Co jeśli sprawca wypadku nie ma polisy OC?

18.11.2024

Znajomość obowiązku posiadania OC samochodu jest raczej powszechnie znana. Sam przepis stanowi, iż każdy posiadacz pojazdu mechanicznego jest obowiązany zawrzeć umowę obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego przez niego pojazdu.

Co obejmuje i ile trwa obowiązkowe ubezpieczenie OC pojazdu?

Zasada jest właściwie prosta. Ubezpieczenie OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje co do zasady tylko zdarzenia powstałe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Co do zasady umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawiera się na okres 12 miesięcy.

Czy ktoś sprawdza, czy dopełniłeś obowiązku ubezpieczenia OC pojazdu?

Oczywiście, że tak. Spełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego, podlega kontroli wykonywanej przez organy do tego obowiązane lub uprawnione. Do przeprowadzania kontroli spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych są obowiązane:

Policja,
organy celne,
Straż Graniczna,
organy właściwe w sprawach rejestracji pojazdów,
Inspekcja Transportu Drogowego.

Powyższe organy kontrolę taką przeprowadzają obowiązkowo. Istnieje jednak także grupa organów, które nie mają obowiązku, ale mogą kontrolę taką przeprowadzić (są do tego uprawnione). Jest to:

1. Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny,

2. Inspekcja Ochrony Środowiska

3. inne organy uprawnione do kontroli ruchu drogowego.

Co jest dowodem, że dopełniłeś obowiązku zawarcia umowy OC?

Takim dowodem dla każdego z powyższych organów, jak i dla na przykład innych uczestników kolizji, jest dokument polisy lub inny dokument ubezpieczenia, potwierdzający zawarcie umowy tego ubezpieczenia, wystawionego ubezpieczającemu przez zakład ubezpieczeń. Natomiast osoba kontrolowana jest obowiązana okazać na żądanie organu obowiązanego lub uprawnionego do kontroli dokument potwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego lub dowód opłacenia składki za to ubezpieczenie.

A gdybyś odmówił okazania dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia OC?

Jeżeli osoba kontrolowana nie okaże dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego lub dowodu opłacenia składki za to ubezpieczenie, organ przeprowadzający kontrolę zawiadamia o tym na piśmie Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny w terminie 14 dni od dnia przeprowadzenia lub zakończenia kontroli.

Jakie poniesiesz konsekwencje, gdy nie zawrzesz obowiązkowej umowy OC?

W przypadku niedopełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego obowiązkowe staje się wniesienie opłaty. Jej wysokość obowiązującej w każdym roku kalendarzowym, stanowi:
a) samochody osobowe - równowartość dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę,
b) samochody ciężarowe, ciągniki samochodowe i autobusy - równowartość trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę,
c) pozostałe pojazdy - równowartość jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W przypadku posiadaczy pojazdów mechanicznych, którzy nie spełnili obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zgodnie z warunkami tego ubezpieczenia, wysokość opłaty jest uzależniona od okresu pozostawania tego posiadacza bez ochrony ubezpieczeniowej w każdym roku kalendarzowym i wynosi:

20 % opłaty w wysokości określonej w ust. 2 pkt 1 - w przypadku gdy okres ten nie przekracza 3 dni;
50 % opłaty w wysokości określonej w ust. 2 pkt 1 - w przypadku gdy okres ten nie przekracza 14 dni;
100 % opłaty w wysokości określonej w ust. 2 pkt 1 - w przypadku gdy okres ten przekracza 14 dni.

Opłata za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego jest wnoszona na rzecz Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Fundusz ten wzywa do uiszczenia, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania albo do przedstawienia dokumentów potwierdzających zawarcie umowy ubezpieczenia obowiązkowego. W razie niespełnienia „dobrowolnego” tego świadczenia – opłaty, musisz się liczyć z następstwem w postaci przeprowadzonego postępowania egzekucyjnego. Pamiętaj jednak, że wniesienie opłaty nie zwalnia z obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego.

Jak uzyskać świadczenie z Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego?

