Egzekucja z rachunków bankowych
Czym jest rachunek bankowy?
Zgodnie z treścią kodeksu cywilnego umowa rachunku bankowego powoduje, iż bank zobowiązuje się względem posiadacz rachunku, na czas oznaczony lub nie oznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz do przeprowadzenia na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych.
Kto jest dłużnikiem, gdy egzekucja prowadzona jest z rachunku bankowego?
W egzekucji z rachunku bankowego zawsze dłużnikiem zajętej wierzytelności jest bank. Zajęciu natomiast podlega rachunek bankowy w oddziale lub innej jednostce organizacyjnej banku, która znajduje się w Polsce.
Na czym polega egzekucja z rachunku bankowego?
W przypadku egzekucji z wierzytelności z rachunku bankowego dochodzi do zajęcia praw dłużnika przysługujących mu z umowy rachunku bankowego (także rachunku bankowego obejmującego wkład oszczędnościowy). W pierwszej kolejności komornik przesyła do oddziału lub innej jednostki organizacyjnej banku, w którym dłużnik ma rachunek, zawiadomienie o zajęciu wierzytelności pieniężnej dłużnika, wynikającej z posiadania rachunku bankowego.
Co powinno zostać ujęte w dokumencie zajęcia rachunku bankowego?
W celu dokonania skutecznego zajęcia powinna być dokładnie określona jednostka banku, a także oznaczony rachunek. Jednak zawiadomienie dokonane przez komornika będzie skuteczne nawet wtedy, gdy w jego treści nie zostanie wskazany rachunek bankowy, który podlega zajęciu.
Jakie elementy powinno zawierać obowiązkowo zawiadomienie dokonane przez komornika?
W pierwszej kolejności należy pamiętać, iż zajęcie rachunku bankowego może być skuteczne, może być dokonane tylko do wysokości należności, która jest przedmiotem egzekucji wraz z wraz z kosztami egzekucyjnymi. Z tego właśnie powodu w zawiadomieniu skierowanym do banku komornik powinien podać:
-
kwotę wraz z odsetkami i kosztami egzekucyjnymi, do wysokości której prowadzi egzekucję,
-
zakaz wypłat przez bank z rachunku do wysokości zajętej wierzytelności bez zgody komornika,
-
nakaz bezzwłocznego przekazania przez bank zajętej kwoty na pokrycie należności, a w razie zachodzących przeszkód
-
zobowiązanie do zawiadomienia komornika w terminie siedmiu dni o przeszkodzie do przekazania zajętej kwoty.
Nadto w zawiadomieniu skierowanym do banku, komornik ma obowiązek wskazać, komu mają być przekazane przez bank pieniądze, a w szczególności, czy do rąk komornika, czy do rąk wierzyciela. Równocześnie z zawiadomieniem banku, komornik zawiadamia dłużnik o zajęciu jego wierzytelności z rachunku bankowego. Czyniąc to komornik doręcza dłużnikowi odpis tytułu wykonawczego i odpis zawiadomienia skierowanego do banku o zakazie wypłat z rachunku bankowego (w tym rachunku bankowego obejmującego wkład oszczędnościowy).
Od 5 lutego 2005 r. obowiązuje dodany przepis, zgodnie z którym jeżeli wierzytelność z rachunku bankowego, w tym z rachunku bankowego obejmującego wkład oszczędnościowy, zajęta została w dwu lub więcej postępowaniach egzekucyjnych, a znajdująca się na rachunku kwota nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzycieli, bank wstrzymuje się z wypłatą zajętych kwot, powiadamiając o tym komorników prowadzących egzekucję. Zajęte wierzytelności bank wypłaca, po przekazaniu wszystkich spraw w trybie dla zbiegu egzekucji do tych samych rzeczy, wierzytelności lub praw, komornikowi, który prowadzi dalszą egzekucję
Od którego momentu rachunek bankowy jest zajęty przez komornika?
Kodeks postępowania cywilnego przyjmuje, iż zajęcie wierzytelności z rachunku bankowego jest dokonane z chwilą doręczenia bankowi zawiadomienia o zakazie wypłat z tego rachunku i obejmuje również kwoty, które nie były na rachunku bankowym w chwili jego zajęcia, a zostały wpłacone na ten rachunek po dokonaniu zajęcia.
Czy pomimo zakazu dokonywania wypłat z rachunku możliwe jest jednak wyjątkowo ich dokonywanie?
Do zmian z 5 lutego 2005 r. zakaz wypłat z rachunku bankowego nie dotyczył tych wypłat, które przeznaczone były na wynagrodzenie za pracę w tym także dla członków i ich domowników w rolniczych spółdzielniach produkcyjnych, rolniczych spółdzielniach specjalistycznych oraz spółdzielniach osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne, zrzeszonych w Centralnym Związku Kółek i Organizacji Rolniczych oraz na zasądzone alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym zasądzone tytułem odszkodowania.
Od 28 sierpnia 2005 r.
obowiązuje przepis, zgodnie z którym zakaz wypłat z rachunku bankowego nie dotyczy bieżących wypłat na wynagrodzenie za pracę wraz z podatkami i innymi ciężarami ustawowymi oraz na zasądzone alimenty i renty o charakterze alimentacyjnym zasądzone tytułem odszkodowania - do wysokości przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Wypłata na wynagrodzenie za pracę następuje po złożeniu komornikowi odpisu listy płac lub innego wiarygodnego dowodu, a wypłata na alimenty i renty alimentacyjne - tytułu wykonawczego stwierdzającego obowiązek dłużnika do płacenia alimentów lub renty.
