Ustawy o inwestycjach w zakresie obiektów energetyki jądrowej i wiatrakach

18.3.2023

Prezydent podpisał już przyjął dwie ustawy ważne dla polskiej energetyki - ustawę o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych i ustawę o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących.

- "Przegłosowanie przez Sejm ustawy dają możliwość na jeszcze większą stabilność polskiego miksu energetycznego. Wykorzystanie źródła energii, jakim jest atom pozwoli też na zapewnienie bezpieczeństwa energetyczne Polaków. Przepisy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych dadzą impuls na rozwój odnawialnych źródeł energii, jakim są wiatraki na lądzie, w zgodzie ze społecznością lokalną" – podkreśliła minister klimatu i środowiska Anna Moskwa.

Ustawa o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych

- "Wprowadzane obecnie zmiany i poprzedzająca nowelizację ustawa 10H była wynikiem krytycznych uwag Najwyższej Izby Kontroli co do sposobu, w jaki lokalizowano te inwestycje. Przy wprowadzaniu przepisów zależało nam, żeby ustawa powstawała w pełnym dialogu z lokalnymi społecznościami" – mówiła szefowa resortu klimatu i środowiska.

Przepisy ułatwią możliwość realizacji inwestycji w zakresie lądowych elektrowni wiatrowych w gminach, które wyrażają wolę lokowania takiej infrastruktury energetycznej, przy zachowaniu maksymalnego bezpieczeństwa eksploatacji. Zmianie ulegnie odległość budowy wiatraków od budynków – tj. nie mniejszej niż 700 m. Ustawa zapewnieni także przekazywanie pełnej informacji o planowanej inwestycji dla mieszkańców okolicznych terenów, co pozwoli na budowę wiatraków w zgodzie z lokalną społecznością.

Większy udział lokalnych społeczności w decydowaniu o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych

Ustawa o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych, która zwiększa udział lokalnych społeczności w decydowaniu o tych inwestycjach zakłada, że przejrzyste zasady lokalizowania elektrowni wiatrowych wpłyną na jeszcze większą stabilność polskiego miksu energetycznego. Zachęty dla lokalnych społeczności wprowadzone do przepisów o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych dadzą impuls na rozwój odnawialnych źródeł energii w zgodzie z wolą lokalnych społeczności.

- "Polacy rozumieją rolę odnawialnych źródeł energii i chcą jej rozwoju dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego Polski. Przy nowelizacji zależało nam na zwiększeniu poczucia bezpieczeństwa mieszkańców oraz wzmocnieniu ich wpływu na inwestycje. Wprowadzamy nadzór techniczny nad instalacjami. Obecne zmiany i poprzedzająca nowelizację ustawa 10H była wynikiem krytycznych uwag Najwyższej Izby Kontroli co do sposobu, w jaki lokalizowano te inwestycje. Przy wprowadzaniu przepisów zależało nam, żeby powstawały one w pełnym dialogu z lokalnymi społecznościami" – mówiła szefowa resortu klimatu i środowiska Anna Moskwa.

Przepisy ułatwią możliwość realizacji inwestycji w zakresie lądowych elektrowni wiatrowych w gminach, które wyrażają wolę lokowania takiej infrastruktury energetycznej, przy zachowaniu maksymalnego bezpieczeństwa eksploatacji. Zmianie ulegnie odległość budowy wiatraków od budynków mieszkalnych – nie mniejsza niż 700 m. Ustawa zapewni także przekazywanie pełnej informacji o planowanej inwestycji dla mieszkańców okolicznych terenów, co pozwoli na budowę wiatraków w zgodzie z wolą lokalnej społeczności.

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego będzie mógł określać odległość elektrowni wiatrowej od budynku mieszkalnego, mając na uwadze zasięg oddziaływań elektrowni wiatrowej, z uwzględnieniem jednak określonej w nowelizacji bezwzględnej odległości minimalnej - 700 m.

