Sprawniejszy dozór techniczny

29.12.2018

Wzajemne uznawanie zaświadczeń, e-protokół z przeprowadzanych czynności dozoru technicznego, szybszy przepływ informacji o uszkodzeniu urządzenia lub wypadku związanym z jego obsługą – to tylko niektóre zmiany, które wprowadza nowelizacja ustawy o dozorze technicznym.

Po co zmiany w dozorze technicznym?

Ustawa z dnia 9 listopada 2018 r. o zmianie ustawy o dozorze technicznym ma na celu dostosowanie przepisów do obecnego stanu prawnego w zakresie innych dziedzin mających wpływ na działania właściwych jednostek dozoru technicznego oraz zwiększenie bezpieczeństwa w zakresie eksploatacji urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu. Nowelizacja realizuje „Strategię na rzecz odpowiedzialnego rozwoju” oraz zalecenia Najwyższej Izby Kontroli po kontroli w Urzędzie Dozoru Technicznego w 2016 r. Ma na celu doprecyzowanie przepisów ustawy oraz usprawnienie systemu dozoru technicznego, co przełoży się na zwiększenie bezpieczeństwa w zakresie eksploatacji urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu. Ustawa ma również na celu zmniejszenie barier administracyjnych dla przedsiębiorców.

Nowelizacja ma więc zmniejszyć obciążenia administracyjne dla podmiotów działających w oparciu o przepisy ustawy, przy jednoczesnym zwiększeniu bezpieczeństwa funkcjonowania urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu. Wprowadzona zostanie także możliwość sporządzania protokołów z przeprowadzonych czynności dozoru technicznego w postaci elektronicznej, co ułatwi i przyspieszy współpracę. Rozwiązanie to przyniesie ograniczenie kosztów w firmie i usprawni obieg dokumentów.

- "Nowe przepisy projektowaliśmy z myślą o zwiększeniu bezpieczeństwa funkcjonowania urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu. W centrum działań Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii jest przede wszystkim wprowadzanie ułatwień dla przedsiębiorców, przy jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa w objętych ustawą obszarach. Nowelizacja zmniejszy obciążenia administracyjne dla podmiotów , działających w oparciu o przepisy ustawy" – powiedział wiceminister przedsiębiorczości i technologii Marcin Ociepa.

Najważniejsze kwestie uregulowane w ustawie

Dodano definicje określeń: „modernizacja”, „naprawa” i „konserwacja”.

Wskazano, że w sprawach należących do zakresu działania Urzędu Dozoru Technicznego dotyczących urządzeń technicznych lub urządzeń w elektrowniach jądrowych, organem właściwym, w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, jest Prezes Urzędu, a organem wyższego stopnia – minister właściwy do spraw energii.

Dodano do art. 9 ustawy ust. 5, zgodnie z którym decyzja uprawniająca do wytwarzania, naprawiania lub modernizacji urządzenia technicznego, wydana przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego uprawniać będzie do wytwarzania, naprawiania lub modernizacji objętych tą decyzją urządzeń technicznych, również w przypadku gdy ze względu na miejsce instalacji, eksploatacji lub wykorzystania dozór techniczny nad urządzeniem technicznym jest wykonywany przez inną jednostkę dozoru technicznego, jeżeli technologia wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzenia technicznego będzie zgodna z tą decyzją. Zmian ta wyeliminuje konieczność powtórnego uzyskiwania uprawnień, jeżeli wytwarzający, naprawiający lub modernizujący posiada już takie uprawnienia, lecz wydane przez inną jednostkę dozoru technicznego.

Wprowadzono zmiany w art. 19 ustawy. W ust. 1 tego przepisu wskazano, że eksploatujący urządzenie techniczne jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić organ właściwej jednostki dozoru technicznego o każdym niebezpiecznym uszkodzeniu urządzenia technicznego lub nieszczęśliwym wypadku związanym z jego eksploatacją.
Z regulacji tej wyłączono urządzenia do odzyskiwania par paliwa, argumentując, że nie powodują one zagrożeń dla życia lub zdrowia ludzkiego określonych w art. 4 pkt 1 ustawy o dozorze technicznym.

Wprowadzono terminowość zaświadczeń kwalifikacyjnych. Zgodnie art. 22 ust. 3a ustawy, zaświadczenia kwalifikacyjne osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne będą wydawane na czas określony nie krótszy niż 5 lat i nie dłuższy niż 10 lat, w zależności od rodzaju urządzenia technicznego, stopnia trudności w jego obsłudze i konserwacji oraz stopnia zagrożenia, które może spowodować.

Dokonano zmiany w art. 38 ustawy. Na podstawie ust. 3 tego przepisu, Prezes UDT sporządzać ma roczne sprawozdanie z działalności UDT i przedstawiać je ministrowi właściwemu do spraw gospodarki w terminie do dnia 31 maja każdego roku, w celu jego zatwierdzenia. Na podstawie ust. 4 minister właściwy do spraw gospodarki uzyska prawo do powoływania w UDT do dwóch wiceprezesów (a nie jak dotychczas jednego).

