Projekt ustawy o zwrocie akcyzy zapłaconej od sprowadzonych samochodów osobowych

Konieczność ustalenia jednolitych zasad zwrotu części podatku akcyzowego od samochodów, zapłaconego na podstawie ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym, z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, wynika z ogłoszonego w dniu 18 stycznia 2007 r. orzeczenia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-313/05 (Maciej Brzeziński/Dyrektor Izby Celnej w Warszawie), dotyczącej zgodności z prawem wspólnotowym polskich przepisów odnośnie opodatkowania samochodów osobowych podatkiem akcyzowym. W ww. orzeczeniu Trybunał uznał, że przepisy o podatku akcyzowym w dotychczasowym brzmieniu powodowały, iż samochody osobowe sprowadzone wewnątrzwspólnotowo po 1 maja 2004 r., mogły być wyżej opodatkowane podatkiem akcyzowym od sprzedawanych samochodów już zarejestrowanych w Polsce, co jest niezgodne z art. 90 WE.

Zastrzeżenia ETS do polskich przepisów o podatku akcyzowym od samochodów osobowych dotyczą jedynie kwestii ich zgodności z art. 90 TWE, który zgodnie z orzeczeniem w ww.

sprawie, należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on podatkowi akcyzowemu w zakresie, w jakim kwota podatku nakładana na pojazdy używane, starsze niż dwuletnie, nabyte w państwie członkowskim innym niż Polska, która wprowadziła taki podatek, przewyższa rezydualną kwotę tego podatku zawartą w wartości rynkowej podobnych pojazdów, które zostały zarejestrowane wcześniej w Polsce.

ETS podkreślił, iż zwrotowi podlega jedynie kwota podatku akcyzowego przewyższająca kwotę odpowiadającą rezydualnemu podatkowi zawartemu w cenie krajowego, podobnego używanego samochodu. Orzeczenie odnosi się do dyskryminujących stawek akcyzy, stosowanych w odniesieniu do samochodów osobowych nabytych wewnątrzwspólnotowo, starszych niż dwuletnie.

Ponadto zgodnie z wyrokiem ETS, rozstrzygnięcie kwestii ewentualnej dyskryminacji w odniesieniu do każdego samochodu krajowego, należy do organów krajowych.

Zgodnie z wyrokiem Trybunału, kwota zwrotu powinna być obliczona poprzez porównanie kwoty podatku zapłaconego w przypadku nabycia wewnątrzwspólnotowego z kwotą podatku zawartą w cenie podobnego samochodu osobowego, który jest użytkowany na terenie kraju.  

Komu przysługuje zwrot nadpłaconej akcyzy od sprowadzonych samochodów?

Zwrot przysługuje osobom fizycznym, osobom prawnym i jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej i tylko raz w odniesieniu do konkretnego samochodu (osoba, której przysługuje zwrot musi być właścicielem samochodu osobowego, którego zwrot dotyczy w momencie składania wniosku o zwrot). Istotą nadania ww. kategoriom podmiotów uprawnienia do zwrotu części podatku akcyzowego jest dokonanie zwrotu akcyzy tylko osobom, które faktycznie poniosły ciężar zapłaconej akcyzy. W podobnej sprawie wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku z dnia 6 marca 2002 r., sygn. Akt P.7/2000 stwierdził, że zwrot podatku powinien należeć się temu, kto wartość tę utracił. Zwrot przysługuje zatem osobie, która faktycznie poniosła ekonomiczny ciężar nienależnie zapłaconego podatku. W opinii TK uprawnionym do zwrotu nie jest osoba, która już otrzymała podatek wraz z zapłatą ceny samochodu dokonaną przez nabywcę, ale kolejny właściciel „konsument”, ponieważ to on zapłacił cenę wyższą niż by to uczynił, gdyby nie wliczono w nią podatku akcyzowego.  

W jakiej wysokości nastąpi zwrot? 