Podstawą dla określania wymaganej minimalnej odległości od zabudowań mieszkalnych będą m.in. wyniki przeprowadzonych konsultacji, czy też obowiązkowo przeprowadzonej strategicznej oceny oddziaływania na środowisko (w ramach której analizuje się m.in. wpływ emisji hałasu na otoczenie i zdrowie mieszkańców), wykonywanej dla projektu planu miejscowego. Identyczna minimalna bezwzględna odległość będzie dotyczyć lokowania nowych budynków mieszkalnych w odniesieniu do istniejącej elektrowni wiatrowej.

Nowelizacja umożliwia partycypację lokalnej społeczności w korzyściach, jakie niesie lokalizacja na danym terenie elektrowni wiatrowej. Inwestor realizujący inwestycję polegającą na budowie elektrowni wiatrowej przeznaczy co najmniej 10% mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowej stanowiącej przedmiot tej inwestycji do objęcia przez mieszkańców gminy. Zainteresowani będą mogli uzyskać status prosumenta wirtualnego. Dzięki proponowanym zmianom każdy mieszkaniec, będący odbiorcą końcowym w gospodarstwie domowym, w gminie, na której terenie jest planowana budowa elektrowni wiatrowej, będzie mógł, na zasadzie dobrowolności, zawrzeć z inwestorem umowę, aby na jej podstawie zostać prosumentem wirtualnym.

Co konretnie przewiduje ustawa z dnia z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych oraz niektórych innych ustaw?

Zmiany w ustawie nie zmieniają podstawowej zasady lokowania nowej elektrowni wiatrowej stanowiącej, że nowa elektrownia wiatrowa może być lokowana wyłącznie na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, zwanego dalej „planem miejscowym”.

Obowiązek sporządzenia planu miejscowego lub jego zmiany na potrzeby przedmiotowej inwestycji będzie jednak dotyczył obszaru prognozowanego oddziaływania elektrowni wiatrowej, a nie, jak dotychczas, całego obszaru wyznaczonego zgodnie z zasadą 10h (tj. dla obszaru w promieniu wyznaczonym przez odległość równą dziesięciokrotności całkowitej wysokości projektowanej elektrowni wiatrowej do zabudowy mieszkaniowej).

Zgodnie z założeniami noweli utrzymana zostaje ustawowa, minimalna odległość elektrowni wiatrowej, która nie może być mniejsza niż wyznaczona zgodnie z zasadą 10h. Ustawa przewiduje jednak, że plan miejscowy będzie mógł określać inną odległość elektrowni wiatrowej od budynku mieszkalnego, mając na uwadze zasięg oddziaływań elektrowni wiatrowej, z uwzględnieniem jednak określonej w nowelizacji bezwzględnej odległości minimalnej, tj. 700 m.

W przypadku odbudowy, rozbudowy, nadbudowy, przebudowy, remontu istniejącego budynku mieszkalnego albo budynku o funkcji mieszanej lub zmiany sposobu użytkowania części takiego budynku kryterium minimalnej odległości nie jest wymagane.

Ustawą zostały zmienione również wymagania dotyczące planów miejscowych lokalizujących elektrownie wiatrowe. Obowiązek uchwalenia planu dotyczy całego obszaru położonego w granicach gminy, w której jest lokalizowana elektrownia wiatrowa, znajdującego się w odległości, o której mowa w art. 4 ust. 1 o inwestycjach w zakresie elektrowni wiatrowych. Dodatkowo do uzasadnienia dołączanego do projektu uchwały w sprawie przystąpienia do sporządzenia takiego panu miejscowego, który przewiduje lokalizację elektrowni wiatrowej, dołącza się przede wszystkim wymiary dotyczące maksymalnej całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej, maksymalnej średnicy wirnika wraz z łopatami oraz maksymalnej liczby elektrowni wiatrowych, które zostaną określone w tym planie.

