Nienależnie pobrane świadczenie rodzinne - konsekwencje

27.1.2005

Od 1 maja 2004 r. obowiązują nowe przepisy w zakresie zasiłków rodzinnych, które uregulowane są w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Ustawa ta na nowo określa sytuacje, kiedy osoba, która pobrała świadczenie, do którego nie była uprawniona, winna je zwrócić. Nowe prawo przewiduje udzielanie pomocy ze strony państwa w postaci zasiłków dla rodzin niemajętnych, które spełniają określone warunki. Ponieważ jednak warunki, w których rodzinie przysługiwać będzie świadczenie rodzinne nie mają charakteru stałego (np. raz ustalony poziom dochodu na członka rodziny może ulec zmianie w każdym czasie),
a organ przyznający świadczenie ma ograniczone możliwości kontroli tych warunków, nierzadko może dochodzić do nadużyć, zwłaszcza przy wysokim poziomie bezrobocia w kraju.

Co należy rozumieć przez nienależnie pobrane świadczenie rodzinne?

Za nienależnie pobrane świadczenie rodzinne uważa się:

• świadczenia rodzinne wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń rodzinnych,
• świadczenia rodzinne wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących wstrzymanie wypłaty świadczeń rodzinnych w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca te świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania,
• świadczenia rodzinne przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów,
• świadczenia rodzinne przyznane lub wypłacone w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w błąd przez osobę pobierającą te świadczenia

Przez okoliczności powodujące ustanie bądź zawieszenie prawa do świadczenia rodzinnego należy rozumieć ustanie choćby jednej z przyczyn, która stanowiła podstawę ustalenia któregokolwiek rodzaju świadczenia, czyli zasiłku rodzinnego, dodatku do zasiłku rodzinnego, zasiłku pielęgnacyjnego i świadczenia pielęgnacyjnego. Przykładowo, gdy dziecko zawrze związek małżeński, rodzina traci prawo do zasiłku rodzinnego; gdy dziecko przestaje uczyć się poza miejscem zamieszkania – nie przysługuje już dodatek z tego tytułu; gdy osoba uprawniona do otrzymywania zasiłku pielęgnacyjnego rozpocznie pobyt
w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie, bądź w rodzinie zastępczej, wówczas również nie przysługuje jej już zasiłek.

Najczęstszą przyczyną ustania prawa do świadczenia rodzinnego będzie jednak przekroczenie progu dochodów uzyskiwanych przez pobierającą świadczenia rodzinę.

W przypadku natomiast sytuacji, gdy prawo do świadczenia rodzinnego zostało nabyte na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów, należy mieć także na uwadze fakt, iż takie oszustwo powoduje nie tylko utratę zasiłku oraz obowiązek jego zwrotu, ale pociąga za sobą również konsekwencje karne. Uzyskanie korzyści majątkowej poprzez wprowadzenie w błąd rozporządzającego środkami oraz fałszowanie dokumentów są przestępstwami w rozumieniu kodeksu karnego, za które sąd orzec może karę pozbawienia wolności.

Co musi zrobić osoba, która nienależnie pobrała świadczenie rodzinne?

Zgodnie z regułą państwa prawa wszelkie nienależnie pobrane świadczenia podlegają zwrotowi, zatem osoba, która bezpodstawnie pobierała świadczenia rodzinne zobowiązana jest je zwrócić organowi przyznającemu takie świadczenia. Organ administracyjny właściwy w tych sprawach, – czyli wójt, burmistrz bądź prezydent miejscowości, w której miejsce zamieszkania ma osoba otrzymująca świadczenie, powinien wydać decyzję ustalającą wysokość podlegających zwrotowi środków oraz wskazać termin ich zwrotu. Kwoty nienależnie pobranych świadczeń podlegają zwrotowi łącznie z ustawowymi odsetkami.

