Spis treści
- Definicja wypadku przy pracy
- Natychmiastowe obowiązki pracodawcy
- Dalsze procedury powypadkowe
- Zespół powypadkowy i ustalanie przyczyn
- Protokół powypadkowy
- Rejestr i statystyczna karta wypadku
- Wypadki przy pracy zdalnej - nowe przepisy 2025
- Odszkodowania za wypadek przy pracy w 2025
- Kluczowe informacje
Bez względu na charakter pracy świadczonej w zakładzie oraz stosowane środki bezpieczeństwa, w każdym miejscu pracy może dojść do wypadku przy pracy. Znajomość właściwych procedur pozwala pracodawcy uniknąć dodatkowych problemów prawnych i zapewnić poszkodowanemu należne świadczenia. W 2025 roku obowiązują zaktualizowane przepisy, w tym nowe regulacje dotyczące wypadków przy pracy zdalnej.
Definicja wypadku przy pracy
Zgodnie z ustawą ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (art. 3), za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy
Kluczowe cechy wypadku przy pracy
Aby zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, musi charakteryzować się czterema cechami występującymi jednocześnie:
- Nagłość zdarzenia - wystąpienie w ciągu trwania dnia pracy
- Przyczyna zewnętrzna - niezwiązana z wewnętrznymi uwarunkowaniami organizmu
- Uraz lub śmierć - fizyczne uszkodzenie ciała lub narządów
- Związek z pracą - zdarzenie musi pozostawać w bezpośrednim lub pośrednim związku z wykonywaną pracą
Rodzaje wypadków przy pracy
Wypadek śmiertelny
Wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć poszkodowanego w okresie do 6 miesięcy od daty wypadku.
Wypadek ciężki
Powoduje ciężkie uszkodzenie ciała: utratę wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne poważne uszkodzenia naruszające podstawowe funkcje organizmu.
Wypadek zbiorowy
Zdarzenie wypadkowe, w wyniku którego poszkodowane są co najmniej 2 osoby.
Wypadek lekki
Każdy inny wypadek niewyczerpujący znamion wypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego.
Natychmiastowe obowiązki pracodawcy po wypadku
Działania do wykonania niezwłocznie
W razie wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek natychmiastowego podjęcia następujących działań:
- Zapewnienie udzielenia pierwszej pomocy poszkodowanym
- Wezwanie odpowiednich służb medycznych
- Podjęcie działań eliminujących lub ograniczających zagrożenie
- Zabezpieczenie miejsca wypadku
Pierwszym i najważniejszym obowiązkiem jest zapewnienie poszkodowanemu pierwszej pomocy oraz wezwanie odpowiednich służb medycznych w celu udzielenia pomocy lekarskiej i szpitalnej.
Pracodawca musi podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie w miejscu, w którym miał miejsce wypadek (np. wyłączenie maszyn, odcięcie zasilania).
Miejsce wypadku należy zabezpieczyć w sposób wykluczający dostęp osób niepowołanych oraz uruchamianie maszyn i urządzeń bez koniecznej potrzeby.
Dalsze procedury powypadkowe
W przypadku śmiertelnego, ciężkiego lub zbiorowego wypadku przy pracy, pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora.
Uwaga - sankcje za niezawiadomienie
Niezawiadomienie inspektora pracy czy prokuratora o wypadku przy pracy jest wykroczeniem, za które grozi kara grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.
Zabezpieczenie miejsca wypadku
Do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku pracodawca ma obowiązek zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający:
- dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych
- uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych
- dokonywanie zmiany położenia maszyn, urządzeń i innych przedmiotów związanych z wypadkiem
Zmiany w miejscu wypadku bez zgody okręgowego inspektora pracy i prokuratora są dopuszczalne tylko w przypadku konieczności ratowania osób lub mienia albo zapobieżenia grożącemu niebezpieczeństwu.
Zespół powypadkowy i ustalanie przyczyn wypadku
Okoliczności i przyczyny wypadków ustala powołany przez pracodawcę zespół powypadkowy.