Zmodyfikowano art. 40 ustawy, wskazując, że w skład Urzędu Dozoru Technicznego wchodzą Centrala UDT oraz oddziały terenowe UDT. Analogiczne struktury przewidziano dla Transportowego Dozoru Technicznego (art. 46 ustawy - Biuro i oddziały terenowe TDT) oraz dla Wojskowego Dozoru Technicznego (art. 52 ustawy–Biuro WDT i delegatury WDT).

Uznawanie zaświadczeń

Obecnie trzeba uzyskiwać oddzielne uprawnienia na urządzenia techniczne. W zależności od miejsca jego instalacji oraz miejsca korzystania z niego, wydaje je albo Urząd Dozoru Technicznego, albo Transportowy Dozór Techniczny lub Wojskowy Dozór Techniczny.

Dzięki nowelizacji zaświadczenia kwalifikacyjne wydawane przez wspomniane instytucje będą wzajemnie uznawane. To oszczędność czasu i pieniędzy dla przedsiębiorców.

Rozwiązanie to dotyczy osób wykonujących przeróbkę plastyczną, obróbkę cieplną podczas wytwarzania, naprawy i modernizacji urządzeń technicznych, jak i ich elementów. Będzie stosowane też w przypadku osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne. Ponadto możliwe będzie wzajemne uznawanie uprawnień wydawanych przez wspomnienie instytucje na postawie decyzji administracyjnych, a które dotyczą wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzeń technicznych.

Zaświadczenia na określony czas

Celem zwiększenia bezpieczeństwa przy eksploatowaniu urządzeń technicznych zaświadczenia kwalifikacyjne dla obsługujących i konserwujących te urządzenia będą miały wyznaczone okresy ważności: minimalny – 5 lat i maksymalny – 10 lat (okres ważności będzie zależeć od rodzaju urządzenia). Obecnie takie zaświadczenia wydawane są praktycznie bezterminowo.

Będzie można bezpłatnie przedłużyć ważności takiego zaświadczenia na kolejny okres (na wniosek). Jednym z warunków będzie wykonywanie czynności w nim określonych, przez co najmniej 3 lata w okresie ostatnich 5 lat jego ważności.

Protokoły w formie elektronicznej

Wprowadzona zostanie także możliwość sporządzania protokołów z przeprowadzonych czynności dozoru technicznego w postaci elektronicznej, co ułatwi i przyspieszy współpracę z przedsiębiorcami (np. po zalogowaniu się na specjalnej platformie internetowej przedsiębiorca będzie mógł pobrać protokół oraz potwierdzić jego odbiór, i w rezultacie sporządzić zbiór elektroniczny takich protokołów). Rozwiązanie to przyniesie ograniczenie kosztów w firmie i usprawni obieg dokumentów.

Wymiana informacji

Z analiz Urzędu Dozoru Technicznego i sprawozdań Państwowej Inspekcji Pracy z 2016 r. wynika, że przyczyną ponad 90 proc. nieszczęśliwych wypadków i niebezpiecznych uszkodzeń przy obsłudze/eksploatacji urządzeń technicznych były błędy przy korzystaniu z nich.

Dzięki proponowanym zmianom obsługujący urządzenie techniczne, będzie miał obowiązek jak najszybszego powiadomienia właściwą jednostkę dozoru technicznego, o każdym niebezpiecznym uszkodzeniu lub nieszczęśliwym wypadku związanym z używaniem urządzenia.Jednocześnie organy administracji publicznej będą przekazywać tą informacje jednostce dozoru technicznego. Z kolei Urząd Dozoru Technicznego – na wniosek organów administracji publicznej – będzie udostępniał informacje z prowadzonej ewidencji wykorzystywanych urządzeń technicznych, w szczególności dotyczące ich danych. Oznacza to ścisłą współpracę jednostek dozoru technicznego z organami administracji publicznej.

Nowe przepisy zakładają też wzmocnienie nadzoru ministra od spraw gospodarki nad Urzędem Dozoru Technicznego. Ministrowi będzie przysługiwało m.in. prawo do zatwierdzania sprawozdania finansowego z działalności UDT. To samo rozwiązanie wprowadzono dla ministra właściwego do spraw transportu względem Transportowego Dozoru Technicznego.

Wejście w życie

Termin wejścia w życie nowelizacji to 1 stycznia 2019 r., z wyjątkiem przepisów dotyczących wydawania i obowiązywania zaświadczeń kwalifikacyjnych (art. 1 pkt 9 lit. a w zakresie art. 22 ust. 3a, lit. b, pkt 10 lit. a-c oraz lit. e), które wejdą w życie z dniem 1 czerwca 2019 r.

