Opodatkowane zysków kapitałowych z polisy

Odpowiedź prawnika: Opodatkowane zysków kapitałowych z polisy

Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 4 lit. b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: „ustawa”), wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem dochodu otrzymanego z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej - w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi, o których mowa w art. 30 ust. 1b ustawy.

Przez fundusze kapitałowe, zgodnie z art. 30 ust. 1b ustawy, rozumie się fundusze inwestycyjne działające na podstawie przepisów o funduszach inwestycyjnych oraz inne fundusze o charakterze kapitałowym, w tym fundusze działające na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej, z wyjątkiem funduszy emerytalnych, o których mowa w przepisach o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.

Dochodem, o którym powyżej mowa, stosownie do art. 21 ust. 5d ustawy, jest różnica między wypłaconą kwotą świadczenia a sumą składek wpłaconych do zakładu ubezpieczeń, które zostały przekazane na fundusz kapitałowy.

Począwszy od 1 marca 2002 r. - na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 1c ustawy - dochodów (przychodów), uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, nie łączy się z dochodami (przychodami) z innych źródeł i pobiera się od nich podatek w formie ryczałtu w wysokości 20% uzyskanego dochodu, z zastrzeżeniem art. 52a tej ustawy (art. 52a ust. 1 pkt 3 ustawy przewiduje zwolnienie – z wyjątkami – dochodów z tytułu udziału w funduszach kapitałowych, jeżeli dochody te są wypłacane podatnikowi na podstawie umów zawartych lub zapisów dokonanych przez podatnika przed dniem 1 grudnia 2001 r.).

Regulacje, dotyczące opodatkowania dochodów uzyskanych w związku z inwestowaniem składki ubezpieczeniowej w fundusz kapitałowy, nie odnoszą się do konkretnych rodzajów umów ubezpieczeniowych. Odnoszą się, co do zasady, do przypadków, kiedy z zawartej umowy ubezpieczenia wynika, że część wpłacanej składki będzie inwestowana w fundusz kapitałowy.

Po zakończeniu umowy ubezpieczenia ubezpieczyciel stawia do dyspozycji ubezpieczonemu określoną w umowie kwotę, ten zaś dokonuje wyboru co do formy wypłaty świadczenia.

Wypłata może mieć charakter jednorazowy lub cząstkowy. Stosownie do przepisu art. 11 ust. 1 ustawy przychodem są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. A zatem ubezpieczyciel ma obowiązek pobrać podatek po zakończeniu umowy, niezależnie od tego, czy dokona faktycznie wypłaty całego świadczenia, czy też obowiązany będzie według wyboru ubezpieczonego do dokonywania wypłat świadczeń okresowych. Ubezpieczyciel ma też obowiązek pobrać podatek w przypadku wypłaty części świadczenia jeszcze przed zakończeniem umowy. Dochodem jest różnica pomiędzy postawioną do dyspozycji kwotą świadczenia, uzyskanego z inwestowania w fundusz kapitałowy, a sumą składek na ubezpieczenie przekazanych na fundusz kapitałowy.

Odnośnie do zasad opodatkowania dochodów uzyskanych z odpłatnego zbycia jednostek uczestnictwa w funduszach kapitałowych należy stwierdzić, iż w przypadku zbycia tych jednostek, płatnik określa dochód uzyskany z tej transakcji. Do ustalenia dochodu stosuje się przepis art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy. Jeżeli z danej transakcji podatnik uzyskuje dochód, to w świetle wyżej powołanych przepisów podlega on opodatkowaniu 20% zryczałtowanym podatkiem dochodowym.

Stosownie do postanowień przepisu art. 30 ust. 1c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli nie jest możliwa identyfikacja umarzanych jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, umarzanych albo wykupywanych certyfikatów inwestycyjnych w tych funduszach lub w inny sposób unicestwianych tytułów udziału w funduszach kapitałowych, przyjmuje się, że kolejno są to jednostki, certyfikaty lub tytuły począwszy od nabytych przez podatnika najwcześniej (metoda FIFO).

Oznacza to, iż w powołanym przepisie ustawodawca wskazał metodę postępowania jedynie w przypadku braku możliwości identyfikacji umarzanych jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, umarzanych albo wykupywanych certyfikatów inwestycyjnych w tych funduszach lub w innych sposób unicestwianych tytułów udziału w funduszach kapitałowych.

Jeżeli identyfikacja jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych jest możliwa, wówczas należy ją stosować przy ustalaniu dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych.

Zasady i terminy umarzania jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, umarzania albo wykupywania certyfikatów inwestycyjnych w tych funduszach lub w inny sposób unicestwiania tytułów udziału w funduszach kapitałowych - określone są w statutach funduszy kapitałowych. Należy mieć jednak na uwadze, iż dochód z tytułu udziału w funduszach kapitałowych jest ustalany na ogólnych zasadach wyrażonych w art. 9 ust. 2 ustawy, czyli przychód jest pomniejszony o koszty. Kosztami uzyskania przychodu, stosownie do regulacji zawartej w art. 23 ust. 1 pkt 38 ustawy, są wydatki poniesione na nabycie umarzanych jednostek.

Tym samym, jeżeli jest możliwa identyfikacja jednostek, przychód z tytułu umorzenia danych jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, umorzenia albo wykupywania certyfikatów inwestycyjnych w tych funduszach lub w inny sposób unicestwiania tytułów udziału w funduszach kapitałowych musi być przypisany bezpośrednio do kosztu nabycia tych samych umarzanych jednostek. Tylko taki sposób postępowania daje gwarancję ustalenia dochodu do opodatkowania w prawidłowej wysokości.

Powyższe zasady opodatkowania dochodów kapitałowych zostały zawarte też w Piśmie Ministerstwa Finansów - Dyrektora Departamentu Podatków Bezpośrednich z dnia 20 maja 2002 r. (PB5/RB-033-230-1269/02), opublikowanym w Biuletynie Skarbowym nr 2002/3 str. 15.