Postanowieniami ustawy uregulowano minimalną odległość od elektrowni wiatrowej, która jest wymagana przy budowie budynków mieszkalnych. Z powodu istotnej, społecznej wagi budownictwa mieszkalnego uznano, że sfera ta powinna zostać uregulowana odrębnie. Podczas lokalizowania budynku mieszkalnego, tak jak w przypadku elektrowni wiatrowych, należy zachować odległość co najmniej 700 m. W tym miejscu warto podkreślić, że w przypadku lokalizowania budynków mieszkalnych wokół istniejącej elektrowni wiatrowej zasada 10h nie będzie już miała zastosowania. Co istotne każda gmina, w tym gminy sąsiednie, mogą ustalać różne odległości od elektrowni wiatrowych, w których nie można lokalizować budynków mieszkalnych, w tym w stosunku do tych samych elektrowni.

W celu przeciwdziałania negatywnemu wpływowi elektrowni wiatrowych na sieci elektroenergetyczne najwyższych napięć wprowadzono minimalną odległość między elektrowniami i sieciami, równą lub większą od trzykrotności maksymalnej średnicy wirnika wraz z łopatami albo równą lub większą od dwukrotności maksymalnej całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej, określonej w planie miejscowym, zależnie od tego, która z tych wartości jest większa.

W celu uproszczenia przepisów zmieniono zasady lokalizacji elektrowni wiatrowych od form ochrony przyrody, jak również pozostawiono ustalanie odległości od leśnych kompleksów promocyjnych w procedurze oceny oddziaływania inwestycji na środowisko. Pozostawiono zakaz lokalizacji elektrowni wiatrowych na obszarach parków narodowych, rezerwatów przyrody, parków krajobrazowych i obszarów Natura 2000. Natomiast obowiązek zachowania odległości pozostawiono w przypadku parków narodowych (obowiązuje zasada 10h) i rezerwatów przyrody (nie mniej niż 500 m).

Ustawa przewiduje, że gminy, w których już zostały zlokalizowane elektrownie wiatrowe w oparciu o plan miejscowy, mogą lokować w ich otoczeniu budynki mieszkalne, w tym na podstawie decyzji o warunkach zabudowy lub decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego, o której mowa w art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, pod warunkiem spełnienia przez taki budynek minimalnej, bezwzględnej odległości 700 m.

Nowelizacja wprowadza możliwość uelastycznienia przez gminy minimalnej odległości, która będzie powiązana z dodatkowymi obowiązkami w zakresie konsultacji z mieszkańcami tych gmin. m.in. poprzez dyskusje publiczne. W tym celu, w regulacjach dotyczących lokalizacji elektrowni wiatrowych, wprowadza się dla gminy wymóg zorganizowania dyskusji publicznych, z udziałem zainteresowanych mieszkańców i innych interesariuszy, nad możliwymi do ujęcia w planie miejscowym rozwiązaniami, w szczególności w zakresie dotyczącym opracowanych projektów zmian, które wyznaczają nowe ramy dla budowy lub przebudowy elektrowni wiatrowej. W dyskusjach publicznych dotyczących planu miejscowego dla elektrowni wiatrowej, uczestniczyć będą obowiązkowo wójt, burmistrz albo prezydent miasta, jego zastępca lub sekretarz gminy, przewodniczący lub wiceprzewodniczący rady gminy lub inny radny wskazany przez przewodniczącego, przedstawiciel inwestora elektrowni wiatrowej (jeśli występuje), przedstawiciel gminnej komisji urbanistyczno-architektonicznej. Jednocześnie wydłużone zostały terminy i doprecyzowane zasady dotyczące wyłożenia do publicznego wglądu i przyjmowania uwag do projektu planu miejscowego.

