Faktura VAT wystawiana przez komornika sądowego

Odpowiedź prawnika: Faktura VAT wystawiana przez komornika sądowego

Art. 18 ustawy o podatku od towarów i usług (VAT) stanowi, że komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów.

Komornicy sądowi w przypadku sprzedaży nieruchomości w drodze egzekucji często podnoszą, że są płatnikami VAT tylko wtedy, gdy w ramach postępowania egzekucyjnego osobiście dokonują czynności egzekucyjnych powodujących dostawę. Natomiast w razie sprzedaży nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym podnoszą, iż komornik nie wykonuje czynności egzekucyjnych, które mogłyby zostać uznane za dostawę. Wykonuje on czynności czysto techniczne, a samej sprzedaży dokonuje inny organ egzekucyjny, jakim jest sąd. Jak twierdzą, komornik sądowy nie dysponuje kwotą uzyskaną w wyniku sprzedaży nieruchomości w ramach postępowania egzekucyjnego, nie pobiera od nabywcy ceny nabycia. Nabywca wpłaca ją bezpośrednio na konto depozytowe sądu. Skoro więc organem dokonującym sprzedaży jest sąd, to wywiązywanie się komornika z obowiązków płatnika jest niemożliwe.

Organy podatkowe nie zgadzają się z tym stanowiskiem, argumentując, że celem ustawodawcy było uznanie komorników za płatników. Ustanowienie komornika płatnikiem ma zapewnić, że podatek należny od sprzedaży zostanie odprowadzony przez organ przeprowadzający dostawę towarów w ramach czynności egzekucyjnych. Skoro bowiem są podstawy do przyjęcia, że podatnik jest niesolidnym dłużnikiem, to można przypuszczać, że nie będzie zainteresowany uiszczeniem należnego VAT od dostawy w ramach egzekucji. Ponadto zazwyczaj podatnik, będący dłużnikiem, nie otrzymuje kwot uzyskanych przez organ egzekucyjny ze sprzedaży towarów w toku egzekucji. Prawdopodobne jest zatem, że nie miałby środków finansowych na należny podatek.

Organy podatkowe przyznają na ogół, że w razie sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji to sąd konstytutywnie ustanawia, iż własność nieruchomości przechodzi na nabywcę. Wskazały jednocześnie, że skoro - zgodnie z art. 18 ustawy o VAT - komornicy sądowi są płatnikami podatku od dostawy w trybie egzekucji, to tym samym są płatnikami podatku od wszystkich dokonywanych w postępowaniu egzekucyjnym dostaw, a nie tylko od tych, których sami dokonują. Są więc płatnikami podatku także w razie sprzedaży nieruchomości.

Do powyższego poglądu organów skarbowych przychylił się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie w wyroku z 4 października 2006 r. (sygn. I SA/Ol 391/06).

Komornik powinien w imieniu podatnika (dłużnika) i na jego rachunek wystawić fakturę dokumentującą dostawę rzeczy (także nieruchomości) w postępowaniu egzekucyjnym. Mówi o tym § 24 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 25 maja 2005 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług. Fakturę tę wystawia się, jeżeli na dłużniku spoczywa obowiązek podatkowy związany ze sprzedażą towarów (jest on z tego tytułu podatnikiem VAT niekorzystającym ze zwolnienia podmiotowego). Jako sprzedawca figuruje na niej dłużnik. Jedną jej kopię otrzymuje dłużnik, a drugą zachowuje komornik w swojej ewidencji. Okoliczność, iż to komornik  ma udokumentować fakturą sprzedaż nieruchomości dokonywaną w trybie egzekucji potwierdził Minister Finansów w urzędowej interpretacji przepisów z 28 lutego 2006 r. (PP5-033104/MZ/2006/PP-249).