Czy z tytułu zawarcia powierniczej cesji wierzytelności, lub umowy przystąpienia do wierzytelności (...)

UZASADNIENIE

W dniu 5 czerwca 2012r. wpłynął do tut. Biura wniosek o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia powierniczej cesji wierzytelności lub umowy przystąpienia do wierzytelności, w celu wykonania usługi ściągnięcia długu. Wniosek nie spełniał wymogów formalnych, dlatego też pismem z dnia 31 sierpnia 2012r. znak: IBPP2/443-550/12/WN, IBPBI/2/423-666/12/PP wezwano o ich uzupełnienie. Uzupełnienia dokonano w dniu 11 września 2012r.

W przedmiotowym wniosku zostało przedstawione następujące zdarzenie przyszłe:

Spółka zamierza podjąć działalność m.in. w zakresie:

1. Usług ściągania długów:
   a) z wykorzystaniem cesji powierniczej,
   b) z wykorzystaniem umowy przystąpienia do wierzytelności;
2. Nabywania wierzytelności w drodze umów sprzedaży;
3. Factoringu.
   
   

Aktualnie działalność Spółki jest zawieszona, jednakże Spółka zamierza podjąć ją między innymi w w/w zakresie. Spółkę interesują skutki podatkowe w podatku od czynności cywilnoprawnych, podatku VAT i podatku dochodowym od osób prawnych (podatek CIT) odnośnie każdego z rodzajów usług wymienionych powyżej.

Jeżeli chodzi o usługę ściągania długów (punkt 1 powyżej) to polegała ona będzie na wykonywaniu czynności faktycznych i prawnych zmierzających do odzyskania należności od dłużnika zleceniodawcy Spółki. W celu wykonania windykacji, zawierana będzie powiernicza umowa cesji wierzytelności na Spółkę, lub umowa przystąpienia do wierzytelności. Obie te umowy będą miały na celu jedynie umożliwienie Spółce realizację usługi windykacji, nie będą natomiast samoistnymi zdarzeniami prawnymi.

W praktyce występować będą dwie sytuacje:

1. W przypadku powierniczej cesji wierzytelności - Spółka nabywała będzie wierzytelność powierniczo, tj. w związku z równolegle otrzymywanym zleceniem usługi ściągnięcia długu i w celu wykonania tegoż zlecenia, a po zakończeniu usługi windykacji, spieniężona wierzytelność wracała będzie do majątku zleceniodawcy usługi. Zobowiązaniem Spółki będzie zatem ściągnięcie długu, a cesja tylko środkiem temu służącym, przy pomocy którego Spółka wykona zlecenie. Powiernicze przeniesienie wierzytelności będzie tutaj umową zbliżoną do występującego w praktyce przewłaszczenia na zabezpieczenie, czy przelewu przez kredytobiorcę na bank praw z polisy ubezpieczeniowej na zabezpieczenie spłaty kredytu. Wierzytelność zostanie na Spółkę przeniesiona bez wynagrodzenia, jedynie powierniczo - w celu realizacji wiodącego zlecenia, którym będzie windykacja wierzytelności. Wynagrodzeniem Spółki będzie natomiast zasadniczo uzgodniony w zleceniu windykacji % (procent) ściągniętej należności głównej. Ponadto, Spółce należne będą ściągnięte odsetki. Po odzyskaniu należności, Spółka zwróci ją zleceniodawcy po potrąceniu swojego wynagrodzenia (% należności głównej) i odsetek. Ewentualne koszty opłat sądowych (wpisy, zaliczki) ponosił będzie zleceniodawca płacąc je albo bezpośrednio na rachunek sądu, lub na podstawie noty obciążeniowej wystawianej przez Spółkę. Koszty zastępstwa zasadniczo ponosić będzie natomiast Spółka.
2. W przypadku przystąpienia do wierzytelności - Spółka przystąpi do niej na podstawie art. 369 KC (analogicznie do umowy o przystąpienie do długu) w celu windykacji długu. Na mocy umowy o przystąpienie do wierzytelności Spółka stanie się drugim wierzycielem - obok dotychczasowego - solidarnie uprawnionym do wierzytelności. Umowa przystąpienia będzie stosowana przede wszystkim wtedy, gdy istniał będzie umowny, lub ustawowy zakaz cesji i stąd nie będzie możliwie zastosowanie w celu windykacji cesji powierniczej. Solidarność wierzycieli spowoduje, że obaj staną się w równym stopniu uprawnieni do otrzymania zapłaty od dłużnika, a zatem nie nastąpi zbycie wierzytelności, gdyż dotychczasowy wierzyciel nadal nim pozostanie, nie utraci on też praw do wierzytelności. Pojawi się natomiast obok niego jeszcze jeden wierzyciel (Spółka). Dłużnik będzie miał zatem dwóch równoprawnych wierzycieli. W umowie zostanie jednak sprecyzowane, że przystąpienie do wierzytelności ma na celu ściąganie długu. W ramach usługi Spółka - jako zleceniobiorca i wierzyciel solidarny - będzie mogła zapłacić wierzycielowi określoną kwotę pieniężną (uzgodniony % należności głównej), co będzie oznaczało ściągnięcie należności, gdyż zwalniało będzie zleceniodawcę z konieczności dochodzenia należności. Pozostała część wierzytelności głównej (nie zapłacona zleceniodawcy) stanowiła będzie wynagrodzenie Spółki za usługę windykacji. Po zapłacie zleceniodawcy, Spółka - jako wierzyciel solidarny - będzie dochodzić od dłużnika zapłaty całości długu wraz z odsetkami. Możliwe będzie też uprzednie ściągnięcie długu i dopiero potem rozliczenie się ze zleceniodawcą - jak w przypadku cesji powierniczej.
   
