Stare obligacje są ważne
24 kwietnia 2007 r. Trybunał Konstytucyjny rozpoznał skargi konstytucyjne Wiktora Z., Jolanty i Bogusława M. dotyczące wykupu przez Skarb Państwa obligacji wydanych przed 1939 rokiem.
Skarżący Wiktor Z. oraz Jolanta i Bogusław M. są posiadaczami przedwojennych obligacji. Państwo nie podjęło faktycznej realizacji zobowiązań wynikających z przedwojennych obligacji Skarbu Państwa i po wojnie nie były one nigdy obsługiwane. Skarżący wystąpili zatem z żądaniem zapłaty na drogę postępowania sądowego. W przypadku Wiktora Z. Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu wyroku stwierdził, że roszczenia skarżącego się przedawniły, a w przypadku Jolanty i Bogusława M., że naprawienie krzywd należy do ustawodawcy. Wniesione kasacje zostały odrzucone. Zdaniem skarżących pobranie od obywatela określonej sumy pieniędzy z gwarancją jej zwrotu za odpowiednim oprocentowaniem, a następnie taka zmiana przepisów, aby pożyczki w ogóle nie trzeba było zwracać stanowi nadużycie prawa z naruszeniem zasad prawa międzynarodowego i krajowego. Ponadto zdaniem skarżących zostały naruszone konstytucyjne zasady m.in. ochrony prawa własności i równej dla wszystkich ochrony praw majątkowych.
Po przeprowadzeniu rozprawy Trybunał Konstytucyjny orzekł, że
- art. III i art. XIX ustawy z dnia 18 lipca 1950 r. - Przepisy wprowadzające przepisy ogólne prawa cywilnego są zgodne z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 21 i art. 2 Konstytucji.
- art. XXXV ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Przepisy wprowadzające kodeks cywilny jest zgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 21 i art. 2 Konstytucji.
- art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny w zakresie, w jakim ogranicza dostęp do waloryzacji sądowej, zagwarantowanej w art. 3581 § 3 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny, w odniesieniu do zobowiązań pieniężnych powstałych przed dniem 30 października 1950 r., wynikających z obligacji emitowanych przez Skarb Państwa jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 2 w związku z art. 32 ust. 1 Konstytucji.
Oznacza to, iż Przepisy blokujące sądową waloryzację zobowiązań pieniężnych powstałych przed dniem 30 października 1950 r. wyłącznie ze względu na kryterium terminu ich powstania są niezgodne z Konstytucją. Trybunał odroczył jednak utratę mocy obowiązującej przepisu uznanego za niezgodny z Konstytucją na okres 12 miesięcy od daty ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.
Trybunał stwierdził, że art. 12 ust. 1 ustawy z 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny ogranicza dostęp do waloryzacji sądowej, zagwarantowanej w art. 3581 § 3 k.c. do zobowiązań pieniężnych powstałych po dniu 30 października 1950 r. i zamyka skarżącym możliwość odwołania się do tego mechanizmu, a sądowi jego zastosowanie. Rozwiązanie uniemożliwiające sądową waloryzację zobowiązań pieniężnych powstałych po dniu 30 października 1950 r. wyłącznie ze względu na kryterium terminu ich powstania jest niezgodne z Konstytucją. Stwierdzenie niekonstytucyjności poddanych kontroli przepisów nie prowadzi automatycznie do wprowadzenia czy przywrócenia reguł obowiązujących przed ich wejściem w życie. Nie pociąga za sobą powstania praw na nowo w sytuacji, gdy zgodnie z obowiązującymi dotychczas przepisami wygasły. Nie powoduje też przekreślenia skutków upływu terminu przedawnienia.
Trybunał stwierdził, że decyzja w kwestii ustawowego uregulowania samej możliwości oraz - ewentualnie - zakresu (wysokości) zadośćuczynienia osobom będącym posiadaczami takich papierów wartościowych należy do prawodawcy, a Trybunał Konstytucyjny nie może zastępować ustawodawcy.
Trybunał Konstytucyjny zdecydował się na odroczenie utraty mocy obowiązującej przepisu uznanego za niezgodny z Konstytucją, dając tym samym czas parlamentowi na uregulowanie sytuacji prawnej posiadaczy przedwojennych obligacji. Jeżeli w tym w okresie parlament nie uchwali odpowiednich uregulowań, wówczas strony uzyskają możliwość realizacji swoich uprawnień na drodze sądowej z zastosowaniem waloryzacji sądowej dochodzonych roszczeń. Orzeczenie Trybunału usuwa przeszkodę formalną uniemożliwiającą takie działania. Trybunał podkreślił, że nie oznacza to i nie wynika z orzeczenia TK, że sąd waloryzujący roszczenie jest związany treścią tego orzeczenia co do zakresu, kierunku czy rozmiarów dokonywanej ewentualnie waloryzacji. W sprawach rewaloryzacji upływ czasu wymusza połowiczność rozwiązań - stwierdził Trybunał Konstytucyjny.
Wyrok jest ostateczny.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 kwietnia 2007 r., sygn. akt SK 49/05
Zespół
e-prawnik.pl
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?