W sytuacji, gdy okaże się, że na jakiejś podstawie jednak przysługuje osobie prawo do pobierania świadczenia rodzinnego, wówczas kwoty nienależnie pobranych wcześniej świadczeń, gdy zostały ustalone decyzją, podlegają potrąceniu z wypłacanych na bieżąco świadczeń rodzinnych.

Jakimi środkami przymusu dysponuje państwo?

Nienależnie pobrane świadczenia rodzinne podlegają egzekucji. Wierzyciel, czyli organ, wystawia tytuł wykonawczy, który przesyła do właściwego organu egzekucyjnego celem odzyskania nienależnie pobranych kwot z tytułu świadczenia rodzinnego. Organ egzekucyjny kierując się zasadą skuteczności oraz najmniejszej uciążliwości egzekucji, decyduje o tym, jaki środek zastosuje w konkretnym przypadku. Przepisy przewidują jednak takie sytuacje,
w których z punktu widzenia słuszności nie można prowadzić egzekucji. Nie podlegają egzekucji świadczenia rodzinne prawidłowo uzyskane, z tych środków organ egzekucyjny nie może zaspokoić długu, jaki powstał z tytułu nienależnych świadczeń. Nie można również prowadzić egzekucji z kwoty, która w dniu zastosowania środka egzekucyjnego odpowiada kwocie najniższego wynagrodzenia za pracę. Środki egzekucyjne wygasają z momentem przedawnienia roszczenia.

Kiedy nienależnie pobrane świadczenie rodzinne nie podlega zwrotowi?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat, licząc od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej te należności. Przedawnienie oznacza, że organ nie dysponuje już żadnymi środkami przymusu, aby wyegzekwować obowiązek zwrotu. W sytuacji, gdy osoba nieuprawniona zwróci jednak kwoty nienależne po 3 latach od uprawomocnienia się decyzji, o której mowa powyżej, nie może ona powoływać się na przedawnienie i próbować na tej podstawie odzyskać zwrócone świadczenia.

Należy jednak pamiętać, iż bieg terminu przedawnienia przerywa:

• odroczenie terminu płatności należności,
• rozłożenie spłaty należności na raty,
• każda inna czynność zmierzająca do ściągnięcia należności, jeżeli o czynności tej dłużnik został zawiadomiony.

Decyzji o zwrocie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych nie wydaje się, jeżeli od terminu ich pobrania upłynęło więcej niż 10 lat, co oznacza, że po tym okresie nie można stosować żadnych środków przymusu wobec nieuprawnionych.

Ustawa przewiduje także szczególną procedurę postępowania, gdy okaże się, że rodzina zobowiązana do zwrotu nienależnego świadczenia znajduje się w bardzo złej kondycji finansowej. Organ właściwy, który wydał decyzję w sprawie nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych, może umorzyć kwotę nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych w całości lub w części, odroczyć termin płatności albo rozłożyć na raty, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności dotyczące sytuacji rodziny.

Pamiętaj, że:

• informacje stanowiące podstawę przyznania świadczenia rodzinnego winny być zgodnie z prawem rzetelne i aktualizowane,
• nienależnie pobrane świadczenia podlegają zwrotowi do organu przyznającego pomoc, łącznie z odsetkami,
• uzyskanie świadczenia na podstawie oszustwa lub fałszywych dokumentów stanowi przestępstwo zagrożone karą pozbawienia wolności,
• w szczególnie złej sytuacji rodziny możliwe jest zastosowanie przepisów ochronowych, tj. umorzenie, rozłożenie na raty, odroczenie terminu zwrotu,
• egzekucja nienależnie pobranych świadczeń podlega przepisom o egzekucji w administracji,
• w sytuacji, gdy wydano decyzję ustalającą wysokość kwoty podlegającej zwrotowi i upłynęły trzy lata od jej uprawomocnienia, obowiązek zwrotu nienależnego świadczenia staje się już tylko obowiązkiem „moralnym” – państwo nie dysponuje już żadnymi środkami egzekucyjnymi,
• po 10 latach od pobrania nienależnego świadczenia, nie można wydać decyzji ustalającej wysokość zadłużenia.

