Odpowiedzialność majątkowa pracodawcy

Co jest podstawą odpowiedzialności majątkowej pracodawcy?

Jest to odpowiedzialność wynikająca ze stosunku pracy. Pracodawca obowiązany jest - pośród innych obowiązków - do:

• naprawienia szkody wyrządzonej pracownikowi przez niedopełnienie obowiązków w zakresie wykonywania czynności niezbędnych do uzyskania przez pracownika świadczeń z ubezpieczenia społecznego,
• naprawienia szkody spowodowanej przez nieoddanie pracownikowi w terminie dokumentów łączących się ze stosunkiem pracy,
• naprawienia szkody wynikłej wskutek niedopełnienia obowiązku nawiązania z byłym pracownikiem stosunku pracy (ponowne nawiązanie następuje, jeżeli pracownik zgłosi swój powrót do pracy w okresie 6 miesięcy od rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, po ustaniu tych przyczyn).

Ponadto w aktualnym stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2004 r. pracodawca ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą w stosunku do osoby, wobec której naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu. Wysokość odszkodowania dochodzonego na tej podstawie nie może być niższa od najniższego wynagrodzenia.

Odpowiedzialność pracodawcy może być również wynikiem naruszenia przez pracodawcę obowiązku przeciwdziałania mobbingowi. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

I tak, pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Ponadto pracownik może dochodzić od pracodawcy odszkodowania, jeżeli wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pacę. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy. Wysokość odszkodowania nie może być niższa od najniższego wynagrodzenia.

Czy pracodawca odpowiada za szkodę w mieniu pracownika?

Tak. Pracodawca odpowiada także i za tę szkodę. Warunkiem jednak jest, by szkoda ta powstała w mieniu pracownika w zakładzie lub innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.

Można mówić o 3 standardowych sytuacjach:

1. szkoda wynikła z winy innego pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych,
2. szkoda wyrządzona została pracownikowi przez ruch zakładu (w tym wypadku pracodawca ponosi ryzyko takich zdarzeń),
3. szkoda wynikła na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania przez pracodawcę obowiązku pieczy nad rzeczami pracownika.

Czy możliwe jest jednak zdjęcie odpowiedzialności z pracodawcy?

Żadna z powyższych sytuacji nie może być podstawą odpowiedzialności pracodawcy, gdy szkoda w mieniu pracownika powstała w związku z wypadkiem przy pracy, któremu uległ pracownik. Dodatkowym warunkiem jest jeszcze to, by ewentualny uszczerbek na zdrowiu pracownika uzasadniał jego prawo do świadczeń z tego powodu.

Jakie zachowanie bądź zaniechanie jest zgodnie z postanowieniami kodeksu pracy wykroczeniem?

Kodeks pracy stanowi, że pracodawca lub osoba działająca w imieniu pracodawcy popełnia wykroczenie przeciwko prawom pracownika, jeżeli:

• zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, w których powinna być zawarta umowa o pracę,
• nie potwierdza na piśmie zawartej z pracownikiem umowy o pracę,
• wypowiada lub rozwiązuje z pracownikiem stosunek pracy bez wypowiedzenia, naruszając w sposób rażący przepisy prawa pracy,
• stosuje wobec pracowników inne kary niż przewidziane w przepisach prawa pracy o odpowiedzialności porządkowej pracowników,
• narusza przepisy o czasie pracy lub przepisy o uprawnieniach pracowników związanych z rodzicielstwem i zatrudnianiu młodocianych,
• nie prowadzi dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt osobowych pracowników,
• wbrew obowiązkowi nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia członkowi rodziny pracownika, wysokość tego wynagrodzenia lub świadczenia bezpodstawnie obniża albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń,
• wbrew obowiązkowi nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub bezpodstawnie obniża wymiar tego urlopu,
• wbrew obowiązkowi nie wydaje pracownikowi świadectwa pracy.

Osoba popełniająca powyższe wykroczenia podlega karze grzywny.

Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi nie wykonuje podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu pracy lub ugody zawartej przed komisją pojednawczą lub sądem pracy.

Poza wyżej wymienionymi, przepisy kodeksu pracy regulują też szereg zachowań i zaniechań, które stanowią naruszenia przepisów bhp.
Karze grzywny podlega ten, kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy albo kierując pracownikami, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pamiętaj, że:

• Odpowiedzialność pracodawcy za szkodę poniesioną przez pracownika z winy innego pracownika, to nic innego jak tylko obowiązek naprawienia osobie trzeciej szkody wyrządzonej przez pracownika przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych. Odpowiedzialność ta opiera się na zasadach prawa cywilnego.

Podstawa prawna:

• Kodeks pracy, ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. (tekst jednolity: Dz. U. 1998 r., Nr 21, poz. 94 ze zmianami),
• Kodeks cywilny, ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 (Dz. U. 1964 r., Nr 16, poz. 93 ze zmianami).

Michał Włodarczyk

Radca Prawny

Zajmuje się sprawami osób fizycznych jak również przedsiębiorców. Posiada rozległe doświadczenie w poradnictwie w sprawach życiowych osób fizycznych jak również profesjonalnych problemów prawnych przedsiębiorców. Bazując na swoim doświadczeniu skutecznie doradza w sprawach osób fizycznych jak i przedsiębiorców zawsze dbając o praktyczną stronę problemów prawnych z jakimi zwracają się do niego jego klienci.