W Sejmie ma się odbyć czytanie projektu zmian w regulacji dotyczącej postępowania wobec dłużników alimentacyjnych. Celem zmian jest w głównej mierze reforma i usprawnienie systemu egzekucji alimentów od zobowiązanych, również w przypadku gdy egzekucja prowadzona przez komornika jest bezskuteczna oraz usprawnienie i urealnienie systemu egzekucji należności zlikwidowanego Funduszu Alimentacyjnego i reforma świadczeń rodzinnych.
Jak jest teraz?
Jak wiadomo obowiązek alimentacyjny wynika wprost z Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Tak więc obowiązkiem alimentacyjnym jest obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania, który obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Problem pojawia się właściwie wtedy, gdy zobowiązany nie wywiązuje się ze swych obowiązków. Wtedy wchodzi w rachubę powództwo o roszczenie alimentacyjne. Zasądzając alimenty sąd z urzędu nada wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności. Tytułowi egzekucyjnemu zasadzającemu alimenty sąd nadaje klauzulę wykonalności z urzędu. Tytuł wykonawczy doręcza się wówczas wierzycielowi z urzędu.
Co proponuje projekt?
Pierwszym z celów jest ułatwienie prowadzenia egzekucji należności alimentacyjnych. Zgodnie z nowelizowanymi przepisami, komornik sam będzie mógł wystąpić do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania o wyjawienie majątku dłużnika. Wierzyciel nie będzie zobowiązany do wskazania sposobu egzekucji ani majątku dłużnika, z którego ma być prowadzona. Wniosek będzie dotyczył wszystkich dopuszczalnych sposobów egzekucji. Jedynym wyjątkiem będzie egzekucja z nieruchomości. Dochodzenie w celu ustalenia zarobków i stanu majątkowego dłużnika oraz jego miejsca zamieszkania, komornik zobowiązany będzie przeprowadzić przynajmniej raz na 6 miesięcy. Rozwiązaniem sprzyjającym skuteczności egzekucji będzie też umożliwienie egzekucji z rachunku bankowego na zaspokojenie alimentów w pełnej wysokości. W razie bezskuteczności egzekucji, komornik zobowiązany będzie do złożenia wniosku do Krajowego Rejestru Sadowego o wpis dłużnika do rejestru dłużników niewypłacalnych. W celu realizacji tego zamiaru proponuje się również zmiany w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym.
Niniejszy projekt przewiduje współpracę organu egzekucyjnego z organami samorządu terytorialnego (organem właściwym) w celu zwiększenia skuteczności egzekucji. Prowadzący postępowanie organ egzekucyjny zobowiązany jest, na wniosek wierzyciela, do poinformowania organu właściwego o stanie egzekucji i przyczynach jej bezskuteczności. W takiej sytuacji organ właściwy z mocy prawa interesuje się dłużnikiem alimentacyjnym. Należy założyć, że osoba nie mogąca podołać swym zobowiązaniom alimentacyjnym wymaga wsparcia pomocy społecznej. Przeprowadzenie wywiadu środowiskowego ma na celu zdiagnozowanie sytuacji dłużnika alimentacyjnego, a także doprowadzenie do wykrycia przyczyn niewywiązywania się z zobowiązań i ustalenie możliwych kroków zaradczych.
W przypadku gdy dłużnik alimentacyjny nie może wywiązać się ze swych zobowiązań z powodu braku zatrudnienia, organ właściwy może wystąpić z wnioskiem do starosty o skierowanie dłużnika do prac organizowanych na zasadach robót publicznych określonych w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Skierowanie takie nastąpi w oparciu o informacje uzyskane podczas wywiadu środowiskowego, a dotyczące wykształcenia, umiejętności, wykonywanych zawodów i osobowych predyspozycji dłużnika alimentacyjnego. Wynagrodzenie uzyskiwane za wykonywanie takich prac przeznaczane będzie na realizację obowiązku alimentacyjnego. W przypadku odmowy podjęcia prac lub uporczywego uchylania się od nich, organ właściwy może skierować zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa określonego w art. 209 § 1 Kodeksu karnego. Konsekwencja takiego działania dłużnika alimentacyjnego jest brak możliwości wywiązywania się z zobowiązania alimentacyjnego, co wyczerpuje znamiona czynu określonego we wskazanym przepisie Kodeksu karnego. Zgodnie z nim ten, kto uporczywie uchyla się od wykonania ciążącego na nim z mocy ustawy lub orzeczenia sądowego obowiązku opieki przez niezłożenie na utrzymanie osoby najbliższej lub innej osoby i przez to naraża ją na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
W projekcie omawianej ustawy zaproponowano, aby należności likwidowanego funduszu z tytułu wypłaconych lub bezpodstawnie pobranych świadczeń podlegały przekazaniu na dochody budżetu państwa, jednak z przeznaczeniem na realizację pomocy materialnej. Zakłada się, że rozwiązanie to spowoduje zainteresowanie realną ściągalnością należności ze zlikwidowanego Funduszu Alimentacyjnego.

Potrzebujesz porady prawnej?
Zabezpieczenie w postępowaniu rozwodowym - opinia prawna
Stan faktyczny W trakcie rozwodu wydano tymczasowe postanowienie sądowe nakazujące mężowi wpłacanie tytułem zabezpieczenia rodziny kwoty 550 zł. Mąż niestety nigdy nic nie wpłacił. Postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia zostało wydane 29.11.2004 r., na podstawie art. 443 par. 1 kpc w trybie zarządzenia tymczasowego na czas trwania procesu o rozwód. Zasądzono koszty utrzymania (...)
Powstanie Krajowy Rejestr Zadłużonych
Co przewiduje projekt ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych? Rządowy projekt, przygotowany w Ministerstwie Sprawiedliwości, zawiera między innymi kolejne rozwiązania zwiększające skuteczność ściągania alimentów. Dłużnicy alimentacyjni będą wpisywani do Krajowego Rejestru Zadłużonych – w całości jawnego i dostępnego przez internet. Przewidziano bowiem powstanie Krajowego (...)
Projekt ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych
Sejm obradować będzie nad projektem ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych. W dotychczasowym stanie prawnym, wyjawienie majątku dłużnika następuje na wniosek wierzyciela, który wykaże, że dotychczasowe postępowanie egzekucyjne jest bezskuteczne i nie doprowadzi do ustalenia majątku, a tym samym do zaspokojenia należności alimentacyjnych. Ponadto, wierzyciel powinien (...)
Nowelizacja ws. egzekucji świadczeń alimentacyjnych
Prezydent Andrzej Duda podpisał rządową nowelizację zakładającą aktywizację dłużników alimentacyjnych, wyższe kary dla nieuczciwych pracodawców zatrudniających ich „na czarno”, a także podniesienie kryterium dochodowego uprawniającego do świadczenia z funduszu alimentacyjnego. Zgodnie z szacunkami dzięki zmianom z funduszu będzie mogło skorzystać dodatkowe (...)