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. 2003 r., Nr 228, poz. 2255).

Udostępnij

Tweet

Zespół
e-prawnik.pl

Masz inne pytanie do prawnika?

ZAPYTAJ ONLINE

Komentarze

• Joanna 2021-10-29 22:42:25

  Witam moja tesciowa pobiera zapomoge z mopsu nieslusznie od marca bo przyznali jej emeryture mama 4 plus a nie powiadomila o tym mops. Nawet niea zamiaru powiadomić. Kiedy mops dojdzie do tego z3 nieslusznie pobiera zapomoge i co jej moze za to grozic.

• Kama 2021-02-26 10:44:23

  Witam mam pytanie i bardzo chciałabym uzyskać informacje zwolnilam się z pracy aby zająć się moją niepełnosprawną babcia leżącą od 6 lat więc posiadam specjalny zasiłek opiekuńczy wychowoje sama synka posiadam na niego 500+ alimenty rodzinne i wygrałam konkurs A w nim 500zl czy jak odbiorę ta nagrodę czy będę musiała się rozliczyć z urzędem skarbowym A tego nie robię i czy ta wygrana będzie kolidowala z moimi świadczeniami czy będę musiała w tym roku podawać to jako dochód boję się tego że mogą mi zabrać któreś ze świadczeń i tak stoję w punkcie i nie wiem co mam robić proszę państwa o pomoc byłabym wdzięczna

• Justyna 2020-07-29 22:10:14

  Znam taką osobe co pobierala zasiłek rodzinny nie powinna nie przedstawia zarobków męża teraz znów pobiera na młodszą córkę zasiłek rodzinny i 500+ i dalej oszukuje Państwo i urząd nie przedstawiając zarobków męża duża by kasę zwracała za starszą córka bo przez około 24 lat pobierala A teraz pobiera na drugą 17 lat i 500+ odkąd Państwo przyznało

• Madzia 2020-06-12 11:14:25

  Pobierałam zasiłek dla samotnej matki 14 listopada 2017 miałam sprawę o alimenty odrazu poszłam do opieki powiedzieć że już po sprawie alimenty są zasądzone .Pani mówi proszę przyjść jak będzie wyrok .Wyrok otrzymałam w marcu .Dziś dostaje pismo że mam oddać 800zl opiece za to że brałam nie słusznie zasiłek dla samotnej matki.Czy to moja wina że sądy tak działają .?Że dostałam wyrok po 4 miesiącach .

• Oliwka 2019-10-19 09:36:31

  Można wszystko potrącić zarówno z rodzinnych jak i z 500+. jak się pobeira nienależnie świadczenia to się trzeba liczyć ze zwrotem. MOPS nie dojdzie, że ojciec dziecka pracował, ale ROPS tak, będzie kwota do zwrotu prawie na pewno, jeśli jest Pani nieaktywna zawodowo w Polsce.

• Malpa 2019-10-17 22:03:20

  Witam.czy mops może dojść do tego że nie zgłosiłam że chłopak pracował 3 miesiące za granicą?

• Aneta 2019-10-13 17:20:01

  Czy prawo przewiduje aby nienalżnie pobrane świadczenia rodzinne pobierać z 500 Plus? Już w styczniu zabrali córce piueniążki i teraz w październiku również chcą potrącić całe 500 Plus a idzie ta gorsza połowa roku. Nie wiem skąd mam teraz wziąć na buty oraz kurtkę dla córki, która dojeżdża do LO około 20 km :(

• ana 2018-12-11 09:49:46

  Witam czy mops ma prawo zabrać becikowe z tytułu nienależnie pobranych świadczeń rodzinnych