Skład zespołu powypadkowego
Standardowy skład
Pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy.
Bez służby BHP
Pracodawca lub pracownik z zadaniami BHP oraz społeczny inspektor pracy lub specjalista spoza zakładu.
Bez społecznej inspekcji
Przedstawiciel pracowników z aktualnymi szkoleniami BHP zamiast społecznego inspektora pracy.
Mali pracodawcy
Pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy (zespół dwuosobowy).
Zadania zespołu powypadkowego
Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku zespół powypadkowy przystępuje do ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności:
- dokonuje oględzin miejsca wypadku i badania stanu technicznego maszyn i urządzeń
- sporządza szkic lub wykonuje fotografię miejsca wypadku (jeśli konieczne)
- wysłuchuje wyjaśnień poszkodowanego (jeśli stan zdrowia pozwala)
- zbiera informacje od świadków wypadku
- zasięga opinii lekarza i innych specjalistów
- dokonuje prawnej kwalifikacji zdarzenia
- określa środki profilaktyczne i wnioski
Protokół powypadkowy
Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy - nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku.
Ważne terminy dotyczące protokołu
- 14 dni - termin na sporządzenie protokołu przez zespół powypadkowy
- 5 dni - termin na zatwierdzenie protokołu przez pracodawcę
- 10 lat - okres przechowywania dokumentacji powypadkowej
Procedura zatwierdzania protokołu
Zespół powypadkowy sporządza protokół w niezbędnej liczbie egzemplarzy wraz z całą dokumentacją powypadkową.
Przed zatwierdzeniem zespół musi zapoznać poszkodowanego z treścią protokołu i pouczyć o prawie do zgłaszania uwag.
Pracodawca zatwierdza protokół nie później niż w ciągu 5 dni od dnia jego sporządzenia.
Zatwierdzony protokół doręcza się poszkodowanemu, a w przypadku wypadków ciężkich/śmiertelnych także inspektorowi pracy.
Rejestr wypadków i statystyczna karta
Rejestr wypadków przy pracy
Pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr wypadków przy pracy na podstawie wszystkich protokołów powypadkowych. Rejestr zawiera między innymi:
- imię i nazwisko poszkodowanego
- miejsce i datę wypadku
- informacje o skutkach wypadku
- datę sporządzenia protokołu powypadkowego
- stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy
- liczbę dni niezdolności do pracy
- wnioski i zalecenia profilaktyczne
Statystyczna karta wypadku przy pracy
Pracodawca sporządza także statystyczną kartę wypadku przy pracy na podstawie zatwierdzonego protokołu powypadkowego.
Część I karty
Sporządzana w terminie 14 dni roboczych od zatwierdzenia protokołu powypadkowego.
Część II karty
Część uzupełniająca - w terminie umożliwiającym przekazanie w ciągu 6 miesięcy.
Przekazanie
Do 15. dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu zatwierdzenia protokołu.
Forma
Elektronicznie na portal GUS lub pisemnie do Urzędu Statystycznego w Bydgoszczy.
Wypadki przy pracy zdalnej - nowe przepisy 2025
Wraz z wprowadzeniem kompleksowych regulacji dotyczących pracy zdalnej w Kodeksie pracy (obowiązujących od kwietnia 2023 roku), uregulowano także kwestię wypadków przy tej formie pracy. Zgodnie z art. 67(31) § 9 kodeksu pracy, w razie wypadku przy pracy zdalnej art. 234 oraz przepisy wydane na podstawie art. 237 § 1 pkt 1 i 2 stosuje się odpowiednio.
Zatem w 2025 roku wypadki przy pracy zdalnej są traktowane podobnie jak wypadki w zakładzie pracy.
Kluczowe zasady wypadków przy pracy zdalnej
- Wypadek w domu podczas wykonywania obowiązków może być zakwalifikowany jako wypadek przy pracy
- Obowiązują te same procedury co przy wypadkach w zakładzie pracy - przy czym oględzin miejsca wypadku dokonuje się po zgłoszeniu wypadku przy pracy zdalnej, w terminie uzgodnionym przez pracownika albo jego domownika, w przypadku gdy pracownik ze względu na stan zdrowia nie jest w stanie uzgodnić tego terminu, i członków zespołu powypadkowego.
