Doręczanie korespondencji sądowej w sprawach cywilnych osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą na adres wskazany w CEDIG, jako adres do doręczeń

Zgodnie z obowiązującymi przepisami kodeksu postępowania cywilnego, strona inicjująca postępowanie sądowe obowiązana jest zawrzeć określone informacje w piśmie wszczynającym postępowanie. Wytyczne w tym zakresie daje w szczególności art. 126 § 1 kpc, w którym wymienione zostały ogólne warunki pisma procesowego, czyli tzw. wymagania formalne. Na uwadze należy mieć fakt, że nie jest to katalog zamknięty, bowiem przepisy szczególne mogą nakładać na strony dodatkowe obowiązki. W § 2 wspomnianego przepisu ustawodawca wskazał, jakie elementy powinno zawierać pierwsze pismo procesowe złożone w sprawie. Wśród kilku punktów, na pierwszej pozycji wymieniono: „oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby i adresy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników.” Celem wyjaśnienia wskazać należy, że dla określenia miejsca zamieszkania strony nie jest wystarczające wskazanie miejscowości, w której dana osoba przebywa z zamiarem stałego pobyt, ale wymagane jest podanie dokładnego adresu. W sytuacji gdy stroną jest osoba prawna – wskazać należy dokładny adres siedziby organu zarządzającego osoby prawnej. Sens i procesowe znaczenie przytoczonej powyżej regulacji oddaje między innymi art. 133 kpc, w którym ustawodawca uregulował podstawowe zasady dotyczące sposobów doręczeń stronom pism sądowych. W § 1 powołanego wyżej przepisu wskazano, że: „jeżeli stroną jest osoba fizyczna, doręczenia dokonuje się jej osobiście, a gdy nie ma ona zdolności procesowej - jej przedstawicielowi ustawowemu.” Zgodnie z art. 135 § 1 kpc „doręczenia dokonuje się w mieszkaniu, w miejscu pracy lub tam, gdzie się adresata zastanie.”

Odmiennie zasady ustawodawca sformułował w art. 133 § 2a kpc, na mocy którego: „pisma procesowe dla przedsiębiorców i wspólników spółek handlowych, wpisanych do rejestru sądowego na podstawie odrębnych przepisów, doręcza się na adres podany w rejestrze, chyba że strona wskazała inny adres dla doręczeń. Jeżeli ostatni wpisany adres został wykreślony, jako niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy i nie zgłoszono wniosku o wpis nowego adresu, adres wykreślony jest uważany za adres podany w rejestrze.”

Powyższe rozważania wstępne są niezbędne dla zrozumienia istoty problemu, z jakim borykają się strony i ich pełnomocnicy inicjując postępowania sądowe przeciwko lub przy udziale osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Kwestią problematyczną jest bowiem ustalenie, czy do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą w przypadku doręczania korespondencji sądowej w sprawach cywilnych stosować art. 133 § 1 kpc czy art. 133 § 2a kpc, mając na względzie fakt, iż takie osoby są zarejestrowane w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Literalne brzmienie art. 133 § 2a kpc może doprowadzić do wniosku, że doręczenie korespondencji sądowej w sprawach cywilnych osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą na adres ujawniony w CEDIG, jako adres do doręczeń, winno skutkować uznaniem, że korespondencja została prawidłowo nadana i doręczona. Oczywiście powyższe uznać można za słuszne wyłącznie w przypadku, gdy taka osoba fizyczna faktycznie podejmie przesyłkę z sądu pod adresem ujawnionym w CEDIG. W przypadku jednak, gdy przesyłka zwróci się do sądu po dwukrotnym awizowaniu w trybie art. 139 § 1 kpc w zw. z 139 § 3 kpc to do przedsiębiorcy, w stosunku do którego podjęto próbę doręczenia na adres wskazany w CEDIG jako adres do doręczeń nie można przyjąć fikcji doręczenia, tzn. nie można przyjąć, że przesyłka została prawidłowo doręczona.