Procedura dodatkowych obligatoryjnych dyskusji publicznych dotyczących projektów i założeń przyjętych w planie miejscowym ma na celu dostarczenie mieszkańcom terenów, które potencjalnie znajdowałyby się w zasięgu oddziaływania elektrowni wiatrowej, informacji m.in. o:

planowanym zakresie inwestycji, w tym maksymalnej całkowitej wysokości elektrowni wiatrowej i maksymalnej całkowitej średnicy wirnika wraz z łopatami,
szczegółach i kolejnych etapach procedury planistycznej (mającej na celu ulokowanie elektrowni w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego) oraz uprawnieniach przysługujących w tym zakresie mieszkańcom,
szczegółach i kolejnych etapach procedury środowiskowej (określenie oddziaływania na środowisko i określenie szczegółowych warunków lokalizacji inwestycji) oraz uprawnieniach przysługujących w tym zakresie mieszkańcom.

W ustawie przewiduje się także rozwiązania umożliwiające partycypację lokalnej społeczności w korzyściach, jakie niesie lokalizacja na danym terenie elektrowni wiatrowej. Ustawa zakłada przeznaczenie, przez inwestora realizującego inwestycję polegającą na budowie elektrowni wiatrowej, co najmniej 10% mocy zainstalowanej elektrowni wiatrowej stanowiącej przedmiot tej inwestycji do objęcia przez mieszkańców gminy, aby mogli oni uzyskać status prosumenta wirtualnego. Dzięki proponowanym zmianom każdy mieszkaniec, będący odbiorcą końcowym w gospodarstwie domowym, w gminie, na terenie której jest planowana budowa elektrowni wiatrowej, będzie mógł, na zasadzie dobrowolności, zawrzeć z inwestorem umowę, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, aby na jej podstawie zostać prosumentem wirtualnym.

Kolejnym istotnym elementem proponowanych zmian jest zwiększenie obowiązków podmiotu eksploatującego elektrownię wiatrową w kwestii zapewnienia jej bezpiecznej eksploatacji. Ustawą wprowadza się dodatkowe obowiązki dotyczące przeprowadzania czynności technicznych istotnych dla zapewnienia bezpieczeństwa eksploatacji elementów technicznych elektrowni wiatrowych, które będą realizowane przez wyspecjalizowane techniczne serwisy komercyjne, certyfikowane przez Urząd Dozoru Technicznego. Działania tych serwisów będą monitorowane i weryfikowane przez UDT.

Nowelizacja wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisów dotyczących włączenia mieszkańców gminy, na terenie której zlokalizowana ma być elektrownia wiatrowa do katalogu prosumentów wirtualnych, które wejdą w życie z dniem 2 lipca 2024 r.

Ustawa o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących

Celem ustawy jest usprawnienie wszystkich etapów procesu inwestycyjnego związanego z budową elektrowni jądrowej (ustalenie lokalizacji, prace przygotowawcze, budowa, rozruch, itp.) oraz zapewnienie większego nadzoru państwa nad inwestorem. W ramach nowelizacji przewidziana jest nowelizacja kluczowych ustaw tworzących prawne ramy rozwoju energetyki jądrowej w Polsce.

- "Projekty jądrowe wpływają na rozwój gospodarczy i społeczny, na lokalny wzrost gospodarczy, zapewniając znaczący efekt mnożnikowy w wielu sektorach gospodarki. Elektrownie jądrowe tworzą długoterminowe dobrze płatne miejsca pracy. Ponadto, energetyka jądrowa to stabilne i niskoemisyjne źródło energii" – powiedziała minister Anna Moskwa.

Usprawnienie inwestycji w energetyce jądrowej

Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących. Energetyka jądrowa da większą stabilność polskiego miksu energetycznego. Wykorzystanie źródła energii, jakim jest atom pozwoli na zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego Polaków.

Celem ustawy jest usprawnienie wszystkich etapów procesu inwestycyjnego związanego z budową elektrowni jądrowej (ustalenie lokalizacji, prace przygotowawcze, budowa, rozruch itp.) oraz zapewnienie większego nadzoru państwa nad inwestorem. Ustawa nowelizuje kluczowe przepisy tworzące prawne ramy rozwoju energetyki jądrowej w Polsce.