• Robert Paweł Spec 2018-10-27 13:18:40

  Witam, prosze o pomoc. Zacznijmy od tego ze w 2001r. Zmarła moja Mama, chodzac do szkoly pobieralem rente po niej, tzw rete rodzinna na okres trwania szkoly. W 2014r. Skonczylem uczyc sie w Technikum uzupelniajacym, w kwietniu... Decyzje rety mialem do konca sierpnia. W czerwcu podjalem prace w Telepizzy i pracowalemtam dwa miesiace, 2sierpnia zwolnilem sie.. Ale gdy podpisywalismy umowe prosilem azeby mnie nie rejestrowac w ZUS gdyz pobieram rete.. Ale najwidoczniej kierowniczka stierdzila ze to nie przeszkadza i teraz mam oroblemy gdyz ZUS chce abym oddal nienaleznie pobrane swiadczenie w kwocie 2134,44zl pisalem dwa odwolania i dostalem kolejne swiadczenie o stanie majatkowym itd, nie jestem w stanie tego splacic nawet w ratach gdyz kazda nawet najmniejsza kwota mnie rujnuje gdyz wciaz pozostaje bez pracy... POMOCY!!

• Katarzyna 2018-09-29 16:17:07

  Witam. Mąż zmienił prace w lutym bieżącego roku jego zarobki za miesiąc luty wyniosły 1550zl a za marzec 3800zl . Jestem na urlopie wychowawczym do lipca 2017. Pobierałam do lipca tego roku dodatek do rodzinnego 400zl oraz dzisiaj byłam odebrać 89zl rodzinnego które tez dostawałam do miesiąc . Nie zgłosiłam przez swoją nieuwagę zmiany pracy męża i Pani w gopsie powiedziała ze bede musiała wszystko oddać . Jutro jadę tam z dokumentem ile mąż zarabia . Proszę powiedzieć czy wszystko bede musiała oddać ? Dodam ze jestem w bardzo wczesnej ciąży i boje sie ze przez ten problem nie bede mogła pobierać zwolnienia L4. Bardzo proszę o odpowiedz

• ania 2018-09-23 17:21:40

  witam mam taki problem w tamtym roku nie zglosilam ze pracuje i wzielam cztery swiatczeniarodzinne niezaleznie ,dzisiaj czekalam na przelew i okazalo sie ze potracili mi za te swiatczenia z 500+ i rodzinnego zabrali mi wszystko a pani w rodzinnym mowila ze beda mi oddrancac z rodzinnego w ratach .czy mogli zabrac z 500 plus?

• aga 2018-07-25 08:29:58

  Witam czy mops moze zabrac 500+ za dlug nienalezytych swiadczen rodzinnych? zmienilam dziecku nazwisko i nie zglosilam teraz zabrali mi 500

• Monika 2018-07-18 18:09:16

  Mój mąż w 2017r.pracował na umowę o pracę,(został zwolniony),po tym założył własną działalność(wyrejestrował ją),następnie w lipcu 2017 podjął pracę na umowę.(został zwolniony w listopadzie 2017r). Następną pracę na umowę podjął dopiero w kwietniu 2018r.Do świadczeń 500+ i rodzinnego policzyli mi dochód tylko z jednego pełnego miesiąca z roku 2017.Jaki dochód mam przedstawić do obecnych wniosków o świadczenia?.Jeśli podam dochód z ostatniej pracy z roku 2017 to mam obawy,że nie słusznie pobiorę świadczenia i będę zmuszona oddać.

• Agnieszka 2018-04-23 19:10:43

  Witam mam problem bo moja mama pobiera zasiłek rodzinny ale na mnie dostała tylko za jeden msc bo ukonczyłam 21 lat a na moje brata ma do października bo w listopadzie skonczy 18 lat ja po kryjomu wziełam ślub. i nadodate urodziłam dziecko i czy moge strac sie o 500+ i czy moja mama wtedy straci rodzinne ? Prosze o odpowiedz

• elaa 2018-04-14 10:00:47

  Mam pytanie w pazdzierniku skladalam na rodzinne pani wyliczyla ze pszekracza a teraz jak zlozylam na 500 to raptownie nalezy mi sie rodzinne co mam zrobic w tej sprawie