Projekt ustawy szczegółowo określa zasady zwrotu, z uwzględnieniem sposobu obliczenia części podatku akcyzowego podlegającego zwrotowi.

Kwota akcyzy do zwrotu stanowi różnicę kwoty akcyzy obliczonej zgodnie z zasadami obowiązującymi przed 1 grudnia 2006 r. (stawki zależne od wieku samochodu) oraz kwoty podatku akcyzowego obliczanego według stawki akcyzy - 13,6 % dla samochodów osobowych o pojemności silnika powyżej 2000 cm³ oraz 3,1% dla pozostałych (bez względu na wiek), z uwzględnieniem wartości rynkowej pojazdu. W odniesieniu do pojazdów używanych zarejestrowanych w Polsce jako nowe, stawka rezydualnego (krajowego) podatku akcyzowego zawartego w wartości takiego pojazdu pozostaje niezmienna.

Wedle projektu kwotę akcyzy podlegającą zwrotowi obliczać się ma według następującego wzoru:

Z = a - n

gdzie:

Z - oznacza kwotę akcyzy do zwrotu,

a - oznacza kwotę podatku akcyzowego zapłaconego z tytułu nabycia

wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego,

n - oznacza podatek akcyzowy zawarty w cenie samochodu osobowego

zarejestrowanego na terytorium kraju, ustalany odpowiednio:

1.    dla samochodów osobowych o pojemności skokowej silnika powyżej 2000 cm³, zgodnie ze wzorem:

n = (wartość rynkowa samochodu : 1,22 : 1,136) x 0,136

2.    dla pozostałych samochodów osobowych, zgodnie ze wzorem:

n = (wartość rynkowa samochodu : 1,22 : 1,031) x 0,031  

Przykład:

• Obliczenie akcyzy zawartej w cenie samochodu, zarejestrowanego na terytorium kraju („n” ze wzoru przedstawionego w art. 3 ust. 1) - wariant dla samochodu o pojemności skokowej silnika poniżej 2000 cm³ (przykładowo średnia wartość rynkowa samochodu osobowego VW Golf 1,6 l z 1994 r. = 7 700,00 zł (wg np. publikatora Eurotax).  

7 700,00 zł : 1,22 = 6 311,50 zł (średnia wartość rynkowa pomniejszona o VAT)

6 311,50 zł : 1,031 = 6 121,70 zł (średnia wartość rynkowa pomniejszona o VAT i akcyzę)

6 121,70 x 0,031 = 189,80 zł (akcyza, która jest zawarta w cenie samochodu zarejestrowanego na terytorium kraju).  

Przykład:

Obliczenie wartości akcyzy zapłaconej przy nabyciu wewnątrzwspólnotowym („a” ze wzoru przedstawionego w art. 3 ust. 1), przykładowo w przypadku, gdy:  

• zadeklarowano wartość samochodu, od której akcyza zapłacona to kwota w wysokości np. 300,00 zł (wariant I) oraz

• zadeklarowano wartość samochodu, od której akcyza zapłacona to kwota w wysokości np. 40,00 zł (wariant II)

Kwota akcyzy do zwrotu wynosi odpowiednio:

dla wariantu I, Z = a - n = 300,00 zł - 189,80 zł = 110,20 zł

oraz

dla wariantu II, Z = a - n = 40,00 zł - 189,80 zł = - 149,80 zł (zgodnie z art. 3 ust. 3 niniejszej ustawy, gdy „Z” jest liczbą ujemną, zwrot części podatku nie występuje).  

Przyjęcie do obliczania kwoty akcyzy zawartej w wartości rynkowej podobnego samochodu krajowego wynika jasno z orzeczenia ETS. Orzeczenie wskazuje na konieczność porównania kwoty podatku akcyzowego zapłaconego od samochodu nabytego wewnątrzwspólnotowo, z kwotą podatku akcyzowego zawartą w cenie podobnego samochodu zarejestrowanego na terytorium kraju. Samochodem podobnym będzie samochód tej samej marki, modelu, roku produkcji, o przybliżonym stanie technicznym, jak samochód nabyty wewnątrzwspólnotowo od którego zapłacono podatek akcyzowy.