Do realizacji pierwszej polskiej elektrowni jądrowej polski rząd wybrał technologię amerykańską proponowaną przez Westinghouse Electric Company. Dzięki wdrożeniu energetyki jądrowej zostanie wzmocnione długoterminowe bezpieczeństwo energetyczne Polski, co równocześnie umożliwi redukcję krajowej emisji CO2 oraz poprawi konkurencyjność polskiej gospodarki.

Co konretnie przewiduje ustawa z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących oraz niektórych innych ustaw?

Nowelizacja wprowadza zmiany w:

ustawie z dnia 29 czerwca 2011 r. o przygotowaniu i realizacji inwestycji w zakresie obiektów energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących, zwanej dalej „specustawą jądrową”;
ustawie z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe, zwanej dalej „ustawą – Prawo atomowe”;
ustawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego;
ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, zwanej dalej „ustawą środowiskową”;
ustawie z dnia 25 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych.

Zmiany w specustawie jądrowej:

W ustawie dokonuje się rozszerzenia zawartej w specustawie jądrowej definicji inwestycji towarzyszących – m.in. o inwestycje w zakresie budowy, przebudowy, remontu, utrzymania, użytkowania, zmiany sposobu użytkowania, eksploatacji lub rozbiórki sieci przesyłowych i sieci dystrybucyjnych koniecznych do przyłączenia obiektu energetyki jądrowej do sieci elektroenergetycznej lub wyprowadzenia mocy z elektrowni jądrowej. Inwestycjami towarzyszącymi będą także inwestycje w zakresie sieci ciepłowniczych lub sieci chłodniczych koniecznych do wyprowadzenia mocy, ciepła lub chłodu z elektrowni jądrowej.

Nowelizacja wprowadza do specustawy jądrowej definicję inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej - przez którą należało będzie rozumieć inwestycję polegającą na budowie, przebudowie, remoncie, utrzymaniu, użytkowaniu, zmianie sposobu użytkowania, rozruchu, eksploatacji lub rozbiórce obiektu energetyki jądrowej, wraz z infrastrukturą niezbędną do obsługi (do specustawy jądrowej wprowadzana jest jednocześnie definicja infrastruktury niezbędnej do obsługi).

Zmianie ulegają zasady wydawania tzw. decyzji zasadniczych dla inwestycji podlegających specustawie jądrowej - w obecnie obowiązującym stanie prawnym decyzja zasadnicza jest wydawana po uzyskaniu przez inwestora decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji. Kolejność wydawania w/w decyzji zostanie jednak odwrócona - decyzja zasadnicza poprzedzać będzie decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji. Decyzja zasadnicza, wydawana przez ministra właściwego do spraw energii, określać będzie dozwolone parametry inwestycji oraz uprawniać będzie do ubiegania się o uzyskanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji oraz innych decyzji niezbędnych do przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej. Warunkiem wydania decyzji zasadniczej będzie, tak jak obecnie, posiadanie przez wnioskodawcę siedziby w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (będącym stroną umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym) – przy czym do ustawy dodany zostanie zapis o możliwości wydania takich decyzji także inwestorowi z siedzibą w państwie członkowskim Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).

Nowelizacja wprowadza ponadto wymóg uzyskania zgody ministra właściwego do spraw energii na dokonanie istotnych zmian w strukturze właścicielskiej inwestora, polegających na osiągnięciu przez podmiot trzeci u inwestora pozycji dominującej. Zgoda taka będzie mogła być udzielona po zasięgnięciu opinii Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Do przepisów specustawy jądrowej wprowadza się instytucję wstępnego raportu lokalizacyjnego. Raport ten sporządzany będzie przez inwestora po dokonaniu wstępnej oceny terenu przeznaczonego pod lokalizację danego obiektu energetyki jądrowej. Raport będzie podlegać zaopiniowaniu przez Prezesa Polskiej Agencji Atomistyki (PAA). W przypadku inwestycji obejmujących składowisko odpadów promieniotwórczych niezbędne będzie zaś sporządzenia wstępnego raportu bezpieczeństwa dla składowiska odpadów promieniotwórczych, także podlegającego zaopiniowaniu przez Prezesa PAA.

