Możesz poznać miejsce prób polowych organizmów genetycznie zmodyfikowanych

Ponieważ w wyniku tej opinii mer gminy Sausheim nie udostępnił wszystkich dokumentów sprawy, P. Azelvandre zaskarżył ową odmowną decyzję do francuskiego sądu administracyjnego.

Conseil d'État, rozpoznający sprawę w ostatniej instancji, zwrócił się do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem dotyczącym definicji „miejsca uwolnienia", którego nie można uznać za poufne w rozumieniu dyrektywy z 12 marca 2001 r. w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska GMO (dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/18/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych genetycznie i uchylająca dyrektywę Rady 90/220/EWG, Dz.U. L 106, s. 1), oraz wykładni wynikających z prawa wspólnotowego obowiązków informowania opinii publicznej w tej dziedzinie. W szczególności do Trybunału zwrócono się z pytaniem o to, czy organy krajowe mogą sprzeciwić się udostępnieniu formularza zasadzeń z wyszczególnieniem działek oraz mapy z zaznaczeniem miejsc uwalniania na tej podstawie, iż mogłoby ono zagrażać porządkowi publicznemu lub innym prawnie chronionym interesom.

Trybunał (czwarta izba) orzekł, co następuje:

1)      „Miejsce uwolnienia" w rozumieniu art. 25 ust. 4 tiret pierwsze dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/18/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych genetycznie i uchylającej dyrektywę Rady 90/220/EWG jest ustalane na podstawie każdej informacji dotyczącej uwolnienia przedstawionej przez zgłaszającego właściwym organom państwa członkowskiego, na terytorium którego ma nastąpić owo uwolnienie, w ramach procedur przewidzianych w art. 6-8, 13, 17, 20 lub 23 tej dyrektywy.

2)      Zastrzeżenie dotyczące ochrony porządku publicznego lub innych interesów chronionych przez prawo nie może zostać podniesione przeciwko udostępnieniu informacji wymienionych w art. 25 ust. 4 dyrektywy 2001/18.

Miejsce uwolnienia

Zgodnie z zasadą ostrożności oraz ze względu na zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzkiego, dyrektywa określiła system przejrzystości dla procedury zatwierdzania środków dotyczących przygotowania i dokonania takiego uwolnienia. Ustanowiła ona nie tylko mechanizm konsultacji opinii publicznej, a w razie potrzeby niektórych grup społecznych, w kwestii zamierzonego uwalniania GMO, lecz również prawo publicznego dostępu do informacji dotyczących takiej czynności, a także wprowadziła rejestry publiczne, w których powinna znajdować się lokalizacja każdego uwolnienia GMO.

W ten sposób, osoby chcące dokonać uwolnienia GMO do środowiska powinny, na podstawie dyrektywy, przedłożyć zgłoszenie właściwemu organowi państwa członkowskiego, które to zgłoszenie powinno zawierać dokumentację techniczną zawierającą wymagane informacje, to znaczy:

1. lokalizację i wielkość miejsc uwolnienia, a także opis ekosystemu w miejscu uwolnienia z uwzględnieniem klimatu, fauny i flory, a także sąsiedztwo urzędowo uznanych biotopów lub obszarów chronionych, na które uwolnienie może mieć wpływ, dla zmodyfikowanych genetycznie roślin wyższych;

2. położenie geograficzne i współrzędne geograficzne miejsc uwolnienia, a także opis ekosystemów będących i niebędących celem uwolnienia, które mogą zostać nim objęte, dla innych GMO.

W ten sposób czynniki położenia geograficznego danego uwolnienia GMO, które powinny się znajdować w jego zgłoszeniu, powinny spełniać wymogi zmierzające do ustalenia konkretnych skutków takiej operacji dla środowiska. W związku z tym informacje dotyczące miejsca takiego uwolnienia powinny być określone ze względu na cechy charakterystyczne każdej operacji i jej ewentualnego wpływu na środowisko.

Z ustanowionego w ten sposób związku pomiędzy procedurą zgłaszania a dostępem do informacji dotyczących zamierzonego uwolnienia GMO wynika, że z wyjątkiem odstępstw przewidzianych przez tę dyrektywę, zainteresowane osoby mogą zażądać podania do wiadomości wszystkich informacji przekazanych przez zgłaszającego w ramach procedury zatwierdzania dotyczącej takiego uwalniania.

W związku z tym, „miejsce uwolnienia" jest ustalane na podstawie każdej informacji dotyczącej tego uwolnienia przedstawionej przez zgłaszającego właściwym organom państwa członkowskiego, na terytorium którego ma nastąpić owo uwolnienie, zgodnie z dyrektywą.

Prawo dostępu osób trzecich do informacji dotyczących uwolnienia

Dyrektywa w sposób szczegółowy definiuje poufność, którą powinny zostać objęte różne dane udostępniane w ramach procedur zgłaszania i wymiany informacji przewidzianych przez tę dyrektywę. W ten sposób, nie można ujawnić informacji poufnych zgłoszonych Komisji oraz właściwemu organowi władzy lub informacji wymienionych na podstawie tej dyrektywy, a także informacji, które mogłyby naruszyć pozycję konkurencyjną, oraz informacji chroniących prawa własności intelektualnej. Ponadto, właściwy organ władzy decyduje, po konsultacji ze zgłaszającym, jakie informacje powinny pozostać informacjami poufnymi w świetle „możliwego do sprawdzenia uzasadnienia" przedstawionego przez zgłaszającego. W związku z tym, informacja dotycząca miejsca uwolnienia w żadnym wypadku nie powinna pozostać informacją poufną. W tych okolicznościach, względy dotyczące zachowania porządku publicznego oraz innych tajemnic chronionych przez prawo, takie jak wymienione przez sąd odsyłający, nie mogą stanowić powodów mogących ograniczyć dostęp do danych wymienionych przez dyrektywę, pośród których znajdują się w szczególności dane dotyczące miejsca uwolnienia.

Taką wykładnię potwierdza wymóg ustanowiony przez dyrektywę, zgodnie z którym informacje dotyczące ryzyka dla środowiska nie mogą pozostać informacjami poufnymi. Ponadto, państwo członkowskie nie może powoływać się na przepis wprowadzający odstępstwo znajdujący się w dyrektywach dotyczących swobodnego dostępu do informacji z dziedziny środowiska w celu odmowy dostępu do informacji, które powinny zostać upublicznione².

W związku z tym, zastrzeżenie dotyczące ochrony porządku publicznego lub innych interesów chronionych przez prawo nie może zostać podniesione przeciwko udostępnieniu informacji wymienionych w dyrektywie. Obawa przed trudnościami wewnętrznymi nie może uzasadniać niestosowania przez państwo członkowskie w sposób prawidłowy prawa wspólnotowego.

Prawo publicznego dostępu do informacji ma zastosowanie do uwolnienia GMO. Państwa członkowskie nie mogą podnosić zarzutu dotyczącego porządku publicznego w celu sprzeciwienia się ujawnieniu miejsca uwolnienia organizmów genetycznie zmodyfikowanych.

Wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 17 lutego 2009 r. w sprawie C-552/07 - Commune de Sausheim przeciwko Pierre Azelvandre; http://curia.europa.eu