   

Niezależnie od opisanej powyżej usługi windykacji, Spółka będzie także nabywała wierzytelności w drodze typowej umowy sprzedaży za cenę rynkową (punkt 2 powyżej). Przeniesienie wierzytelności na Spółkę będzie tutaj zasadniczym celem stron, a wierzytelność wejdzie do majątku Spółki, która zapłaci rynkową cenę nabycia wierzytelności. Spółka nie będzie równolegle świadczyć żadnej usługi, wyłącznie zakupi prawo majątkowe w postaci wierzytelności, do późniejszego wykorzystania (ściągnięcie dla siebie, sprzedaż itp.).

Spółka świadczyć będzie także usługi factoringu (punkt 3 powyżej) polegające generalnie na wykupie wierzytelności przed terminem ich wymagalności, w celu wcześniejszego uwolnienia środków dla klienta. Usługi factoringu świadczone będą na podstawie umowy o factoring szczegółowo określającej zakres praw i obowiązków stron. Na podstawie umowy factoringu wierzytelności wykupywane będą z dyskontem od kwoty głównej przed terminem wymagalności. Spółka płaciła będzie cenę za wykupywane wierzytelności, po potrąceniu dyskonta. Dyskonto będzie zasadniczo wynagrodzeniem Spółki. Nadto Spółce należne będą ewentualne odsetki. Wykupione wierzytelności będą następnie przez Spółkę ściągane, lub zbywane.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie:

Czy z tytułu zawarcia powierniczej cesji wierzytelności, lub umowy przystąpienia do wierzytelności - w celu wykonania usługi ściągnięcia długu, powstanie po stronie Spółki obowiązek w podatku dochodowym od osób prawnych?