Jeżeli do przeprowadzenia pomiarów, badań lub innych prac niezbędnych do sporządzenia wstępnego raportu lokalizacyjnego lub wstępnego raportu bezpieczeństwa dla składowiska odpadów promieniotwórczych, a także do przeprowadzenia badań lub innych prac zmierzających do sporządzenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, o którym mowa w ustawie środowiskowej, będzie konieczne wejście na teren cudzej nieruchomości, inwestor może będzie mógł wystąpić do wojewody z wnioskiem o wydanie odpowiedniej decyzji, umożliwiającej wstęp na teren takiej nieruchomości – o ile nie uzyska wcześniej zgody jej właściciela.

W ustawie dokonuje się niezbędnego uporządkowania przepisów dotyczących trybu wydawania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej – m.in. przez dokonanie ich niezbędnego ujednolicenia z przepisami ustawy z dnia 21 marca 1991 r. o obszarach morskich Rzeczypospolitej Polskiej oraz administracji morskiej, a także przez uchylenie przepisów, w zakresie których występuje niespójność z regulacjami zawartymi w ustawie – Prawo atomowe. Ustawa precyzuje także wpływ wszczęcia postępowania w sprawie lokalizacji inwestycji w zakresie obiektu energetyki jądrowej na toczące się postępowania dotyczące wznoszenia i wykorzystywania sztucznych wysp, konstrukcji, urządzeń oraz utrzymywania kabli lub rurociągów w polskich obszarach morskich (postępowania takie, o ile nie zostały wszczęte na wniosek inwestora, po uprawomocnieniu się decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie obiektu energetyki jądrowej zostaną umorzone).

Nabywca lub zbywca nieruchomości objętej wnioskiem o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie obiektu energetyki jądrowej będą mieli obowiązek niezwłocznego zgłoszenia organowi wydającemu tę decyzję danych nowego właściciela lub użytkownika wieczystego. W przypadku niezrealizowania ww. obowiązku prowadzenie postępowania bez udziału nowego właściciela nie będzie stanowić podstawy do wznowienia postępowania administracyjnego lub stwierdzenia nieważności wydanej decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji.

Zmiana oznaczenia w ewidencji gruntów i budynków, dotycząca nieruchomości objętej decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji, która została dokonana po wydaniu tej decyzji, nie będzie stanowić przeszkody do wydania decyzji o pozwoleniu na budowę obiektu energetyki jądrowej.

Do inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej nie będą stosowane przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, dotyczące zasad i trybu wnoszenia opłat za usuwanie drzew i krzewów.

Do wydania warunków przyłączenia do sieci, o których mowa w ustawie z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, nie będzie wymagane posiadanie przez inwestora tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości, do których paliwa gazowe lub energia mają być dostarczane. Okres ważności wydanych warunków przyłączenia do sieci energetycznej ustalony zostanie na 10 lat.

Organy administracji publicznej oraz inne wskazane podmioty publiczne obowiązane będą, na uzasadniony wniosek inwestora, do nieodpłatnego udostępniania inwestorowi informacji i danych niezbędnych do wykonywania zadań związanych z realizacją inwestycji w zakresie obiektu energetyki jądrowej oraz inwestycji towarzyszących, chyba że udostępnieniu tych informacji lub danych sprzeciwiałyby się przepisy prawa. Zakres danych udostępnianych inwestorowi, a także sposób i tryb ich udostępniania, zostaną określone w rozporządzeniu Rady Ministrów.