Obiektywnym sposobem umożliwiającym ustalenie ww. kwoty podatku akcyzowego jest odniesienie się do średniej wartości rynkowej danego samochodu w określonym miesiącu (a nie jednostkowa cena zakupu podobnego samochodu nabytego wewnątrzwspólnotowo albo importowanego, którego dotyczy zwrot podatku).

Dlatego też w przypadku samochodu nabytego wewnątrzwspólnotowo albo importowanego, którego wartość mogła zostać obniżona z powodu złego stanu technicznego, przy obliczaniu akcyzy do zwrotu będzie brany pod uwagę również ten aspekt, tak aby uwzględnić wartość rynkową samochodu o takim samym stanie technicznym. W praktyce decyzja odnośnie sposobu ustalenia wartości rynkowej danego samochodu pozostawiona jest właściwym w tym zakresie organom podatkowym, które na potrzeby jej ustalenia mogą posiłkować się tabelarycznym zestawieniem średnich wartości rynkowych w określonym miesiącu (średnie ceny opublikowane w katalogach cen pojazdów lub wykazach cen), opinią biegłych, itp.

Zgodnie z regulacjami określonymi w projektowanej ustawie podmioty, o których mowa w art. 2, mają prawo do ubiegania się o zwrot akcyzy pod warunkiem, że:

1. w przypadku nabywcy wewnątrzwspólnotowego lub importera w dniu złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty lub

2. w przypadku nabywcy na terytorium kraju w dniu złożenia wniosku o zwrot akcyzy, 

będą właścicielami przedmiotowego samochodu osobowego.

Projekt przewiduje, że w przypadku gdy organ podatkowy dokonał zwrotu podatku w odniesieniu do danego samochodu w kwocie niższej niż wynika to z obliczeń na podstawie art. 3 ust. 1 ustawy, podmiot, będący obecnym właścicielem tego samochodu, może ubiegać się o zwrot części akcyzy, która nie została wcześniej zwrócona.

Większość kwot deklarowanych wartości samochodów osobowych w deklaracjach AKC-U, związanych z nabyciem wewnątrzwspólnotowym, nie odpowiadała wartości rynkowej tych samochodów. Trudna do oszacowania jest ilość osób skłonnych ubiegać się o zwrot części akcyzy, szczególnie jeśli kwoty zwrotu będą niewielkie, w związku z odniesieniem do wartości rynkowej przy obliczaniu tych zwrotów. Zgodnie z projektem ustawy, szacowanie wartości rynkowej samochodów pozostaje indywidualną kwestią każdego naczelnika urzędu celnego. Zły stan techniczny pojazdów mógł powodować, że ich wartość rynkowa mogła zostać obniżona, czego efektem była niższa kwota podstawy opodatkowania wskazana w deklaracji. Mając powyższe na uwadze Ministerstwo Finansów szacuje, że całościowa kwota zwrotu części podatku akcyzowego wyniesie w sumie w skali kraju około 580 mln zł.

W jaki sposób będzie można ubiegać się o zwrot podatku akcyzowego?

Wprowadzenie ustawy o zwrocie akcyzy zapłaconej z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, daje podmiotom określonym w art. 2 projektu ustawy, prawo do zwrotu części uiszczonego podatku akcyzowego od samochodów osobowych nabytych wewnątrzwspólnotowo albo importowanych w okresie od 1 maja 2004 r. do 30 listopada 2006 r.

Podmioty, o których mowa w art. 2 projektu ustawy, uprawnione są do wystąpienia z wnioskiem o zwrot akcyzy w ciągu 5 lat od wejścia ustawy w życie.

