Uporczywe niepokojenie drugiej osoby a kodeks wykroczeń

Odpowiedź prawnika: Uporczywe niepokojenie drugiej osoby a kodeks wykroczeń

Art. 107 kodeksu wykroczeń stanowi, że „Kto w celu dokuczenia innej osobie złośliwie wprowadza ją w błąd lub w inny sposób złośliwie niepokoi, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1 500 złotych albo karze nagany". Przepis ten ma na celu zapewnienie ochrony każdej osobie przed zachowaniami, które naruszają jej spokój osobisty, wywołują obawę  czy poczucie zagrożenia. Czyn sprawcy tego wykroczenia polega na złośliwym wprowadzeniu w błąd lub innym złośliwym niepokojeniu. W opinii skupimy się na tym drugim zachowaniu. Złośliwe niepokojenie polega na doprowadzeniu do powstania u osoby niepokojonej uczucia obawy, może polegać na naruszeniu spokoju i równowagi psychicznej, wywołaniu uczucia gniewu, złości, niesmaku lub oburzenia. Może polegać np. na natarczywym, wielokrotnym dzwonieniu do drugiej osoby bez potrzeby. Złośliwym jest takie zachowanie, które ma na celu sprawienie innej osobie przykrości czy też wyprowadzenie jej z równowagi. Niepokojenie to tyle co wzbudzanie u kogoś niepokoju, obawy, niepewności, zakłócenie spokoju. Sam niepokój w mowie potocznej jest określany jako "stan psychiczny charakteryzujący się silnym pobudzeniem, napięciem, trudnościami w skupieniu myśli
i działaniu; brak spokoju, równowagi; obawa, lęk" (Słownik języka polskiego, PWN, t. II, Warszawa 1984, s. 348). Złośliwe niepokojenie może mieć miejsce przy użyciu słowa, gestu, pisma, rysunku czy dokonaniu innego czynu.

Warto zwrócić uwagę na sformułowanie „w celu dokuczenia innej osobie" zawarte w przepisie. Oznacza ono, że wykroczenie to może być popełnione tylko umyślnie z tzw. zamiarem bezpośrednim. Zgodnie z art. 6 § 1 Kodeksu wykroczeń ( dalej: kw ) „Wykroczenie umyślne zachodzi wtedy, gdy sprawca ma zamiar popełnienia czynu zabronionego, to jest chce go popełnić (...)". To sformułowanie odnosi się właśnie do zamiaru bezpośredniego. Zamiar bezpośredni polega na tym, że sprawca chce czynu zabronionego. „Chcenie czegoś" to klasyczna formuła woli człowieka. Sprawca chce czegoś, tzn. wykazuje wolę realizacji jakiejś rzeczywistości, wolę osiągnięcia czegoś; w tym wypadku chce czynu zabronionego, czyli urzeczywistnienia czegoś, co jest zabronione (por. Szwarczyk Maciej, Michalska-Warias Aneta, Bojarski Tadeusz, Piórkowska-Flieger Joanna „Najnowsze wydanie: Kodeks wykroczeń. Komentarz" Warszawa 2009 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie II) ss. 592). Komentatorzy wskazują, że „Zamiar bezpośredni może przybrać niekiedy kształt szczególny. W niektórych przepisach części szczególnej Kodeksu wykroczeń zamiar przyjmuje postać zamiaru bezpośredniego zabarwionego celem działania (...). Jako przykład można wskazać przepis, który stanowi: „kto w celu dokuczenia innej osobie" (art. 107). W tej i w innych podobnych sytuacjach zaakcentowania kierunku działania sprawcy ujawnia się właśnie zamiar zabarwiony celem działania. Praktycznie sens podkreślenia kierunku działania sprawcy ma to znaczenie, że dany czyn może być popełniony tylko z zamiarem bezpośrednim - nie wystarcza zamiar ewentualny. Oznacza to dla sądu bardziej złożone zadanie, gdyż dowodzenie zamiaru bezpośredniego jest zwykle dowodowo trudniejsze niż dowodzenie zamiaru ewentualnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 1995 r., sygn. III KRN 44/95). W tym samym orzeczeniu Sąd Najwyższy stwierdził, że „Czyn stanowiący wykroczenie z art. 107 kw polega na działaniu kierunkowym - „w celu dokuczenia innej osobie", a zatem należy ustalić, że po stronie sprawcy tego wykroczenia zachodzi złośliwość. Nawet samo stwierdzenie umyślności działania nie daje podstawy do przyjęcia odpowiedzialności za wykroczenia penalizowane tym przepisem"
Czyn opisany w art. 107 kw jest wykroczeniem formalnym, co oznacza, że do jego popełnienia wystarczy podejmowanie działań opartych na złośliwości w celu dokuczenia innej osobie. Warunkiem odpowiedzialności sprawcy jest udowodnienie mu złośliwości w podejmowanych
działaniach.