• marta 2018-03-19 21:04:58

  witam mam pytanie mam troje dzieci z czego jedno z innego zwiazku na dwoje pobieram zasilek rodzinny na trzecie nie pobieram czy przy wypisywaniu wniosku o rodzinne musze uwzglednic trzecie dziecko ktore utrzymuje ojciec dziecka

• agata 2018-03-19 21:01:39

  witam

• Pani p 2018-01-21 15:24:51

  Witam otoz pobieralam swiadczenia rodzinne od pazdziernika 2014 roku przez caly rok w czerwcu 2015 roku partner zmienil prace zglosilam to pomocy spolecznej ale Pani powiedziala ze mam przy nowym wnosku to powiedziec takze gdy nowy wniosek zlozylam w listopadzie przynioslam umowe zawarta w listopadzie 2015 r mowiac ze praca jest od czerwca ale akurat dostal teraz umowe w listopadzie nowa to Pani kazala mi przyniesc dochody netto za listopad 2015 ale przyznali mi rodzinne mimo tego ze niezdarzylam doniesc tego gdy donioslam Pani sie zdziwila ze na tym oswiadczeniu dochody sa za listopad a umowa jest od czerwca to gdzie Pani byla wtedy gdy ja informowalam ze prace ma od czerwca teraz wyslali mi zawiadomienie ze nienalezaly mi sie swiadczenia rodzinne od serpnia do pazdzirnika 2015 r a swiadczenia od pazdziernika zostaly uchylone? To mam niby za ich pomylke zwrocic pieniadze? To jest jakis absurd powinny chociaz Panie z opieki wyjasnic wszystko bo po to sa

• gośka 2017-11-26 18:09:39

  mój mąż wyjechał za granice ja to zgłosiłam odrazu w styczniu jak tylko wyjechał to był prawie dwa lata temu . panie z mapsu wtedy poprosiły zarobki męża dopiero za luty wiec wstrzymali mi rodzinne od marca , a teraz wstrzynaja postępowania i nie z mojej winy tylko lenistwa urzędników pewnie będe musiała im wrucić za dwa miesiące z odsetkami.bo zamiast odrazu mi wstrzymać jak zgłosiłam to one przecież miały czas. to są urzędnicy w polsce . ale jak szukamy winnego to szukajmy wśrud nich. co ja mam z tym zrobić??

• Ewelina 2017-11-02 21:25:37

  Witam, mam pytanko wszczęto wobec mnie postepowania nienależnie pobranych świadczeń z FA, ponieważ nie dostarczyłam do mopsu zmiany nazwy firmy. firma zmieniała się z budżetowej w spółkę i dochody wzrosly 5%miało to miejsce 01.01.2017 . Nie rozumiem jednak jednego skoro to było tego roku a dochody były brane za rok 2015. Sytuacja aktualna rowniez jest brana pod uwage ? Dlatego przez taki powód istnieje możliwość zabrania dziecku pieniędzy?

• klaudia 2017-10-07 00:23:49

  Moja mama pobiera zasiłek rodzinny lecz ja nie jestem na jej utrzymaniu poniewaz nie inwestuje we mnie ani za jedzenie, ani nauke, ja sama sie utrzymuje i jeszcze musze opuscic mieszkanie w ktorym mieszkam z nia na jej rządanie. Czy w takiej sytuacji te świadczenia są nienaleznie pobrane ?

• Magdalena 2017-10-05 21:55:51

  mam ogromny problem. mam corke 8letnia z zwiazku malzenskiego 29 wrzesnia 2017roku otrzymalam rozwod. od poczatku 2010 roku nie jestem z mezem. od tamej pory nie interesuje sie dzieckiem. w grudniu 2016 dowiedzialam sie ze pobiera swiadczenia rodzinne w Niemczech bo tam przebywa ale nie przekazal na dziecko ja nie bylam poinformowana ze pobiera ciagle mi wmawial ze nic na corke nie pobiera , czy jest szansa abym mogla odzyskac wszystkie swiadczenia pobrane przez niego?