- Zespół powypadkowy może odstąpić od oględzin miejsca wypadku, jeśli okoliczności nie budzą wątpliwości
- Oględziny są uzgadniane z pracownikiem lub domownikiem z uwagi na ochronę prywatności
Przykłady wypadków przy pracy zdalnej
Wypadek przy pracy
Porażenie prądem podczas podłączania służbowego laptopa, upadek ze schodów w drodze do pomieszczenia pracy.
Nie wypadek przy pracy
Porażenie prądem podczas włączania pralki, upadek podczas wykonywania czynności domowych niezwiązanych z pracą.
Specyfika procedur przy pracy zdalnej
Procedura wypadkowa przy pracy zdalnej
Do badania wypadku przy pracy zdalnej stosuje się odpowiednio przepisy o wypadkach przy pracy z uwzględnieniem konstytucyjnego prawa pracownika do ochrony prywatności oraz niezakłócania miru domowego. Oględziny miejsca wypadku w przypadku pracy zdalnej są uzgadniane między pracownikiem a zespołem powypadkowym.
Okazjonalna praca zdalna a wypadki
Nowe przepisy wprowadzają także możliwość okazjonalnej pracy zdalnej do 24 dni w roku kalendarzowym na wniosek pracownika. Również w tym przypadku zastosowanie mają przepisy o wypadkach przy pracy, jeśli dojdzie do zdarzenia podczas wykonywania obowiązków pracowniczych.
Odszkodowania za wypadek przy pracy w 2025
W 2025 roku obowiązują zaktualizowane kwoty odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy:
| Rodzaj odszkodowania | Kwota do 31.03.2025 | Kwota od 01.04.2025 |
|---|---|---|
| Odszkodowanie za 1% uszczerbku na zdrowiu | 1 431 zł | 1 636 zł |
| Jednorazowe odszkodowanie za śmierć (małżonek/dziecko) | 128 799 zł | 147 271 zł |
| Jednorazowe odszkodowanie za śmierć (inny członek rodziny) | 64 399 zł | 73 635 zł |
Świadczenia przysługujące poszkodowanemu
Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia:
- zasiłek chorobowy (100% podstawy wymiaru przez cały okres niezdolności)
- świadczenia rehabilitacyjne
- zasiłek wyrównawczy
- jednorazowe odszkodowanie
- renta z tytułu niezdolności do pracy
- dodatek pielęgnacyjny
- pokrycie kosztów leczenia stomatologicznego
- zaopatrzenie w sprzęt ortopedyczny
Kluczowe informacje - co warto zapamiętać
Najważniejsze obowiązki pracodawcy
- Zawsze udzielić pierwszej pomocy poszkodowanym i zabezpieczyć miejsce wypadku
- W przypadku wypadku ciężkiego, śmiertelnego lub zbiorowego niezwłocznie zawiadomić inspektora pracy i prokuratora
- Powołać zespół powypadkowy i sporządzić protokół powypadkowy w terminie 14 dni
- Prowadzić rejestr wypadków przy pracy i sporządzać statystyczne karty wypadków
- Przechowywać dokumentację powypadkową przez 10 lat
Praca zdalna w 2025 roku
Pamiętaj, że wypadki przy pracy zdalnej podlegają tym samym procedurom co wypadki w zakładzie pracy. Kluczowe jest zgłoszenie zdarzenia pracodawcy oraz współpraca z zespołem powypadkowym przy ustalaniu okoliczności wypadku z poszanowaniem prywatności pracownika.
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j. Dz.U. 2023 poz. 1465)
- Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. 2022 poz. 2189)
- Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. 2019 poz. 1071)
- Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy (Dz.U. 2009 Nr 14, poz. 80)
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U. 2009 Nr 105, poz. 870)