Bank dokonuje tych wypłat, na podstawie zezwolenia komornika. Wypłaty na alimenty i renty alimentacyjne następują do rąk uprawnionego do tych świadczeń.
Zatem zmiany jakie zaszły w postępowaniu egzekucyjnym w przypadku egzekucji z rachunku bankowego nie blokują całkowicie wypłat dla pracowników.
Czy komornik może zająć rachunek wspólny?
Od zmian, które weszły w życie 5 lutego 2005 r. na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi można zająć wierzytelność z rachunku wspólnego prowadzonego dla dłużnika i osób trzecich. Dalsze czynności egzekucyjne prowadzone będą do przypadającego dłużnikowi udziału w rachunku wspólnym stosownie do treści umowy regulującej prowadzenie rachunku, którą dłużnik obowiązany jest przedłożyć komornikowi w terminie tygodnia od daty zajęcia. Jeżeli umowa nie określa udziału w rachunku wspólnym albo gdy dłużnik nie przedłoży umowy, domniemywa się, że udziały są równe. Po ustaleniu udziału dłużnika zwalnia się pozostałe udziały od egzekucji. W razie zajęcia rachunku wspólnego dla wspólników spółki cywilnej, komornik zawiadamia pozostałych wspólników.
Jeżeli chodzi o rachunek wspólny prowadzony dla małżonków, to także na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego przeciwko dłużnikowi pozostającemu w związku małżeńskim można prowadzić egzekucję z rachunku wspólnego dłużnika i jego małżonka.
Takie rozwiązanie ne wyłącza możliwości obrony małżonka dłużnika w drodze powództwa o zwolnienie od egzekucji, jeżeli na rachunku wspólnym małżonków zgromadzono środki, które nie wchodzą do majątku osobistego dłużnika, albo też środki, które nie pochodzą z pobranego przez dłużnika wynagrodzenia za pracę, dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy.
Czy w przypadku nieprawidłowości w dokonywanej egzekucji z rachunku bankowego bank ponosi jakąś odpowiedzialność?
Bank odpowiada za szkodę wyrządzoną wierzycielowi, w przypadku, gdy naruszył przepisy dotyczące swoich obowiązków w zakresie egzekucji z rachunków bankowych. Podobnie jest w przypadku pracowników banku winnych niezgodnego z prawem dokonania wypłaty z zajętego rachunku bankowego, w tym rachunku bankowego obejmującego wkład oszczędnościowy.
Odpowiedzialność pracowników banku ma charakter karno-porządkowy, którą pracownicy ci ponoszą za czynności lub zaniedbania w wypłacie z zajętego rachunku. Warunkiem ponoszenia odpowiedzialności przez bank jest [doznanie szkody przez wierzyciela.
Egzekucja z rachunku bankowego obejmującego wkład oszczędnościowy, na który wystawiono np. książeczkę oszczędnościową (lub inny dowód imienny na okaziciela) składa się z następujących etapów:
-
zajęcia, polegającego na odebraniu dokumentu przez komornika, który zawiadamia o tym strony i dłużnika zajętej wierzytelności, oraz
-
zażądania przez komornika zapłaty poszukiwanej sumy, a jeżeli wierzytelność wymagalna jest po wypowiedzeniu, dokonania jej wypowiedzenia.
Należy pamiętać, iż dłużnik, który po dokonaniu zajęcia wkładu oszczędnościowego podejmie wkład lub jego część, podlega odpowiedzialności karnej jak za usunięcie mienia spod egzekucji.
Pamiętaj, że:
-
Egzekucję z rachunku bankowego można prowadzić z każdego rodzaju takiego rachunku,
-
Do przeprowadzenia egzekucji z rachunku bankowego, w tym rachunku bankowego obejmującego wkład oszczędnościowy, właściwy jest komornik ogólnej właściwości dłużnika. Dla wszczęcia egzekucji miejsce siedziby banku nie ma znaczenia,
-
Zawiadomienie doręczone przez komornika dłużnikowi o dokonanym zajęciu rachunku bankowego stanowi dla dłużnika zakaz rozporządzania rachunkiem bankowym do wysokości należności dochodzonej przez wierzyciela,
-
Pomimo zakazu wypłat, możliwa jest wypłata na wynagrodzenie za pracę (po złożeniu bankowi odpisu listy płac lub innego wiarygodnego dowodu), a także wypłata na alimenty i renty alimentacyjne (po złożeniu tytułu wykonawczego stwierdzającego obowiązek dłużnika do płacenia alimentów lub renty0, w takiej sytuacji bank dokonuje wypłat na alimenty i renty do rąk uprawnionego do tych świadczeń.
Podstawa prawna:
-
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 1964 r., Nr 43, poz. 296 ze zmianami).
Michał Włodarczyk
Radca Prawny
Skomentuj artykuł - Twoje zdanie jest ważne
Czy uważasz, że artykuł zawiera wszystkie istotne informacje? Czy jest coś, co powinniśmy uzupełnić? A może masz własne doświadczenia związane z tematem artykułu?