• Natalia 2017-04-28 21:07:37

  Dostałam przelew z mopsu za kontynuowanie nauki, przez 4miesiace nie dostawalam bo musialam zakonczyc nauke i do obecnej chwili sie nie ucze to w tym miesiacu dostalam przelew, czy bede musiala zwrocic te pieniadze? To bylo 500zl, dodam ze jestem juz usamodzielniona.

• Renia 2017-03-20 18:10:50

  W kwietniu 2014 roku mąż założył działalnoć gospodarczą a w sierpniu ją zawiesił,ja odbierałam zasiłek rodzinny do pażdziernika 2014roku na troje dzieci.Teraz dowiedziałam się,że będę musiała zwrócić rodzinne bo miałam za duży dochód za maj 2014roku.czy jeden miesiac moze decydowac o zwrocie rodzinnego?

• bin_go 2016-11-23 20:21:24

  W tym roku w maju pracownik wydz. świadczeń rodzinnych popełnił błąd i błędnie zinterpretował przedstawione przeze mnie dokumenty. Otrzymałam decyzję o przysługującym mi prawie do zasiłku rodzinnego i alimentów z funduszu. W sierpniu otrzymałam z w/w wydziału pismo w informacją, że wszczęto postępowanie administracyjne z powodu nienależnie pobranych świadczeń. W Pażdzierniku otrzymałam decyzję, iż muszę zwrócił 1200 zł. Odwołałam się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego od decyzji udowadniając, że nie zrobiłam żadnego błędu. A sytuacja jaka wynikła była błędem urzędnika. Jakież było moje zdziwienie gdy po 2 tygodniach otrzymałam umorzenie postępowania i brak konieczności zwrotu w/w kwoty. Najdziwniejsze jest to, że decyzję tą wydał organ, który wydał poprzednią decyzję, a odwołanie nawet nie trafiło do SKO.

• sylwia 2015-07-14 10:17:09

  Pracowałam za granicą a rodzinne było pobierane, teraz OPS straszy mnie kolegium, ile takie kolegium może wynosić i czy może się to dla mnie zakończyć karą więzienia ?

• G 2014-07-30 19:47:11

  Pytanie : moj maz wyjechał za granice 2006 roku w pazdierniku , ja dolaczylam w kwietniu , przez ten czas pobierałam zasiłek prawdopodobnie do sierpnia 2007 . W 2012 roku dostslam pismo o postepowaniu z tytułu nielegalnie pobranych zasiłkach rodzinnych, dostałam kwote ponad 3000 ktora spłaciłam w 3 ratach. Teraz mamy rok 2014 przyszlo kolejne pismo do mojego ojca ze mam do splacenia jeszcze zadluzenie od marca do sierpnia z regionalnego ośrodka no tmten to byl miejski o działał niezależnie . Pytanie czy prawnie to wszystko jest ok ? Mowili nam ze wszystko jedt zamkniete po czym znow strasza Prosze o porade

• Marta 2012-09-30 14:34:10

  A gdy przy wydaniu decyzji urzędnik popełnił błąd?Czy nadal obowiązuje art.30.2. pkt.4?Odnośnie źle wydanej decyzji.

• EWA 2012-03-30 16:33:09

  komornik pobierał mi zasiłku stałego alimenty czy teraz odda mi bezprawnie pobrane pieniądze

• m 2012-02-25 19:08:49

  gdy dziecko zaczęło pracowac, a ja nadal pobierałem świadczenia.... co teraz? mam tez drugie dziecko, na ktore nalezy mi sie zasilek... ale pieniadze sa wstrzymane.. co teraz?

• agach80 2012-01-20 10:13:13

  moj moz pobieral rodzinne za granicom od 2007 do 2008 roku ja pobieralam w polsce oddalam wszystkie wwaz z odsetkami pieniodze w polsce teras od 2009 roku niemoge dostac w swojej placowce rodzinnych ile musze jeszcze czekac zeby otrzymac odzinne w polsce