Organem podatkowym właściwym w sprawie zwrotu części akcyzy nabywcy na terytorium kraju jest naczelnik urzędu celnego właściwy ze względu na miejsce dokonania rozliczenia podatku akcyzowego z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego. Na organie rozpatrującym wnioski ciąży nie tylko obowiązek rozpatrzenia pod względem zgodności z Ordynacją podatkową, ale dodatkowo zadania wynikające z konieczności weryfikacji prawidłowości ustalenia rynkowej ceny konkretnego samochodu osobowego, którego dotyczy wniosek. Należy oczekiwać zwiększenia ilości obowiązków pracowników urzędów celnych związanych z wprowadzeniem proponowanej ustawy.  

Projekt ustawy nie wprowadza żadnego szczególnego trybu postępowania w sprawie zwrotu części podatku akcyzowego nabywcy wewnątrzwspólnotowemu albo importerowi. Nabywca wewnątrzwspólnotowy albo importer w rozumieniu niniejszej ustawy będąc nadal właścicielem samochodu osobowego jest podmiotem, który faktycznie dokonał zapłaty akcyzy i poniósł jej ekonomiczny ciężar, gdyż nie zrekompensował sobie podatku akcyzowego w cenie jego sprzedaży. Odnośnie ww. podmiotów będzie miał zastosowanie tryb postępowania przewidziany w Ordynacji podatkowej w kwestii nadpłaty. Przepisy Ordynacji podatkowej mają zastosowanie m.in. do sposobów postępowania w kwestii terminów, czy właściwości organów podatkowych. Przykładowo nabywca wewnątrzwspólnotowy albo importer, który dokonał zapłaty podatku akcyzowego, w przypadku, gdy organ podatkowy nie wydał decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, może wystąpić do organu podatkowego z wnioskiem o stwierdzenie nadpłaty.

Jeżeli nabywca wewnątrzwspólnotowy albo importer już z takim wnioskiem wystąpił, a decyzją ostateczną organu podatkowego jest decyzja odmawiająca stwierdzenia nadpłaty lub decyzja ustanawiająca kwotę zwrotu w wysokości niższej niż przewiduje to ustawa, nabywca wewnątrzwspólnotowy albo importer uprawniony jest do wystąpienia z wnioskiem o wznowienie postępowania. Uprawnienie to przysługuje również importerowi albo nabywcy wewnątrzwspólnotowemu, wobec którego organ podatkowy wydał ostateczną decyzję określającą wysokość zobowiązania podatkowego. Projekt ustawy zakłada, iż nabywca wewnątrzwspólnotowy albo importer, będzie uprawniony do wystąpienia z ww. wnioskami w terminie 5 lat od wejścia w życie niniejszej ustawy.

W odniesieniu do nabywcy na terytorium kraju projekt ustawy zakłada, iż wszczęcie postępowania o zwrot części akcyzy nabywcy na terytorium kraju, będzie odbywało się na wniosek tego nabywcy. Termin do wystąpienia z ww. wnioskiem będzie wynosił 5 lat od dnia wejścia w życie ustawy, natomiast termin na rozpatrzenie wniosku to 6 miesięcy, a postępowanie toczyć się będzie zgodnie z zasadami dotyczącymi postępowania podatkowego uregulowanymi w Ordynacji podatkowej. Organem właściwym w tym postępowaniu jest naczelnik urzędu celnego właściwy ze względu na miejsce dokonania przez nabywcę wewnątrzwspólnotowego albo importera rozliczenia podatku akcyzowego z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego. W posiadaniu tego organu bowiem znajduje się wymagana dokumentacja dotycząca nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu danego samochodu osobowego, którego ma dotyczyć zwrot części podatku akcyzowego.

Projekt przewiduje, że nabywca na terytorium kraju może żądać wznowienia postępowania w sprawie zakończonej decyzją ostateczną dotyczącą importera lub nabywcy wewnątrzwspólnotowego w sprawie odmowy zwrotu nadpłaty albo zwrotu nadpłaty w kwocie mniejszej niż wartość wyliczona na podstawie art. 3 ust. 1.

