Polska w dalszym ciągu będzie wykonywała wszystkie pozostałe zadania związane z rejestrowaniem i pobieraniem opłat abonamentowych. Dalej będzie tez istniała możliwość dokonanie zgłoszenia odbiornika za pośrednictwem Poczty Polskiej.

Niezaangażowanie przedsiębiorców w wykonywanie tego rodzaju zadań publicznych jak przewidziane ustawie , nie znaczy, że powierzanie im różnego rodzaju zadań jest niewłaściwe czy niezgodne z prawem. Ustawa w sposób zgodny z Konstytucją może nakładać na różnego rodzaju podmioty nowe obowiązki, szczególnie jeśli wiąże je – jak w przypadku tego projektu - z możliwością uzyskania wynagrodzenia za ich wykonywanie - uzasadnia projektodawca.

Przekazanie Poczcie Polskiej informacji o abonentach telewizji płatnej!

Poczta Polska będzie miała prawo do informacji o abonentach – tzn. będzie mogła skierować do dostawców usług telewizji płatnej zapytanie dotyczące poszczególnych klientów w celu ustalenia obowiązku zarejestrowania przez nich odbiornika. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, w której zobowiązany do wnoszenia opłat zaniecha rejestracji albo wyrejestruje odbiornik, mimo że jest prawdopodobne, że dalej go używa/posiada.

Istotnym elementem ustawy będą przepisy gwarantujące bezpieczeństwo wszystkich danych osobowych posiadanych przez Pocztę Polską dla celów poboru opłat abonamentowych. Ustawa w sposób szczegółowy ureguluje sposób przekazywania danych osobowych, a także ich ochrony. Ma zapewnić, że dane te będą przekazywane w sposób w pełni zgodny z zasadami wynikającymi z ustawy o ochronie danych osobowych.

Do przekazywania danych Poczcie Polskiej nie będzie jednak wymagana zgoda każdego klienta dostawcy telewizji płatnej. Zgodnie z ustawą o ochronie danych osobowych, przetwarzanie danych jest dopuszczalne bez zgody osoby, której te dane dotyczą, jeżeli „jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa”.

Projektowana nowelizacja wskaże, jakie działania (tworzenie i uaktualnianie zbiorów danych podmiotów obowiązanych do uiszczania opłat abonamentowych bądź z nich zwolnionych, łącznie z tytułem i okresem zwolnienia) i w jakim celu (ustalenia podmiotu obowiązanego do uiszczania opłaty abonamentowej, jej poboru lub egzekucji) będzie mogła podejmować Poczta Polska jako administrator danych osobowych.

Poczta Polska będzie przy tym zobowiązana do stosowania środków technicznych i organizacyjnych w celu zabezpieczenia posiadanych danych osobowych – środki te zostaną określone w rozporządzeniu.

Przekazanie danych Poczcie Polskiej nie będzie stanowić także naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, baza danych o klientach może tylko w określonych przypadkach stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa. Ochronie tajemnicy podlegałyby bazy zawierające wszystkie informacje związane z relacjami między przedsiębiorcą a klientem i to jedynie przypadku, gdy jej przekazanie mogłoby zostać wykorzystane do działalności konkurencyjnej przez podmiot, który otrzyma dane.

Projekt przewiduje ograniczoną ilość danych osobowych przekazywanych Poczcie Polskiej – tylko imiona, nazwiska, dane adresowe i ewentualnie numer PESEL. Nie będzie zatem pozostałych danych, takich jak okres obowiązywania umów, szczegółowe informacje dotyczące umów (pakiety i programy preferowane przez klienta), historia transakcji czy informacje dotyczące wysokości płatności.

Poczta Polska będzie mogła wykorzystywać otrzymane dane wyłącznie w celu pobierania opłat abonamentowych – nie ma zagrożenia, że wykorzysta to do działalności konkurencyjnej z dostawcami usług telewizji płatnej, której Poczta Polska zresztą nie prowadzi.

Dane, które będą przekazywane Poczcie Polskiej, mają węższy zakres niż dane przekazywane przez dostawców telewizji płatnej rejestrom dłużników i firm windykacyjnych (podmioty te otrzymują jeszcze m.in. dane o wysokości zadłużenia). W przypadku gdy dostawca telewizji płatnej przekaże dane o swoim dłużniku, np. do Biura Informacji Gospodarczej funkcjonującego jako spółka akcyjna w oparciu o ustawę o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych, dostęp do tych danych posiada wiele organów administracji publicznej, sądy, a nawet komornicy. Dane te udostępniane są przy tym w celu dochodzenia należności o charakterze cywilnoprawnym. Projektowana nowelizacja zobowiąże zaś do przekazywania danych tylko w celu dochodzenia należności o charakterze daniny publicznej.

Wprowadzenie ustawy nie doprowadzi też do naruszenia tajemnicy telekomunikacyjnej. Zgodnie bowiem z art. 159 ust. 2 pkt 4 ustawy – Prawo telekomunikacyjne, przekazywanie danych objętych tajemnicą telekomunikacyjną nie jest zakazane, jeżeli jest konieczne z powodów przewidzianych ustawą. Przygotowana nowelizacja ustawy o opłatach abonamentowych umożliwi korzystanie z tych danych wyłącznie w ściśle określonym celu, a tym samym wyłączy przepisy o ochronie tajemnicy telekomunikacyjnej. Jak już wspomniano, dane objęte tajemnicą telekomunikacyjną przekazywane Poczcie Polskiej poddane będą ww. szczególnej ochronie. Poczta Polska będzie miała bardzo ograniczony zakres przetwarzania tych danych, a także wąsko będzie określony cel ich przetwarzania. Będzie także musiała objąć je szczególnymi środkami zabezpieczającymi - wyjaśnia MKiDN.

Regulacja przejściowa przewiduje również jednokrotne przekazanie Poczcie Polskiej informacji o abonentach telewizji płatnej oraz przekazanie przez dostawców takiej telewizji klientom komunikatu o obowiązku rejestracji odbiornika i uiszczania opłat abonamentowych. Także w tym zakresie przekazany będzie wyłącznie minimalny zakres danych klientów, z zachowaniem zgodności z przepisami dotyczącymi ochrony danych osobowych. Przekazanie danych klientów, którzy zawarli umowy z dostawcami telewizji płatnej przed wejściem w życie ustawy, nie oznacza, że Poczta Polska będzie mogła egzekwować opłaty za ten okres. Zgodnie z ustawą, Poczta Polska będzie mogła egzekwować opłaty abonamentowe wobec takich osób jedynie od dnia wejścia ustawy w życie. Jeżeli dokonają one rejestracji w miesiącu, w którym ustawa wejdzie w życie – nie poniosą żadnych konsekwencji dotychczasowego nieuiszczania opłat.

Wprowadzenie wskazanych regulacji jest niezbędne dla zapewnienia skutecznego poboru opłat abonamentowych, a co za tym idzie dla poprawy i stabilizacji finansowania zadań mediów publicznych, tak aby mogły one być realizowane bez ulegania presji komercyjnej.

Obowiązki nakładane na dostawców telewizji płatnej będą odpłatne

Wszystkie obowiązki nakładane na dostawców telewizji płatnej przewidziane w projektowanej nowelizacji ustawy o opłatach abonamentowych, jako generujące po stronie tych podmiotów koszty, będą odpłatne. Wysokość wynagrodzenia określi Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji w rozporządzeniu. Wynagrodzenie obejmie nie tylko zwrot kosztów poniesionych przez dostawcę telewizji płatnej, ale także rozsądny zysk. 

A.J.
Zespół e-prawnik.pl