Jednym z głównych zadań Funduszu jest zaspokajanie roszczeń z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych w określonych granicach za szkody powstałe na terytorium RP:

1) na osobie, gdy szkoda została wyrządzona w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność cywilną posiadacza pojazdu mechanicznego lub kierującego pojazdem mechanicznym, a nie ustalono ich tożsamości;

2) w mieniu, w przypadku szkody, w której równocześnie u któregokolwiek uczestnika zdarzenia nastąpiła śmierć, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, trwający dłużej niż 14 dni, a szkoda została wyrządzona w okolicznościach uzasadniających odpowiedzialność cywilną posiadacza pojazdu mechanicznego lub kierującego pojazdem mechanicznym, a nie ustalono ich tożsamości. Naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia powinny zostać stwierdzone orzeczeniem lekarza, posiadającego specjalizację w dziedzinie medycyny odpowiadającej rodzajowi i zakresowi powyższych naruszeń czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia. W przypadku szkody w pojeździe mechanicznym świadczenie Funduszu podlega zmniejszeniu o kwotę stanowiącą równowartość 300 euro, ustalaną przy zastosowaniu kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski obowiązującego w dniu ustalenia odszkodowania;

3) na osobie, w mieniu, w mieniu i na osobie, gdy:
a) posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych,

b) posiadacz zidentyfikowanego pojazdu mechanicznego, którego ruchem szkodę tę wyrządzono, zarejestrowanego za granicą na terytorium państwa, którego biuro narodowe jest sygnatariuszem Porozumienia Wielostronnego, nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, a pojazd mechaniczny był pozbawiony znaków rejestracyjnych, bądź znaki te nie były, w momencie zdarzenia, przydzielone temu pojazdowi przez właściwe władze,

c) rolnik, osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub osoba pracująca w jego gospodarstwie rolnym sąobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego szkodę,będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia, a rolnik nie był ubezpieczony obowiązkowym ubezpieczeniem OC rolników.

Kto może spodziewać się wypłaty z Funduszu?

Wypłaty świadczeń z Funduszu dokonywane są wyłącznie na rzecz poszkodowanych lub uprawnionych osób fizycznych.

Jednym z zadań Funduszu jest wypełnianie funkcji ośrodka informacji, z racji czego należy do niego także prowadzenie rejestru umów ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, zawierającego:

1) nazwę i adres zakładu ubezpieczeń, który zawarł umowę ubezpieczenia;
2) imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL lub, gdy ten numer nie został nadany, numer paszportu, dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość lub nazwę, adres siedziby i numer REGON ubezpieczonego,
3) cechy identyfikujące dokument potwierdzający zawarcie umowy ubezpieczenia;
4) datę zawarcia umowy;
5) okres ubezpieczenia;
6) datę rozwiązania umowy ubezpieczenia przed upływem końcowego terminu odpowiedzialności, określonego w umowie;
7) dane dotyczące pojazdu mechanicznego i jego posiadacza:
a) numer rejestracyjny,
b) numer VIN lub numer nadwozia (podwozia) pojazdu mechanicznego,
c) numer silnika pojazdu mechanicznego,
d) markę, typ i model,
e) rodzaj pojazdu mechanicznego,
f) imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL lub, gdy ten numer nie został nadany, numer paszportu, dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość lub nazwę, adres siedziby i numer REGON posiadacza pojazdu mechanicznego.

Poza tym Fundusz gromadzi dane zawierające:

1) informacje dotyczące uczestników zdarzenia powodującego odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmujące markę i numer rejestracyjny pojazdów uczestniczących w zdarzeniu, imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL lub, gdy ten numer nie został nadany, numer paszportu, dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość lub nazwę, adres siedziby i numer REGON posiadacza pojazdu, uczestniczącego w zdarzeniu, imię i nazwisko oraz numer PESEL lub, gdy ten numer nie został nadany, numer paszportu, dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość, kierującego pojazdem uczestniczącym w zdarzeniu, datę i miejsce zdarzenia, imię i nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL lub, gdy ten numer nie został nadany, numer paszportu, dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość lub nazwę, adres siedziby i numer REGON osoby poszkodowanej;

2) datę zgłoszenia roszczenia odszkodowawczego;
3) datę i wysokość wypłaty odszkodowania lub świadczenia albo datę odmowy wypłaty odszkodowania lub świadczenia.

