ObowiÄ…zki pracodawcy wobec pracownika

Obowiązki pracodawcy wobec pracownika można w zasadzie podzielić na ogólne i szczegółowe. Wszystkie wynikają z przepisów prawa pracy kodeksu pracy bądź ustaw szczegółowych.

Jakie podstawowe obowiÄ…zki ma pracodawca wobec pracownika?

Obowiązek zatrudniania pracownika oraz obowiązek wypłacania pracownikowi wynagrodzenia za pracę to dwa najważniejsze ogólne obowiązki pracodawcy.

Obowiązek zatrudniania pracownika wynika oczywiście z mocy umowy o pracę albo innego aktu, który jest podstawą zatrudnienia pracownika (np. aktu mianowania). W jego zakresie leży udostępnienie pracownikowi stanowiska pracy w zakładzie, na którym powinien on świadczyć pracę, do której jest zobowiązany.

Obowiązek wypłacania pracownikowi wynagrodzenia ma swój wyraz choćby w zakazie korzystania z pracy nieodpłatnej. Postanowienia umowy o pracę, które przewidywałyby pracę nieodpłatną są nieważne.

Co jest treścią obowiązku zatrudniania pracownika?

Pracodawca obowiązany jest zatrudniać pracowników zgodnie z kwalifikacjami i doświadczeniem zawodowym pracownika, a także jego stanem zdrowia. Zatrudnianie powinno odbywać się przy pracach, które są dozwolone dla poszczególnych osób (np. kobiet). Pracodawca ma obowiązek zaznajamiania pracowników, którzy podejmują pracę z zakresem ich obowiązków, a także z ich uprawnieniami.

Jakie obowiÄ…zki organizacyjne ma pracodawca?

Pracodawca powinien zorganizować proces produkcyjny i zapewnić, by przebiegał on w przyjętym porządku pracy. Szczegółowo przejawia się to w tym, iż pracodawca ma obowiązek dostarczenia pracownikom:

• narzÄ™dzi i materiałów niezbÄ™dnych do wykonywania powierzonej pracy,
• zaopatrzenia pracowników w odzież roboczÄ… i ochronnÄ…,
• zaopatrzenia pracowników w sprzÄ™t ochrony osobistej.

Pracodawca powinien nadto czuwać nad tym, by obowiązujący w zakładzie porządek pracy był przestrzegany przez pracowników. W tym celu powinien wydać regulamin pracy i wszelkie wewnętrzne zarządzenia, które mają temu służyć.

Jednak obowiązkowo pracodawca powinien ustalić regulamin pracy tylko w przypadku, gdy zatrudnia co najmniej 20 pracowników.

W nowelizacji, która weszła w życie 1 stycznia 2004 r. wyszczególniono jeszcze następujące obowiązki pracodawcy:

1. Pracodawca powinien organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie.
2. Pracodawca powinien również dążyć do uczynienia zakładu pracy środowiskiem wolnym od dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nie określony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Czy pracodawca ma obowiązek dbać o kwalifikacje zawodowe pracowników?

Tak, mało tego, pracodawca powinien udzielać pracownikom pomocy w podnoszeniu tych kwalifikacji. Jest to zresztą jedna z podstawowych zasad prawa pracy. Pracodawca powinien wspierać pracownika zarówno w dokształcaniu się, jak i w doskonaleniu zawodowym.

Prawo do takiej pomocy mają w pierwszej kolejności ci pracownicy, którzy z uwagi na zajmowane stanowisko zobowiązani są do uzupełniania tych kwalifikacji, które już posiadają.

Na czym polega obowiązek zaspokajania przez pracodawcę potrzeb socjalnych pracowników?

Kodeks pracy stanowi, iż w miarÄ™ posiadanych przez pracodawcÄ™ Å›rodków powinien on rozwijać dziaÅ‚alność, która zmierza do zaspokajania potrzeb bytowych, socjalnych i kulturalnych pracowników. Jest to nakaz, który ma być konkretyzowany w ukÅ‚adach zbiorowych pracy – bez tej konkretyzacji jest jedynie postulatem. W zakres tego obowiÄ…zku może wchodzić na przykÅ‚ad:

• prowadzenie przedszkoli,
• obiektów sportowych,
• obiektów kulturalno-oÅ›wiatowych,
• pomoc w remoncie mieszkaÅ„.

Obowiązek wydania świadectwa pracy

W związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy.

Wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą.

Pracodawca nie ma takiego obowiązku w przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę z pracownikiem, z którym jako dotychczasowy pracodawca nawiązuje kolejną umowę o pracę bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę. Jednakże, jeżeli pracownik zażąda wydania świadectwa pracy wówczas pracodawca jest obowiązany je pracownikowi wydać.

W świadectwie pracy należy podać informacje dotyczące okresu i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności wygaśnięcia stosunku pracy, a także inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Ponadto w świadectwie pracy zamieszcza się wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę w myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym.
Na żądanie pracownika w świadectwie pracy należy podać także informację o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz o uzyskanych kwalifikacjach.

Obowiązek informowania pracowników

Pracodawca jest zobowiązany do udostępnienia pracownikom tekstu przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu w formie pisemnej informacji rozpowszechnionej na terenie zakładu pracy lub zapewnienia pracownikom dostępu do tych przepisów w inny sposób przyjęty u danego pracodawcy.

Pracodawca jest obowiązany informować pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy o możliwości zatrudnienia w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy, a pracowników zatrudnionych na czas określony - o wolnych miejscach pracy.

Przeciwdziałanie mobbingowi

Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

Przeciwdziałanie mobbingowi przez pracodawcę jest bardzo istotne, ponieważ, jeżeli pracownik dozna z powidu mobbingu rozstroju zdrowia lub zwolni się z pracy, to nie zespół współpracowników będzie odpowiedzialny, a właśnie pracodawca. Przepisy Kodeksu pracy stanowią odpowiednio, że:

1. Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
2. Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.

Pamiętaj, że:

• Pracodawca udostÄ™pnia pracownikom tekst przepisów dotyczÄ…cych równego traktowania w zatrudnieniu w formie pisemnej informacji rozpowszechnionej na terenie zakÅ‚adu pracy lub zapewnia pracownikom dostÄ™p do tych przepisów w inny sposób przyjÄ™ty u danego pracodawcy.
• Pracodawca jest obowiÄ…zany informować pracowników w sposób przyjÄ™ty u danego pracodawcy o możliwoÅ›ci zatrudnienia w peÅ‚nym lub w niepeÅ‚nym wymiarze czasu pracy, a pracowników zatrudnionych na czas okreÅ›lony - o wolnych miejscach pracy.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.