W ustawie doprecyzowuje się procedurę uzyskiwania przez inwestora możliwości korzystania, na potrzeby realizacji i eksploatacji inwestycji, z terenów wód płynących, dróg publicznych lub terenów linii kolejowej. Inwestor będzie mógł w tym celu wystąpić do wojewody o wydanie decyzji regulującej warunki wykonywania przysługującego inwestorowi prawa do wejścia na takie tereny, w przypadku niezawarcia stosownego porozumienia z podmiotami zarządzającymi w/w terenami.

W ustawie określa się termin (60 dni) w jakim mają być wydane, na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze, związane z inwestycjami w zakresie obiektów energetyki jądrowej decyzje w sprawach:

zatwierdzenia projektu robót geologicznych,
zatwierdzenia dokumentacji geologicznej,
zatwierdzenia planu ruchu zakładu górniczego.

Gmina, na terenie której będzie zlokalizowana elektrownia jądrowa lub jej część, będzie obowiązana do uiszczania na rzecz gmin z nią graniczących opłaty w wysokości równej 50% podatku od nieruchomości uiszczonego przez podatników tego podatku od elektrowni jądrowej lub jej części. Gminy, które otrzymają takie opłaty, będą upowszechniać na swoim terenie informację o ich wykorzystaniu, wskazując w szczególności podstawę otrzymywania opłaty, kwotę opłaty otrzymanej w roku poprzednim oraz jej procentowy udział w dochodach i wydatkach gminy.

Do specustawy jądrowej dodaje się także rozdział dotyczący przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie budowy obiektu energetyki jądrowej na obszarze gmin Choczewo lub Gniewino i Krokowa oraz inwestycji towarzyszących. W rozdziale tym określono, że Polskie Elektrownie Jądrowe spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Warszawie, zwana dalej „spółką PEJ”, lub spółka, w której spółka PEJ ma pozycję dominującą, uzyska możliwość przygotowania i realizacji, w trybie przewidzianym w specustawie jądrowej, przedsięwzięcia polegającego na budowie i eksploatacji pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej, o mocy elektrycznej do 3750 MWe, na obszarze gmin Choczewo lub Gniewino i Krokowa, zwanego dalej „inwestycją w zakresie EJ1”. Określono jednocześnie katalog inwestycji towarzyszących inwestycji w zakresie EJ1, ujmując w nim szereg inwestycji w zakresie niezbędnej rozbudowy infrastruktury hydrotechnicznej, kolejowej, drogowej i elektroenergetycznej, oraz wskazano podmioty, które są odpowiedzialne za przygotowanie i realizację tych inwestycji towarzyszących. Inwestycje towarzyszące inwestycji w zakresie EJ1 będą realizowane we właściwym dla nich trybie, przewidzianym w innych specustawach inwestycyjnych.

Zmiany w ustawie – Prawo atomowe

Do ustawy – Prawo atomowe ustawa wprowadza definicję pojęcia „elektrownia jądrowa”, za którą uznawany będzie „obiekt służący do wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła z paliwa jądrowego do celów innych niż badawcze”.

Nowelizacja poszerza także katalog działalności, na które może zostać przeznaczona dotacja celowa udzielana przez ministra właściwego do spraw energii w celu zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej kraju.

W ustawie doprecyzowuje się także regulacje dotyczące zezwoleń udzielanych przez Prezesa PAA, tj:

jednoznacznie wskazuje się, jakiego rodzaju roboty budowlane dotyczące obiektów jądrowych nie wymagają takiego zezwolenia;
dookreśla się tryb procedowania wniosku o wydanie wyprzedzającej opinii dotyczącej planowanej lokalizacji obiektu;
precyzuje się zasady ponoszenia kosztów korzystania w toku wydawania takich zezwoleń z pomocy laboratoriów i organizacji eksperckich autoryzowanych przez Prezesa PAA;
określa się etap, na jakim należy przedłożyć opinię Komisji Europejskiej, wydaną na podstawie art. 37 Traktatu EUROATOM;
nakłada się na Prezesa PAA obowiązek niezwłocznego zawiadomienia właściwego miejscowo wojewody o wszczęciu postępowania w sprawie wydania zezwolenia na budowę obiektu jądrowego, będącego równocześnie obiektem energetyki jądrowej.

