Odzież ochronna i robocza

Odpowiedź prawnika: Odzież ochronna i robocza

W zgodzie z art. 237 z ind. 7 par. 1 Kodeksu pracy, pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach:

1) jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,

2) ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracodawca może ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy. Nie dotyczy to jednak stanowisk, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.

Ustawodawca dopuszcza w art. 237 z ind 7 par. 2-4 k.p. sytuację, gdy pracodawca nie będzie przydzielał pracownikom odzieży i obuwia roboczego na niektórych stanowiskach pracy, tylko będzie wypłacał ekwiwalent za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego. Zastąpienie wykonania w naturze obowiązku przydzielania pracownikowi odzieży i obuwia roboczego wypłacaniem pracownikowi ekwiwalentu za używanie własnej odzieży i obuwia roboczego jest możliwe, gdy spełnione są łącznie dwa warunki:

1) pracodawca określił w zakładowym akcie konkretyzującym przydzielanie pracownikom odzieży i obuwia roboczego stanowiska pracy, na których jest dopuszczalne używanie przez pracowników własnej odzieży i obuwia roboczego,

2) zainteresowany pracownik wyraża zgodę na używanie własnej odzieży i obuwia roboczego w zamian za ekwiwalent pieniężny.

Jeżeli nie jest spełniony jeden z tych warunków, to pracodawca nie jest uprawniony do wypłacania ekwiwalentu pieniężnego zamiast przydzielania odzieży i obuwia roboczego. Pracodawca może w każdym czasie odstąpić od korzystania z możliwości wypłacania pracownikom ekwiwalentu pieniężnego w zamian za używanie przez pracowników własnej odzieży i obuwia roboczego i zacząć zaopatrywać pracowników w odpowiednią odzież i obuwie robocze.

Wynika to z celu regulacji zawartych w art. 237 z ind. 7 par. 2 k.p.. Te regulacje stwarzają pracodawcy tylko możliwość łatwiejszego wywiązania się z obowiązku wyposażenia pracowników w odpowiednią odzież i obuwie robocze przez wypłacenie pracownikom odpowiednich środków pieniężnych na samodzielne zaopatrzenie się przez nich w odpowiednią odzież i obuwie robocze. Pracodawca decyduje o tym, czy chce z tej możliwości korzystać (tak Jacek Skoczyński Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2008 r.).

Bezwzględnie zakazane jest używanie przez pracowników własnej odzieży i obuwia roboczego w zamian za ekwiwalent pieniężny, gdy praca polega na bezpośredniej obsłudze maszyn i innych urządzeń technicznych albo powoduje intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi, promieniotwórczymi lub materiałami biologicznie zakaźnymi.

Przepisy nie normują natomiast zasad wypłacania powyższego ekwiwalentu. Natomiast co do wysokości ekwiwalentu należy kierować się regułą interpretacyjną wyrażoną w art. 237 z ind. 7 par. 4 in fine, która stanowi, że wypłacając ekwiwalent, pracodawca winien kierować się wysokością aktualnej ceny odzieży i obuwia.

Kwestie te szczegółowo powinny zostać określone w regulaminie pracy na co wskazuje art. 104 z ind. 1 pkt 8 k.p., który stanowi, że powinny być w nim ustalone m. in. obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą. Kwestie te winny być przedmiotem konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielstwem.

Spory o ekwiwalent pieniężny za używanie przez pracownika własnej odzieży i obuwia roboczego są sporami ze stosunku pracy, dlatego roszczeń o ten ekwiwalent można dochodzić przed sądem pracy. Przedawniają się one z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W tym przypadku podstawą powyższego roszczenia będzie wspomniany art. 237 z ind. 7 par. 2 w zw. z par. 4.