Każde urządzenie techniczne jest projektowane i wytwarzane tak, aby zminimalizować zagrożenia związane z jego eksploatacją do poziomu akceptowalnego ryzyka. W UE regulują to przepisy wdrażające dyrektywy wspólnoty. Jednak w fazie eksploatacji, kiedy urządzenie znajduje się w rękach konkretnych ludzi, kiedy wymaga bieżącej konserwacji, a jego poszczególne elementy podlegają zużyciu, mogą powstawać zagrożenia.

Dozór techniczny - czyli co?

Dozór techniczny to określone ustawą działania zmierzające do bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych.

Dozorowi technicznemu podlegają urządzenia techniczne stwarzające zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska, poprzez rozprężanie cieczy lub gazów znajdujących się pod ciśnieniem różnym od atmosferycznego, wyzwolenie energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub ładunków w ograniczonym zasięgu oraz rozprzestrzenianie się materiałów niebezpiecznych podczas ich magazynowania lub transportu.

UDT jako jednostka inspekcyjna spełnia wymagania normy PN-EN ISO/IEC 17020:2012, co potwierdza certyfikat akredytacji nr AK 001, wydany przez Polskie Centrum Akredytacji.

Do zadań UDT jako jednostki inspekcyjnej należą w szczególności:

badanie urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu w fazie ich eksploatacji;
dozór nad naprawami i modernizacją urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu;
dozór nad wytwarzaniem urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu i nie objętych dyrektywami UE;
uprawnianie zakładów w zakresie:
- wytwarzania urządzeń technicznych, ich elementów oraz materiałów
- naprawiania i modernizowania urządzeń technicznych
poświadczanie kwalifikacji osób:
- obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne podlegające dozorowi technicznemu;
- wykonujące czynności spawania, zgrzewania, lutowania oraz przeróbkę plastyczną i obróbkę cieplną w toku wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzeń podlegających dozorowi technicznemu technicznych oraz wytwarzania elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji tych urządzeń;
uznawanie laboratoriów przeprowadzających badania niszczące i nieniszczące wytwarzanych, montowanych, naprawianych lub modernizowanych urządzeń technicznych;
uzgadnianie programów szkoleń dla osób obsługujących i konserwujących urządzenia techniczne.

Nowe rozporządzenie MPiT w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego

Przy okazji wskazać należy, iż w dniu 6 grudnia 2018 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego (Dz.U. z 2018 r. poz. 2176).

Rozporządzenie zastąpiło dotychczas obowiązujące trzy akty w tym obszarze:

rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać przenośniki kabinowe i krzesełkowe (Dz.U. poz. 827);
rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2001 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać dźwigniki (Dz.U. z 2002 r. poz. 43);
rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 października 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (Dz.U. poz. 1890).

Z punktu widzenia przedsiębiorców jedną z najistotniejszych zmian wprowadzonych nowym rozporządzeniem jest wymóg odtworzenia i rejestracji przebiegu eksploatacji urządzeń transportu bliskiego (UTB). Celem powyższego wymogu jest odniesienie się do resursu urządzenia, który wyznacza graniczne parametry stosowane do oceny i identyfikacji stanu technicznego określone na podstawie liczby cykli pracy i stanu obciążenia UTB w założonym okresie eksploatacji z uwzględnieniem rzeczywistych warunków użytkowania.

Ponadto istotną zmianą w załączniku do rozporządzenia jest określenie formy dozoru uproszczonego dla urządzeń transportu bliskiego o udźwigu do 250 kg, z wyłączeniem dźwigów oraz urządzeń służących do przemieszczania osób. W praktyce oznacza to, że:

UTB objęte formą dozoru uproszczonego nie wymagają przeprowadzenia badań technicznych (za wyjątkiem badań doraźnych powypadkowych lub poawaryjnych)
UTB objęte formą dozoru technicznego uproszczonego nie wymagają konieczności uzyskania decyzji zezwalającej na eksploatację.

Należy jednak pamiętać, że forma dozoru uproszczonego nie zwalnia eksploatujących od przestrzegania pozostałych przepisów o dozorze technicznym, które mają zastosowanie (uprawniona obsługa i konserwacja, uzgadnianie napraw i modernizacji).

Zobacz również: Przewodnik dla UTB

Wnioski elektroniczne w UDT

Urząd Dozoru Technicznego udostępnił możliwość składania elektronicznych wniosków za pośrednictwem internetowego portalu eUDT. Składać można wnioski dotyczące m.in.: SZWO i F-GAZ’ów, OZE oraz inspekcji. Należy pamiętać o tym, że wnioski składane drogą elektroniczną powinny być podpisane podpisem elektronicznym, tj. profilem zaufanym lub certyfikatem kwalifikowanym. Portal eUDT jest dostępny pod adresem: https://eudt.gov.pl/