Obowiązki pracodawcy wobec pracownika

Obowiązki pracodawcy wobec pracownika można w zasadzie podzielić na ogólne i szczegółowe. Wszystkie wynikają z przepisów prawa pracy kodeksu pracy bądź ustaw szczegółowych.

Jakie podstawowe obowiązki ma pracodawca wobec pracownika?

Obowiązek zatrudniania pracownika oraz obowiązek wypłacania pracownikowi wynagrodzenia za pracę to dwa najważniejsze ogólne obowiązki pracodawcy.

Obowiązek zatrudniania pracownika wynika oczywiście z mocy umowy o pracę albo innego aktu, który jest podstawą zatrudnienia pracownika (np. aktu mianowania). W jego zakresie leży udostępnienie pracownikowi stanowiska pracy w zakładzie, na którym powinien on świadczyć pracę, do której jest zobowiązany.

Obowiązek wypłacania pracownikowi wynagrodzenia ma swój wyraz choćby w zakazie korzystania z pracy nieodpłatnej. Postanowienia umowy o pracę, które przewidywałyby pracę nieodpłatną są nieważne.

Co jest treścią obowiązku zatrudniania pracownika?

Pracodawca obowiązany jest zatrudniać pracowników zgodnie z kwalifikacjami i doświadczeniem zawodowym pracownika, a także jego stanem zdrowia. Zatrudnianie powinno odbywać się przy pracach, które są dozwolone dla poszczególnych osób (np. kobiet). Pracodawca ma obowiązek zaznajamiania pracowników, którzy podejmują pracę z zakresem ich obowiązków, a także z ich uprawnieniami.

Jakie obowiązki organizacyjne ma pracodawca?

Pracodawca powinien zorganizować proces produkcyjny i zapewnić, by przebiegał on w przyjętym porządku pracy. Szczegółowo przejawia się to w tym, iż pracodawca ma obowiązek dostarczenia pracownikom:

narzędzi i materiałów niezbędnych do wykonywania powierzonej pracy,
zaopatrzenia pracowników w odzież roboczą i ochronną,
zaopatrzenia pracowników w sprzęt ochrony osobistej.

Pracodawca powinien nadto czuwać nad tym, by obowiązujący w zakładzie porządek pracy był przestrzegany przez pracowników. W tym celu powinien wydać regulamin pracy i wszelkie wewnętrzne zarządzenia, które mają temu służyć.

Jednak obowiązkowo pracodawca powinien ustalić regulamin pracy tylko w przypadku, gdy zatrudnia co najmniej 20 pracowników.

W nowelizacji, która weszła w życie 1 stycznia 2004 r. wyszczególniono jeszcze następujące obowiązki pracodawcy:

Pracodawca powinien organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie.
Pracodawca powinien również dążyć do uczynienia zakładu pracy środowiskiem wolnym od dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nie określony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Czy pracodawca ma obowiązek dbać o kwalifikacje zawodowe pracowników?

Tak, mało tego, pracodawca powinien udzielać pracownikom pomocy w podnoszeniu tych kwalifikacji. Jest to zresztą jedna z podstawowych zasad prawa pracy. Pracodawca powinien wspierać pracownika zarówno w dokształcaniu się, jak i w doskonaleniu zawodowym.

Prawo do takiej pomocy mają w pierwszej kolejności ci pracownicy, którzy z uwagi na zajmowane stanowisko zobowiązani są do uzupełniania tych kwalifikacji, które już posiadają.

Na czym polega obowiązek zaspokajania przez pracodawcę potrzeb socjalnych pracowników?

Kodeks pracy stanowi, iż w miarę posiadanych przez pracodawcę środków powinien on rozwijać działalność, która zmierza do zaspokajania potrzeb bytowych, socjalnych i kulturalnych pracowników. Jest to nakaz, który ma być konkretyzowany w układach zbiorowych pracy – bez tej konkretyzacji jest jedynie postulatem. W zakres tego obowiązku może wchodzić na przykład:

prowadzenie przedszkoli,
obiektów sportowych,
obiektów kulturalno-oświatowych,
pomoc w remoncie mieszkań.

Obowiązek wydania świadectwa pracy

W związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy.

Wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą.

Pracodawca nie ma takiego obowiązku w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę z pracownikiem, z którym jako dotychczasowy pracodawca nawiązuje kolejną umowę o pracę bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę. Jednakże, jeżeli pracownik zażąda wydania świadectwa pracy wówczas pracodawca jest obowiązany je pracownikowi wydać.

W świadectwie pracy należy podać informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Ponadto w świadectwie pracy zamieszcza się wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym.
Na żądanie pracownika w świadectwie pracy należy podać także informację o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach.

Obowiązek informowania pracowników

Pracodawca jest zobowiązany do udostępnienia pracownikom tekstu przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu w formie pisemnej informacji rozpowszechnionej na terenie zakładu pracy lub zapewnienia pracownikom dostępu do tych przepisów w inny sposób przyjęty u danego pracodawcy.

Pracodawca jest obowiązany informować pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy o możliwości zatrudnienia w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy, a pracowników zatrudnionych na czas określony - o wolnych miejscach pracy.

Przeciwdziałanie mobbingowi

Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

Przeciwdziałanie mobbingowi przez pracodawcę jest bardzo istotne, ponieważ, jeżeli pracownik dozna z powidu mobbingu rozstroju zdrowia lub zwolni się z pracy, to nie zespół współpracowników będzie odpowiedzialny, a właśnie pracodawca. Przepisy Kodeksu pracy stanowią odpowiednio, że:

Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.

Pamiętaj, że:

Pracodawca udostępnia pracownikom tekst przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu w formie pisemnej informacji rozpowszechnionej na terenie zakładu pracy lub zapewnia pracownikom dostęp do tych przepisów w inny sposób przyjęty u danego pracodawcy.
Pracodawca jest obowiązany informować pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy o możliwości zatrudnienia w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy, a pracowników zatrudnionych na czas określony - o wolnych miejscach pracy.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zmianami).

Obowiązki pracodawcy wobec pracownika

Michał Włodarczyk - Radca Prawny

23 lata

120 000+

55 000+

98%

Pomoc Prawna Online w sprawach:

Sprawy Pracownicze

Sprawy z ZUS i MOPS

Przemoc Domowa i Nękanie

Doradztwo dla Przedsiębiorców

Legalizacja Pobytu Cudzoziemców

Inne Sprawy Prawne

Masz Problem Prawny?

Michał Włodarczyk - Radca Prawny

Powiązane artykuły

Urlop bezpłatny - kiedy można wziąć i na jakich zasadach?

Mobbing w pracy - jak się bronić

Wypowiedzenie umowy o pracę 2025 - kompletny przewodnik prawny

Urlop wypoczynkowy 2025: Ile dni przysługuje? Nowe przepisy i zasady

Podstawowe obowiązki pracownika i pracodawcy

Diety krajowe 2025 - przewodnik po delegacjach służbowych

Urlop okolicznościowy 2025 - kiedy i ile dni przysługuje?

Kiedy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia?

Okres ochronny przed emeryturą - od kiedy obowiązuje?

Obowiązki informacyjne pracodawcy związane z zawarciem z pracownikiem umowy o pracę