Wyroki SN w sprawach kredytów frankowych

Niedawno Sąd Najwyższy rozpatrzył 3 sprawy dotyczące tzw. kredytów frankowych.

Sąd Najwyższy uwzględnił skargę nadzwyczajną Rzecznika Praw Obywatelskich wywiedzioną od nakazu zapłaty w sprawie dotyczącej tzw. kredytów frankowych

Dnia 6 lipca 2022 r. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych uwzględnił skargę nadzwyczajną Rzecznika Praw Obywatelskich wywiedzioną od nakazu zapłaty w sprawie dotyczącej tzw. kredytów frankowych (sygn. I NSNc 378/21).

W sprawie o zapłatę, w 2016 r. Sąd Okręgowy w Ł. wydał w postępowaniu nakazowym nakazy zapłaty uwzględniający powództwo banku skierowane przeciwko osobie fizycznej. Wywiedzione roszczenie oparte było na zobowiązaniu wynikającym z zawartej umowy kredytowej waloryzowanej w walucie obcej (frankach szwajcarskich).

Sąd Najwyższy przychylił się do twierdzeń Rzecznika Praw Obywatelskich, że wydany nakaz zapłaty narusza prawo, wyraźnie podkreślił jednak, że przyczyną uchylenia zaskarżonego orzeczenia nie jest jednoznaczne stwierdzenie nielegalności (abuzywności) zawartych w nich postanowień umownych, ale brak ich zbadania w toku postępowania nakazowego przed Sądem Okręgowym w Ł.

W ocenie Sądu Najwyższego, w analizowanej sprawie z uzasadnienia zaskarżonego nakazu zapłaty nie wynikało, aby Sąd meriti badał ważność i uczciwy charakter postanowień zawartej umowy kredytowej. Tymczasem w przypadku dochodzenia zapłaty na podstawie roszczenia wywodzonego z umowy zawartej z konsumentem miał taką powinność. Brak przeprowadzenia właściwych analiz (rozważań) świadczy o niespełnieniu wymagań płynących z konstytucyjnej zasady ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi – ochrony takiej w rozpoznawanej sprawie konsumentowi nie zapewniono.

Podsumowując, w omawianej sprawie doszło do naruszenia zasad i wartości wywodzonych z Konstytucji RP, zwłaszcza w zakresie art. 76 i w konsekwencji art. 2 ustawy zasadniczej, a także uchybiono przepisom ustawowym, co skutkowało koniecznością wyeliminowania zaskarżonego nakazu zapłaty z obrotu prawnego.

Z powyższych powodów, Sąd Najwyższy wyrokiem z 6 lipca 2022 r. (I NSNc 378/21) uchylił w całości nakazy zapłaty Sądu Okręgowego w Ł. i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego rozstrzygnięcia.

Sąd Najwyższy oddalił skargi nadzwyczajne RPO dotyczące tzw. kredytów frankowych wywiedzione względem wyroków w sprawach z powództwa kredytobiorców

Z kolei 28 czerwca 2022 r. Sąd Najwyższy w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oddalił skargi nadzwyczajne Rzecznika Praw Obywatelskich wywiedzione względem wyroków oddalających powództwa kredytobiorców w sprawach dotyczących tzw. kredytów frankowych.

W dwóch podobnie skonstruowanych, ale niezależnych od siebie, sprawach (sygn. I NSNc 450/21 – o unieważnienie umowy kredytu; sygn. I NSNc 470/21 – o zasądzenie zwrotu części uiszczonych na rzecz banku kwot), sądy obu instancji nie podzieliły racji przedstawionych przez powodów-kredytobiorców.

W obydwu orzeczeniach zaskarżonych skargą nadzwyczajną w sprawach I NSNc 450/21 oraz I NSNc 470/21 sądy uwzględniły konsumencki status strony powodowej i weryfikowały umowy kredytu pod kątem obecności w nich klauzul abuzywnych. Tym samym, stan prawny w obu sprawach była zasadniczo różny od tego, jaki występował w przypadku kontroli nadzwyczajnej prowadzonej we wcześniej rozpoznanych sprawach I NSNc 408/21, I NSNc 619/21, w których sąd nie wziął pod uwagę konsumenckiego charakteru umowy będącej źródłem zobowiązania, co było powodem uchylenia zaskarżonych tam orzeczeń.

W sprawie I NSNc 450/21 umowa kredytu między powodem i pozwanym bankiem była zawarta w bezpośrednim związku z działalnością gospodarczą powoda, który środki pozyskane na podstawie umowy kredytu przeznaczył na prowadzenie działalności gospodarczej. W trakcie procedury zawierania umowy kredytowej powód informował o tym, że lokal którego zakup chce sfinansować z kredytu ma zamiar przeznaczyć na cele użytkowe – biuro tłumaczeń. Centrala banku wyraziła zgodę, aby powód przeznaczył kredyt na sfinansowanie lokalu użytkowego. Tym samym do umowy kredytu, jaką powód zawarł z pozwanym nie należało odnosić regulacji dotyczących obrotu konsumenckiego, niezależnie od tego, że sama umowa kredytu, w praktyce banku, była dedykowana obrotowi konsumenckiemu. Tymczasem główny zarzut skargi nadzwyczajnej dotyczył niewłaściwego stosowania prawa konsumenckiego.

Natomiast w sprawie I NSNc 470/21 powód, który rzeczywiście był konsumentem, dochodził zwrotu nadpłat na rzecz banku, co stanowi różnicę pomiędzy sumą kwot faktycznie pobranych przez pozwany bank we wskazanym okresie a sumą kwot z tego okresu rzeczywiście bankowi należnych. W zaskarżonym skargą nadzwyczajną orzeczeniu Sąd Okręgowy. uznał niektóre postanowienia umowy kredytu za niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c., ale przechodząc do kwestii dotyczącej wysokości żądanego przez powoda roszczenia, w ocenie Sądu Okręgowego nie zostało ono udowodnione i dlatego zostało oddalone. Skarga nadzwyczajna została oparta na zarzucie rażącego naruszenia art. 385¹ § 1 w sytuacji, gdy sąd przyjął jedną z funkcjonujących w orzecznictwie wykładni, która nie była jednolita w czasie, gdy wyrok zapadł. Dlatego nie sposób podzielić zarzutu rażącego naruszenia prawa.

A.J.
Zespół e-prawnik.pl