Należy zaznaczyć, iż zgodnie z zapisem art. 11 przepisy niniejszej ustawy stosuje się również do toczących się i nie zakończonych postępowań w sprawach stwierdzenia nadpłaty akcyzy zapłaconej z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego, wszczętych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Zatem, organ podatkowy w toczących się sprawach, powinien ocenić istnienie oraz wysokość nadpłaty zgodnie z zasadami niniejszej ustawy. Dotyczy to również przypadku, gdy został złożony wniosek dotyczy zwrotu całej kwoty akcyzy, a nie jej części.

Ponadto w art. 10 projektowana ustawa wprowadza zmiany do ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym, polegające na możliwości określenia podstawy opodatkowania przez organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej w wysokości wartości rynkowej samochodu osobowego, zarejestrowanego na terytorium kraju, kiedy wysokość podstawy opodatkowania w przypadku sprzedaży na terytorium kraju albo nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodu osobowego, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tego samochodu.

W takiej sytuacji organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej wezwie podatnika do zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub wskazania przyczyn uzasadniających podanie jej wysokości znacznie odbiegającej od wartości rynkowej samochodu osobowego. W razie nieudzielenia odpowiedzi, niedokonania zmiany wysokości podstawy opodatkowania lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają podanie jej wysokości znacznie odbiegającej od wartości rynkowej, organ podatkowy określi wysokość podstawy opodatkowania z uwzględnieniem opinii biegłego lub biegłych. Jeżeli wysokość podstawy opodatkowania ustalona w ten sposób odbiega co najmniej o 33% od zadeklarowanej wartości samochodu osobowego, koszty opinii biegłego lub biegłych ponosi podatnik.

Proponowana w art. 10 projektu zmiana ustawy o podatku akcyzowym polegająca na dodaniu art. 82a skutkować powinna urealnieniem poprzez odniesienie do cen rynkowych deklarowanych wartości samochodów osobowych sprowadzanych z innych państw członkowskich lub sprzedawanych w kraju. Zmiana przyczyni się do likwidacji patologii w postaci zaniżania deklarowanych kwot wartości samochodów używanych sprowadzanych lub sprzedawanych w kraju po wejściu niniejszej ustawy w życie. Rozwiązanie to nie będzie stanowiło bariery ochronnej dla polskiego rynku, a jedynie narzędzie urealniające kwoty deklarowanych wartości samochodów osobowych.

Czy od kwoty zwrotu trzeba będzie zapłacić podatek dochodowy?

Przedmiotowa ustawa wprowadza zmiany do ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, poprzez zwolnienie kwoty uzyskanego zwrotu akcyzy z podatku dochodowego od osób fizycznych, o ile kwota zapłaconej wcześniej akcyzy, która odpowiada kwocie tego zwrotu, nie została zaliczona przez podatnika lub współmałżonka do kosztów uzyskania przychodów. Możliwość zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów wydatku poniesionego z tytułu akcyzy od nabycia lub importu samochodu osobowego istnieje tylko w zakresie związanym z wykonywaniem działalności gospodarczej przez podatnika lub jego współmałżonka. Dodatkowo należy wskazać, że w sytuacji, gdy podatek akcyzowy został zaliczony przez podatnika (w przypadku osób fizycznych także przez współmałżonka) w całości lub w części do kosztów uzyskania przychodów, również w postaci odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej samochodu, w której był zawarty - odpowiednio w tej części zwrot podatku akcyzowego będzie stanowił przychód podatnika.

Podstawa prawna: 

• Projekt z dnia 16 kwietnia 2007 r. ustawy o zwrocie podatku akcyzowego zapłaconego z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego albo importu samochodu osobowego;

• Ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. 2004 r., Nr 29, poz. 257, ze zm.);
• Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 2000 r., Nr 14, poz. 176, ze zm.)

Źródło: http://www.mf.gov.pl/