Zgodnie bowiem z zasadą wyrażoną w art. 133 § 2a kpc „pisma procesowe dla przedsiębiorców i wspólników spółek handlowych, wpisanych do rejestru sądowego na podstawie odrębnych przepisów, doręcza się na adres podany w rejestrze, chyba że strona wskazała inny adres dla doręczeń.” Przepis w słowach „na podstawie odrębnych przepisów” odsyła do ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym. Po tak przeprowadzonej analizie art. 133 § 2a kpc należy dojść do wniosku, że przepisu tego nie należy stosować do osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, bowiem podlegają one obowiązkowi rejestracji w innym rejestrze niż KRS, bowiem właściwa dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą jest Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej. Ponadto CEDIG nie spełnia warunku rejestru sądowego, bowiem zgodnie z art. 23 ust 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej „CEDIG prowadzi w systemie teleinformatycznym minister właściwy do spraw gospodarki.”

W związku z powyższym, jeśli stroną lub uczestnikiem postępowania sądowego jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, które nie podlega rejestrowi w KRS, a podlega obowiązkowi rejestracji w CEDIG, to przesyłki sądowe winny być jej doręczane według zasad określonych w art. 133 § 1 kpc, a nie wg zasady wyrażonej w art 133 § 2a kpc.

Dlatego też, pisma sądowe osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą doręcza się zgodnie z zasadą, którą statuuje powołany na wstępie art. 135 § 1 kpc, który stanowi, że doręczenia dokonuje się w mieszkaniu, miejscu pracy lub tam, gdzie się adresata zastanie.

Obowiązujące przepisy nie dają wiec podstawy do przyjęcia fikcji doręczenia korespondencji sądowej osobie fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą na adres ujawniony w CEDIG, jako adres do korespondencji w trybie art. 139 § 3 kpc, który to przepis stanowi, że: „pisma dla osób prawnych, organizacji, osób fizycznych podlegających wpisowi do rejestru albo ewidencji na podstawie odrębnych przepisów¹ - w razie niemożności doręczenia w sposób przewidziany w artykułach poprzedzających z uwagi na nieujawnienie w rejestrze albo w ewidencji zmiany adresu, a w przypadku osób fizycznych miejsca zamieszkania i adresu - pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem doręczenia, chyba że nowe miejsce zamieszkania i adres są sądowi znane.”

Stąd należy wynuć wiosek, że w przypadku przesłania korespondencji sądowej na adres ujawniony w internetowej wyszukiwarce CEDIG, który jest adresem do korespondencji bądź adresem prowadzenia działalności gospodarczej, w przypadku zwrócenia się tej korespondencji po dwukrotnym awizowaniu, sąd nie ma podstaw przyjęcia fikcji prawnej doręczenia. Dzieje się tak, ponieważ nie można przyjąć, że adres do doręczeń jest identyczny z adresem zamieszkania osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą.

Na takim też stanowisku stanął Sąd Apelacyjny w Poznaniu, który w wyroku z dnia 19 grudnia 2012 r., wydanym w sprawie o sygnaturze I ACa 1046/12 przyjął, że „Jeśli dana osoba prowadzi działalność w formie przedsiębiorstwa, które nie podlega rejestrowi w Krajowym Rejestrze Sądowym, to przesyłki sądowe winny być jej zatem doręczane według zasad określonych w § 1 art. 133 k.p.c., a nie w jego § 2a, który dotyczy wyłącznie przedsiębiorców i wspólników spółek handlowych, wpisanych do rejestru sądowego. Pisma sądowe dla przedsiębiorców będących osobami fizycznymi doręcza się według zasad przewidzianych dla osoby fizycznej, a więc doręczenia - w myśl art. 135 § 1 k.p.c. - dokonuje się w mieszkaniu, miejscu pracy lub tam, gdzie się adresata zastanie.”2

W takiej sytuacji, wobec niemożności uzyskania danych o miejscu zamieszkania osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą z internetowej wyszukiwarki CEDIG, nieujawnianych z uwagi na ochronę danych osobowych, należy pisemnie zwrócić się do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych – Centrum Personalizacji Dokumentów z wnioskiem o udostępnienie danych ze rejestru PESEL. Wniosek taki podlega opłacie 31 zł. Elementem koniecznym wniosku, poza wskazaniem określenia osoby, której zapytanie dotyczy, jest wykazanie interesu prawnego w uzyskaniu żądanych danych.

1 Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz.U.2014.157 j.t. ze zm.), Ustawa z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U.2013.1203 j.t. ze zm.), Ustawa z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U.2013.989 j.t. ze zm.)

Paulina Kopańska

Radca prawny