Nowelizacja ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Przygotowany przez resort infrastruktury projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw (tzw. mała nowelizacja), został skierowany do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych. Mała nowelizacja jest wstępem do kompleksowych zmian systemowych, opracowywanych przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju oraz Komisję Kodyfikacyjną Prawa Budowlanego.

Ustawa jest podstawowym aktem regulującym zagadnienia planowania i zagospodarowania przestrzennego. Jej nowelizacja jest odpowiedzią na potrzebę dokonania szybkich zmian, rozwiązujących najpilniejsze problemy związane z kształtowaniem przestrzeni, a jednocześnie nie powodujących po stronie gmin dodatkowych obciążeń. Umożliwi gminom efektywne gospodarowanie przestrzenią - zanim przeprowadzone zostaną długofalowe zmiany systemowe. Kierunek planowanych w małej nowelizacji zmian jest zgodny z postulatami zgłaszanymi m.in. przez samorządy, stowarzyszenia urbanistów i architektów.

W trakcie uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji publicznych planowany jest szereg wydarzeń i inicjatyw, tak by jak najwięcej osób mogło wyrazić swoje zdanie na temat proponowanych rozwiązań. Zgodnie z założeniami projekt ustawy powinien zostać zatwierdzony przez Radę Ministrów przed końcem I półrocza 2015 r. i przyjęty przez parlament obecnej kadencji.

Najistotniejsze i wymagające najszybszych działań problemy dotyczą:

• nieuwzględniania przy planowaniu przestrzeni zasad urbanistyki - chaotyczna i rozproszona zabudowa oznacza wyższe koszty budowy i utrzymania infrastruktury (m.in. dróg, sieci kanalizacyjnej i wodociągowej, szkół, ośrodków zdrowia), a także większe wydatki na dojazdy do pracy, kin, muzeów i restauracji;
• niekorzystnego bilansu kosztów i zysków związanych z prowadzoną polityką przestrzenną i wynikającego z tego rosnącego deficytu w budżetach gmin - m.in. konieczność wykupu przez gminę gruntów pod drogi publiczne, budowę infrastruktury do ich obsługi;
• nadmiernej ilości terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, wynikającej z braku przeprowadzania analiz potrzeb rozwojowych gmin i ich sytuacji demograficznej - według danych Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowani Polskiej Akademii Nauk, 14% powierzchni kraju jest przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową, natomiast według ewidencji odzwierciedlającej stan faktyczny, grunty zabudowane to 1% (dane Głównego Urzędu Statystycznego);
• niskiego poziomu udziału społeczności lokalnej w planowaniu przestrzeni, co prowadzi do licznych konfliktów;
• utrudnień dla realizacji idei miasta zwartego, przyjaznego użytkownikom, w tym pieszym, rowerzystom i niepełnosprawnym - ustawa ma dziś charakter wyłącznie proceduralny, nie nadaje planowaniu przestrzennemu kierunku merytorycznego, którego wymagają dzisiejsze wyzwania cywilizacyjne (potrzeba zrównoważonego rozwoju i oszczędnego gospodarowania zasobami).

Projektowane rozwiązania mają przyczynić się do:

1. Przekierowania inwestycji budowlanych na tereny przygotowane do zabudowy i wyposażone w niezbędną infrastrukturę:

- decyzje o warunkach zabudowy (WZ) dotyczące nowej zabudowy, będą wydawane wyłącznie na tereny przygotowane do inwestycji,

- procedury i zakres sporządzania planów miejscowych będą wymagały przeprowadzenia analiz dotyczących m.in. podaży i zapotrzebowania na tereny budowlane,

- wprowadzenie przepisów umożliwiających uchwalenie planu miejscowego na podstawie wystąpienia podmiotu prywatnego, który jednocześnie zobowiąże się do wyposażenia terenów w określoną infrastrukturę i bezpłatnego jej przekazania gminie.
Lepszego zabezpieczenie interesów inwestorów i procesów inwestycyjnych (prywatnych i publicznych):

- uchwalanie planów miejscowych przy zaangażowaniu wiele podmiotów i społeczności lokalnej, co stanowić będzie stabilną i transparentną podstawę przy określeniu przeznaczenia terenu i możliwości jego zagospodarowania i sąsiadujących z nim działek;

- inwestycje na terenach newralgicznych, o szczególnym znaczeniu dla danej miejscowości, oraz inwestycje wzbudzające kontrowersje społeczne (np. dotyczące instalacji odnawialnych źródeł energii innych niż mikroinstalacje, inwestycji na obszarach publicznych) będą realizowane wyłącznie w oparciu o plan miejscowy;

- określenie terminu ważności decyzji WZ na 2 lata oznacza, że będzie ona spójna z istniejącym planem zagospodarowania przestrzennego.