Zdaniem Wnioskodawcy, zawarcie powierniczej cesji wierzytelności, lub umowy przystąpienia do wierzytelności - w celu wykonania usługi windykacji należności nie rodzi obowiązku w podatku dochodowym od osób prawnych. Cesja powiernicza, czy przystąpienie do wierzytelności nie są bowiem przychodem w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych. Dotyczy to jednak wyłącznie cesji powierniczej w celu wykonania usługi windykacji (a więc nie sprzedaży wierzytelności) i umowy o przystąpienie do wierzytelności. Obie te umowy - jeśli nie będą samoistnymi zdarzeniami prawnymi, a jedynie stanowiły będą element składowy (służebny) innej (zasadniczej, złożonej) usługi polegającej na ściągnięciu długu - same w sobie nie zrodzą zobowiązań w w/w podatku. Natomiast opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych podlegała będzie usługa ściągnięcia długu, bez względu na to, czy wykonana zostanie z wykorzystaniem cesji powiernicznej, czy przystąpienia do wierzytelności, czy też w jakikolwiek inny sposób. Jeżeli chodzi o moment wykonania usługi, to winien on wynikać z umowy, z tym że najpóźniej jest to chwila faktycznego wydania zleceniodawcy całości podlegających przekazaniu mu środków.

W świetle obowiązującego stanu prawnego stanowisko Wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego uznaje się za prawidłowe.

Kwestia cesji wierzytelności uregulowana została w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm., zwanej dalej: ?kc?). Zgodnie z art. 509 § 1 kc, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. W myśl § 2 tego artykułu, wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. Stosownie natomiast do treści art. 510 § 1 kc, przeniesienie wierzytelności może nastąpić w wyniku wykonania umowy sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności, która przenosi wierzytelność na nabywcę, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły. Wierzytelność stanowi uprawnienie wierzyciela do żądania od dłużnika spełnienia określonego działania lub zaniechania, np. zapłaty ceny za wykonaną usługę lub zapłaty ceny za sprzedany towar. Zgoda dłużnika nie jest konieczna do dokonania tej czynności, chyba że strony w pierwotnej umowie tak postanowiły.

Pomimo zmiany osoby uprawnionej treść zbywanego prawa nie ulega zmianie. Przelew wierzytelności polega na przeniesieniu wierzytelności z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku osoby trzeciej na mocy umowy zawartej między zbywcą wierzytelności, a jej nabywcą. Przeniesienie wierzytelności z majątku cedenta do majątku cesjonariusza następuje wskutek rozporządzenia tą wierzytelnością przez dotychczasowego wierzyciela, przy czym skutek rozporządzający, zgodnie z rozwiązaniem zawartym w przepisach art. 509 i nast. kc, występuje już w momencie zawarcia umowy.

Ze zdarzenia przyszłego opisanego we wniosku wynika, że Spółka może zawrzeć w przyszłości umowę powierniczego przelewu wierzytelności (cesja celem inkaso). W literaturze przyjmuje się, że czynności powiernicze zawierają dwa związane ze sobą elementy: przeniesienie przez powierzającego na powiernika określonego prawa, z którego powiernik może korzystać w pełnym zakresie wobec osób trzecich oraz zobowiązanie powiernika wobec powierzającego, że będzie z prawa tego korzystał w ograniczonym zakresie, wskazanym w treści umowy powierniczej, a w szczególności, że przeniesie to prawo z powrotem na powierzającego w określonej sytuacji. Wypełniając taką umowę powiernik powinien korzystać z przysługującego mu prawa w taki sposób, by możliwe było wypełnienie jego zobowiązania wobec powierzającego, a w szczególności by możliwe było powrotne przeniesienie lub automatyczne przejście tego prawa na powierzającego.

Umowa przystąpienia do wierzytelności zostanie zawarta przez Spółkę na podstawie art. 369 kc, w myśl którego zobowiązanie jest solidarne, jeżeli to wynika z ustawy lub z czynności prawnej. Solidarność wierzycieli spowoduje, że obaj staną się w równym stopniu uprawnieni do otrzymania zapłaty od dłużnika, a zatem nie nastąpi zbycie wierzytelności, gdyż dotychczasowy wierzyciel nadal nim pozostanie, nie utraci on też praw do wierzytelności. W umowie zostanie sprecyzowane, że przystąpienie do wierzytelności ma na celu ściąganie długu.

Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 74, poz. 397 ze zm., dalej ?updop?) nie zawiera definicji przychodu. W myśl art. 12 ust. 1 pkt 1 updop, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Przepis art. 12 updop, regulujący kwestię przychodów, nie wymienia źródeł przychodu, lecz określa zdarzenia, których wystąpienie powoduje powstanie obowiązku podatkowego. Poprzez przykładowe wyliczenie zawarte w kolejnych ustępach art. 12 ustawodawca precyzuje więc jedynie rodzaje przychodów. Ponadto wylicza jakiego rodzaju wpływy pieniężne podmiotu gospodarczego nie są zaliczane do przychodów. Przychodami są więc w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe, a w zakresie przychodów związanych z działalnością gospodarczą także przychody należne, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont (art. 12 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 3 updop). Literalna wykładnia powołanych przepisów prowadzi do wniosku, że do przychodów podatkowych zalicza się tylko takie przychody, które w danym momencie są trwałe, definitywne i bezwarunkowe. W konsekwencji, do przychodów podatkowych, podatnik winien zaliczyć tylko takie przychody, które są mu należne. Nie będą to zatem jakiekolwiek przychody, lecz przychody, w stosunku do których podatnikowi przysługiwać będzie prawo do ich otrzymania i które stanowić będą jego trwałe przysporzenie majątkowe.

Co do zasady więc, o zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów danej osoby prawnej decyduje definitywny charakter tego przysporzenia w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa podatnika, lub pomniejsza jego pasywa.

Od zasady tej, w ściśle określonych przypadkach, wprowadzone zostały przez ustawodawcę wyjątki. Katalog przysporzeń, których nie zalicza się do przychodów podatkowych jest zamknięty i zawarto go w art. 12 ust. 4 updop. Skoro zatem przepis ten w sposób kategoryczny i wyczerpujący określa, co nie jest przychodem w rozumieniu ustawy, to a contrario należy przyjąć, że wszelkie inne przychody, przepisem tym nieobjęte, generują dochód podlegający opodatkowaniu.

Reasumując, w sytuacji opisanej we wniosku (zawarcie umowy powierniczej cesji wierzytelności, lub umowy przystąpienia do wierzytelności, w celu wykonania usługi windykacji należności) nie powstanie przychód, na podstawie art. 12 ust. 1 updop. Zawarcie obu ww. umów nie spowoduje bowiem, iż Spółka otrzyma jakiekolwiek przysporzenie majątkowe w sposób definitywny i bezwarunkowy. Przy umowie powierniczej cesji wierzytelności będzie bowiem zobowiązana do powrotnego przeniesienia wierzytelności na powierzającego. Z kolei w przypadku przystąpienia do wierzytelności nie nabędzie jej, lecz jedynie zostanie zobowiązana do jej wyegzekwowania.

Stanowisko Wnioskodawcy w zakresie skutków podatkowych zawarcia powierniczej cesji wierzytelności lub umowy przystąpienia do wierzytelności, w celu wykonania usługi ściągnięcia długu ? jest prawidłowe.

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie wydania interpretacji.

Stronie przysługuje prawo do wniesienia skargi na niniejszą interpretację przepisów prawa podatkowego z powodu jej niezgodności z prawem. Skargę wnosi się do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, ul. Wyszyńskiego 2, 44-100 Gliwice po uprzednim wezwaniu na piśmie organu, który wydał interpretację w terminie 14 dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o jej wydaniu ? do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ? t.j. Dz. U. z dnia 14 marca 2012r., poz. 270). Skargę do WSA wnosi się (w dwóch egzemplarzach ? art. 47 ww. ustawy) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia tego wezwania (art. 53 § 2 ww. ustawy).

Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi (art. 54 § 1 ww. ustawy) na adres: Izba Skarbowa w Katowicach Biuro Krajowej Informacji Podatkowej w Bielsku-Białej, ul. Traugutta 2a, 43-300 Bielsko-Biała.