Ponadto w ustawie:

doprecyzowuje się przepisy dotyczące przeprowadzania testów przedeksploatacyjnych systemów, elementów konstrukcji i wyposażenia obiektu jądrowego oraz przepisy regulujące zasady i tryb ustanawiania obszaru ograniczonego użytkowania wokół obiektu jądrowego;
określa się, że do dnia wydania zezwolenia na eksploatację obiektu jądrowego, jednakże nie dłużej niż przez czas określony w zezwoleniu na rozruch tego obiektu, eksploatacja obiektu jądrowego może być prowadzona na podstawie zezwolenia na rozruch oraz zatwierdzonego przez Prezesa PAA raportu z rozruchu obiektu jądrowego;
precyzuje się regulacje dotyczące zatwierdzenia systemu ochrony fizycznej jednostek organizacyjnych wykonujących działalność z materiałami jądrowymi oraz zatwierdzenia systemów ochrony fizycznej obiektów jądrowych;
doprecyzowuje się przepisy dotyczące składowania odpadów promieniotwórczych w państwie trzecim;
precyzuje się zakres działań informacyjnych ministra właściwego do spraw energii podejmowanych w związku z rozwojem energetyki jądrowej.

Nowelizacja dokonuje także zmian w przepisach regulujących wewnętrzną organizację i sposób obsadzania organów PAA – w tym zakresie w szczególności:

przewiduje się, że odwołanie przez ministra właściwego do spraw klimatu wiceprezesów PAA następować będzie na wniosek Prezesa PAA;
powierza się Prezesowi PAA uprawnienia do kształtowania składu Rady Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej, będącej organem doradczym działającym przy Prezesie PAA.

Zmiany w innych ustawach

W ustawie z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego wprowadza się szereg wyjątków od przewidzianych w niej zasad dotyczących obrotu nieruchomościami rolnymi, w odniesieniu do obrotu związanego z inwestycjami prowadzonymi na podstawie specustawy jądrowej.

W ustawie środowiskowej wprowadza się zmiany zwiększające rolę Prezesa PAA w postępowaniu zmierzającym do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla inwestycji w zakresie obiektu jądrowego - przez wprowadzenie obowiązku zasięgania przez właściwy organ opinii Prezesa PAA przed wydaniem postanowienia w sprawie określenia zakresu raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach inwestycji oraz postanowienia w sprawie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia po przeprowadzeniu ponownej oceny oddziaływania na środowisko.

W ustawie z dnia 25 lipca 2015 r. o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych rozszerza się zawarty w niej wykaz strategicznych inwestycji w zakresie sieci przesyłowych o inwestycję dotyczącą budowy lub przebudowy linii koniecznych do przyłączenia elektrowni jądrowej do sieci elektroenergetycznej i wyprowadzenia z niej mocy.

Przepisy przejściowe i końcowe

W przepisach przejściowych ustawy rozstrzygnięto m.in., że:

do postępowań w sprawie wydania dla obiektów energetyki jądrowej decyzji na podstawie zmienianych przepisów ustawy – Prawo geologiczne i górnicze, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie, stosuje się przepisy ustawy – Prawo geologiczne i górnicze w brzmieniu dotychczasowym;
do postępowań w sprawie zatwierdzenia systemów ochrony fizycznej, o których mowa w zmienianych przepisach ustawy – Prawo atomowe, wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe;
kadencja dotychczasowej Rady do spraw Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony Radiologicznej wygasa z dniem wejścia w życie ustawy, a Prezes PAA jest obowiązany do powołania członków nowej Rady w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy.

Tzw. nowelizacja specustawy jądrowej wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl