Jakie zmiany i od kiedy w świadczeniach rodzinnych?

Dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu urodzenia dziecka nie przysługuje, jeżeli przed dniem 1 maja 2004 r. został na dziecko przyznany jednorazowy zasiłek macierzyński, przysługujący na podstawie przepisów o pomocy społecznej lub jednorazowy zasiłek z tytułu urodzenia dziecka przysługujący na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. Osoba ubiegająca się o omawiany dodatek do wniosku o zasiłek rodzinny dołącza zaświadczenie kierownika ośrodka pomocy społecznej, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania, stwierdzające, że jednorazowy zasiłek macierzyński nie został przyznany lub zaświadczenie właściwego oddziału Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego stwierdzające, że jednorazowy zasiłek z tytułu urodzenia dziecka nie został przyznany. Dodatek wypłaca się do dnia 31 sierpnia 2005 r.

Jak zatem wynika z powyższego ustawodawca w taki oto sposób chciał naprawić błąd, w wyniku którego nie można było uzyskać dodatku na dziecko, które urodziło się w kwietniu 2004 r.

Także z mocą wsteczną, tyle, że od dnia 1 stycznia 2005 r. moc obowiązującą nabył inny przepis, konkretnie artykuł 33 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Przepis ten stanowi o tym, iż do finansowania świadczeń rodzinnych mają zastosowanie przepisy o finansach publicznych. Świadczenia rodzinne i koszty ich obsługi, składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne są finansowane w formie dotacji celowej z budżetu państwa.

Nowością, która obowiązuje właśnie z mocą od 1 stycznia 2005 r., jest to, iż wspomniane koszty obsługi wynoszą 3 % otrzymanej dotacji na świadczenia rodzinne oraz składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z ubezpieczenia społecznego, nie mniej jednak niż 6 000 zł rocznie dla organu właściwego. Natomiast zwroty nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych w trakcie danego roku budżetowego nie mają wpływu na wysokość kosztów obsługi.

Jakie regulacje w świadczeniach rodzinnych wejdą w życie z dniem 1 września 2005 r.?

Z datą 1 września 2005 r. zacznie obowiązywać przepis określający bardziej szczegółowo, dokładniej niż do tej pory zakres podmiotowy ustawy, czyli kto będzie otrzymywać świadczenia rodzinne. Tak jak do tej pory uprawnionymi mogą być obywatele polscy, cudzoziemcy posiadający obywatelstwo państwa członkowskiego UE lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz cudzoziemcy przebywającym na terytorium RP, posiadający status uchodźcy lub zezwolenie na osiedlenie się w RP, jeżeli zamieszkują łącznie z członkami rodzin na terytorium RP.

Po zmianie, osoby te będą musiały spełniać jeszcze jeden warunek, mianowicie świadczenia rodzinne przysługiwać im będą, jeżeli zamieszkują i przebywają na terytorium RP przez okres co najmniej 1 roku przed złożeniem wniosku oraz przez okres zasiłkowy, w którym otrzymują świadczenia rodzinne.

Natomiast ustalając dochód rodziny uzyskany przez dzierżawcę gospodarstwa rolnego oddanego w dzierżawę na zasadach określonych powyżej, dochód uzyskany z gospodarstwa rolnego pomniejsza się o zapłacony czynsz z tytułu dzierżawy. Ustalając dochód rodziny uzyskany z wydzierżawionego od Agencji Nieruchomości Rolnych gospodarstwa rolnego, dochód z gospodarstwa rolnego pomniejsza się o zapłacony czynsz z tytułu dzierżawy.

Komu nie będzie przysługiwał zasiłek rodzinny?

Do tej pory obowiązywał przepis, zgodnie z którym zasiłek rodzinny nie przysługiwał, jeżeli dziecko przebywało w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie lub w rodzinie zastępczej oraz pozostawało w związku małżeńskim. Po zmianach katalog sytuacji, w których zasiłek rodzinny nie przysługuje został doprecyzowany i od 1 września 2005 r. zasiłek rodzinny nie przysługuje, jeżeli:

1. dziecko lub osoba ucząca się pozostają w związku małżeńskim,

2. dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej,

3. osoba ucząca się została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie,

4. dziecko lub osoba ucząca się jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko,

5. osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od drugiego z rodziców dziecka, chyba że:
   a) drugi z rodziców dziecka nie żyje,
   b) ojciec dziecka jest nieznany,
   c) powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone.

Od 1 września zostanie także wprowadzony nowy dodatek oprócz tych ustalonych do tej pory, mianowicie dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej.

Czy coś się zmieni od 1 września 2005 r. w zakresie zasiłków w okresie urlopu wychowawczego?