Gromadzenie powyższych danych ma bardzo duże znaczenie z tej przyczyny, iż Fundusz ma obowiązek udostępniać te dane kilku podmiotom:
1) poszkodowanemu, uprawnionemu lub innemu podmiotowi, w zakresie dotyczącym ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, z wyłączeniem imienia i nazwiska oraz adresu posiadacza pojazdu sprawcy lub kierującego tym pojazdem; jeżeli poszkodowany, uprawniony lub inny podmiot żąda udostępnienia danych dotyczących imienia i nazwiska oraz adresu posiadacza pojazdu sprawcy lub kierującego tym pojazdem, w związku z zaistniałą szkodą, powinien wykazać interes prawny w uzyskaniu tych danych;

2) posiadaczowi pojazdu mechanicznego, który zawarł umowę ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych, w zakresie danych dotyczących zgłoszenia roszczeń i wypłaty odszkodowań z tytułu umowy ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartej przez tego posiadacza, w związku ze zdarzeniami skutkującymi odpowiedzialnością tego posiadacza albo ich braku, za okres 5 lat licząc wstecz od dnia, w którym posiadacz pojazdu mechanicznego wystąpił o udostępnienie danych
3) Rzecznikowi Praw Obywatelskich;
4) organowi nadzoru;
5) zakładom ubezpieczeń;
6) Polskiemu Biuru Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w zakresie dotyczącym ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów;

7) Rzecznikowi Ubezpieczonych;
8) Polskiej Izbie Ubezpieczeń;
9) organowi prowadzącemu centralną ewidencję pojazdów drogą teletransmisji danych;

10) sądowi lub prokuraturze, o ile są niezbędne w toczącym się postępowaniu;

11) Policji, o ile są niezbędne w toczącym się postępowaniu lub na potrzeby wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych na zasadach i w trybie określonym w art. 20 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2007 r. Nr 43, poz. 277, z późn. zm.);

12) Centralnemu Biuru Antykorupcyjnemu, o ile są niezbędne w toczącym się postępowaniu;

13) Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, o ile są niezbędne w toczącym się postępowaniu.

Innymi słowy, jeżeli zostałeś poszkodowany w wypadku samochodowym, a nie masz pewności co do danych sprawcy, bądź też sprawca wypadku wbrew swojemu obowiązkowi tych danych Ci nie udostępnił, możesz zwrócić się o udostępnienie tych danych do Funduszu tym bardziej, że udostępnianie danych jest bezpłatne.

Jeżeli więc sprawca kolizji nie posiada obowiązkowego OC...

Wtedy Ty, jako poszkodowany (uprawniony do odszkodowania) powinieneś zgłosić swoje roszczenia do Funduszu przez którykolwiek zakład ubezpieczeń wykonujący działalność ubezpieczeniową w grupach obejmujących ubezpieczenia obowiązkowe.

Zakład ubezpieczeń nie może odmówić przyjęcia zgłoszenia szkody. Wtedy z kolei zakład ubezpieczeń, po otrzymaniu zgłoszenia roszczenia, przeprowadza postępowanie w zakresie ustalenia zasadności i wysokości dochodzonych roszczeń i niezwłocznie przesyła zebraną dokumentację do Funduszu, powiadamiając o tym osobę zgłaszającą roszczenie. Fundusz natomiast jest obowiązany zaspokoić roszczenie w terminie 30 dni licząc od dnia otrzymania akt szkody od zakładu ubezpieczeń lub syndyka upadłości. W przypadku gdy wyjaśnienie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności Funduszu albo wysokości świadczenia w tym terminie było niemożliwe, świadczenie powinno być spełnione w terminie 14 dni od dnia wyjaśnienia tych okoliczności, z tym że bezsporna część świadczenia powinna być spełniona przez Fundusz w terminie wspomnianych 30 dni. Pamiętaj, że odpowiedzialność za zwłokę w spełnieniu świadczenia ponoszą odpowiednio Fundusz i zakład ubezpieczeń, każdy w swoim zakresie.

W tym samym momencie, w którym Funduszu dokonał wypłaty na rzecz poszkodowanego sprawca szkody i osoba, która nie dopełniła obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia obowiązkowego są obowiązani do zwrotu Funduszowi spełnionego świadczenia.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. 2003 r., Nr 124, poz. 1152 ze zmianami).

Zespół
e-prawnik.pl