2. Wprowadzenia rozwiązań umożliwiających gminom lepsze bilansowanie wydatków i wpływów związanych z zagospodarowaniem przestrzennym oraz racjonalizacji systemu odszkodowań, dzięki wprowadzeniu zasad przyznawania odszkodowań adekwatnych do przyczyny powstania ograniczenia i związanego z nim roszczenia:

- zwiększenie przychodów gmin nastąpi m.in. dzięki zrównaniu terminów dotyczących odszkodowań oraz opłaty planistycznej do 10 lat (obecnie można ją naliczyć tylko przez 5 lat od uchwalenia planu, co pozwala na relatywnie łatwe uwolnienie się od niej;

- zmniejszenie wydatków gmin, a tym samym możliwość wykorzystania części środków dotychczas przeznaczanych na odszkodowania (np. na budowę infrastruktury technicznej, społecznej, remonty) umożliwią rozwiązania dotyczące m.in. ograniczenia odpowiedzialności odszkodowawczej gminy wyłącznie do odszkodowań związanych z jej decyzjami planistycznymi oraz rezygnacja z nadmiernego automatyzmu w mechanizmach odszkodowawczych;

- lepsze bilansowania wydatków i wpływów związanych z zagospodarowaniem przestrzennym będzie związane przede wszystkim z koniecznością przeprowadzenia analiz, dzięki którym działania będą ściśle związane z możliwościami i potrzebami danej gminy.

3. Określenia zasad efektywnego gospodarowania przestrzenią, w tym zasad miasta zwartego, niskoemisyjnego, przyjaznego pieszym i rowerzystom, a przez to bardziej przyjaznego dla jego mieszkańców:

- wsparcie realizacji jednego z głównych celów regulacji - przekierowania inwestycji na tereny do tego przygotowane;

- wprowadzenie katalogu podstawowych zasad, które będą uwzględniane w procesie planistycznym i będą sprzyjać racjonalnemu zagospodarowaniu przestrzeni - łatwiejsza realizacja inwestycji przyjaznych pieszym i rowerzystom (np. dzięki możliwości realizowania nie związanych z drogą samochodową tras tramwajowych, dróg rowerowych i ciągów pieszych w oparciu o procedury tzw. specustawy drogowej);

- ustanowienie zasad i konieczność wydzielania gruntów przeznaczonych pod zieleń publiczną, parki, place, skwery i obiekty kultury, ułatwi powstawanie przestrzeni otwartych dla mieszkańców.

4. Wzmocnienia udziału społeczeństwa w procesie sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, m.in. dzięki dodatkowym konsultacjom i obowiązkowi publikowania dodatkowych dokumentów:

- wymóg przedstawienia uzasadnienia do uchwał intencyjnych oraz przeprowadzenia dodatkowych konsultacji ze społecznością lokalną, dzięki czemu mieszkańcy i przedsiębiorcy uzyskają informacje o planowanych działaniach przestrzennych gminy i będą mogli przedstawiać swoje uwagi i wnioski już na wczesnym etapie procedur planistycznych;

- procedura uchwalania planu miejscowego na podstawie wystąpienia prywatnego podmiotu będzie go dodatkowo obligowała do przedstawienia m.in. wizualizacji inwestycji, tak by społeczność lokalna miała realna możliwość jej oceny.

5. Wzmocnienia roli studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz jego mocniejsze powiązanie z realnymi potrzebami i możliwościami gminy:

- wprowadzenie m.in. wymogu oparcia się w procesach planistycznych na planach rozwojowych gminy, wieloletniej prognozie finansowej, prognozach demograficznych.

6. Zwiększenia dostępu do informacji przestrzennej (dostosowanie do regulacji dyrektywy INSPIRE):

- przepisy umożliwią tworzenie dokumentów planistyczne w cyfrowej formie oraz włączenie w nie odniesień przestrzennych, co umożliwi łatwiejsze korzystanie z obecnie dostępnych dokumentów.

Źródło: mir.gov.pl

Zespół
e-prawnik.pl