Tak. Mianowicie dodatek ten nie przysługuje jeżeli dziecko przebywa w placówce zapewniającej całodobową opiekę przez co najmniej 5 dni w tygodniu, w żłobku albo w przedszkolu, z wyjątkiem:

a) dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności przebywającego w żłobku albo w przedszkolu z powodów terapeutycznych,
b) dziecka przebywającego w zakładzie opieki zdrowotnej, z wyjątkiem takich zakładów jak dom pomocy społecznej, placówka opiekuńczo-wychowawcza, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, areszt śledczy, zakład karny, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, a także szkoła wojskowa lub inna szkoła zapewniająca nieodpłatnie pełne utrzymanie, w tym wyżywienie, zakwaterowanie i umundurowanie oraz w innych przypadkach zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.

Nadto z dniem 1 września 2005 r. zostaje uchylony artykuł 11, który do tej pory opisywał dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania.

Od 1 września zostaje także zmieniony przepis, zgodnie z którym do tej pory dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka przysługiwał matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka. Od tej chwili dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka przysługuje samotnie wychowującym dziecko matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, jeżeli nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od drugiego z rodziców dziecka, ponieważ:
1) drugi z rodziców dziecka nie żyje;
2) ojciec dziecka jest nieznany;
3) powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone.

Dodatek przysługuje również osobie uczącej się, jeżeli oboje rodzice osoby uczącej się nie żyją. Dodatek przysługuje również osobie pozostającej w związku małżeńskim, jeżeli małżonek jest pozbawiony władzy rodzicielskiej, jest ubezwłasnowolniony albo przebywa w areszcie albo w więzieniu powyżej 3 miesięcy i dzieci nie mają zasądzonych świadczeń alimentacyjnych od tej osoby.

Nie zmienia się wysokość tego dodatku, nadal będzie to 170 złotych miesięcznie na dziecko, jednak dodano zastrzeżenie, iż nie więcej jednak niż 340,00 zł na wszystkie dzieci. Poza tym do tej pory w przypadku samotnego wychowywania dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub znacznym stopniu niepełnosprawności dodatek przysługiwał w wysokości 250,00 zł na dziecko. Wraz ze zmianą w przypadku dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności kwotę dodatku zwiększa się o 80,00 zł na dziecko, nie więcej jednak niż o 160,00 zł na wszystkie dzieci.

Na jakich zasadach wypłacany będzie dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej?

To świadczenie przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka w wysokości 50,00 zł miesięcznie na trzecie i na następne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego.

Z dniem 1 września 2005 r. zmieni się też przepis dotyczący świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Od tej chwili świadczenie to (w związku z koniecznością opieki nad dzieckiem) przysługuje matce lub ojcu dziecka albo opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli nie podejmuje lub rezygnuje z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, albo orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Od 1 września wprowadzono obowiązek, zgodnie z którym osoba mająca ustalone na dany okres zasiłkowy prawo do świadczeń rodzinnych, z wyjątkiem zasiłku pielęgnacyjnego, przedkłada, w terminie do dnia 15 marca, oświadczenie o wysokości dochodów członków rodziny uzyskanych w poprzednim roku kalendarzowym. Podmiot realizujący świadczenia rodzinne wstrzymuje, od najbliższego terminu płatności do końca okresu zasiłkowego ich wypłatę, jeżeli osoba nie złożyła oświadczenia albo dochód określony w oświadczeniu przekracza wskazane w ustawie kwoty.

W przypadku gdy osoba złożyła oświadczenie po terminie i spełnia warunki, świadczenia rodzinne wypłaca się od miesiąca następującego po miesiącu, w którym wpłynęło oświadczenie. W celu weryfikacji oświadczeń organ właściwy występuje, do dnia 30 czerwca każdego roku, do urzędu skarbowego o przekazanie zaświadczeń, dotyczących dochodów osób otrzymujących świadczenia rodzinne. Wystąpienie organu właściwego oraz zaświadczenie urzędu skarbowego może mieć formę elektroniczną. Urząd skarbowy przekazuje zaświadczenia nie później niż do dnia 31 lipca danego roku.

Nie są to oczywiście dokładnie wszystkie zmiany, jakie wejdą w życie 1 września 2005 r.

Co zmieni się dopiero z dniem 1 września 2006 r.?

Tego dnia wejdzie w życie zmiana w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych w jej artykule 6. Zostaje mianowicie dodany przepis, zgodnie z którym Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, jeżeli przyznał osobie świadczenie pielęgnacyjne, może wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o udzielenie informacji o przebiegu ubezpieczenia oraz za jaki okres za tę osobę powinien opłacać składkę na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.

Pamiętaj, że:

• Od 1 czerwca 2005 r. obowiązuje zasada, zgodnie z którą kwoty ustalone w ustawie o świadczeniach rodzinnych nie są już sztywne, zgodnie z nowym przepisem rada gminy w drodze uchwały może podnieść kwoty dodatków do zasiłku rodzinnego, a wtedy podwyższenie kwot dodatków finansowane jest ze środków własnych gminy.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz. U. 2005 r., Nr 86, poz. 732).