Jak założyć swoją firmę w krajach Unii Europejskiej?

Od wejścia Polski do Unii Europejskiej każdy polski obywatel ma prawo założyć własne przedsiębiorstwo na terenie Unii. Wiele w tym zakresie zależy od regulacji unijnych, choć nadal nie wolno zapominać o indywidualnych dla każdego kraju przepisach.

Co jest podstawą swobodnego prowadzenia działalności gospodarczej w każdym kraju UE?

W pierwszej kolejności możliwość taką gwarantuje oczywiście sam Traktat Rzymski, z którego wynikają 3 podstawowe swobody(tzw. right of establishment):

• Prawo podjęcia działalności na zasadzie samozatrudnienia,

• Prawo wykonywania działalności na zasadzie samozatrudnienia,

• Prawo do zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw.

  

Kto może prowadzić działalność gospodarczą na terenie państw UE?

Praktycznie każdy. Możesz założyć firmę będąc osobą fizyczną. Dla każdej osoby fizycznej posiadającej polskie obywatelstwo możliwe jest podjęcie i prowadzenie działalności gospodarczej na zasadzie samozatrudnienia (można pracować na własny rachunek, ale bez prawa do poszukiwania pracy na miejscowym rynku). Jeżeli chodzi o  przedsiębiorstwa, które mają zarejestrowane biuro w Polsce, siedzibę zarządu lub prowadzą główną działalność na terytorium Polski, to mogą one zakładać tak zwane przedsiębiorstwa podległe, oddziały i agendy, czyli wszelkie typy przedsiębiorstw będące pod kontrolą spółki - matki.

Powyższe zasady nie mają jednak zastosowania do takiej działalności jak lotnicze usługi transportowe, żegluga śródlądowa, morska żegluga przybrzeżna, sprawowanie funkcji publicznych (np. w sądownictwie, wojskowości, policji, służbie cywilnej).

Czy zatem działalność gospodarcza nie podlega żadnym ograniczeniom w krajach UE?

Taki wniosek byłby błędny. Zawsze bowiem należy odnieść się do przepisów konkretnego kraju, członka UE. Bowiem sam Układ Europejski stanowi o możliwości (każdej ze stron) tworzenia i utrzymywania ograniczeń w zakładaniu przedsiębiorstw z uwagi na politykę społeczną realizowaną przez władze krajowe. Należy bowiem pamiętać, iż - Układ Europejski wyznacza jedynie ogólne ramy dla tworzenia i prowadzenia działalności gospodarczej na terenie danego kraju Unii. Jednakże przed podjęciem działań mających na celu stworzenie przedsiębiorstwa czy jego agendy w danym kraju Unii, należy zapoznać się z obowiązującym tam prawem, bo to ono wyznacza szczegółowe postępowanie w zakładaniu i prowadzeniu firmy na wybranym przez nas terenie.

Kiedy już zdecydujesz się na prowadzenie działalności gospodarczej za granicą...

Musisz pamiętać, że każde państwo członkowskie Unii Europejskiej ma odrębne regulacje dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej. Zatem wszelkie formalności związane z jej ustanowieniem załatwiane są w trybie i na zasadach przewidzianych w prawie krajowym. Informacje szczegółowe dotyczące prowadzenia działalności w danym kraju można odnaleźć w polskich placówkach dyplomatycznych w poszczególnych państwach Unii Europejskiej.

Jakie czynności musisz podjąć, jeżeli chcesz w przedsiębiorstwie założonym za granicą zatrudnić pracowników?

Możesz oprzeć się konkretnie na artykule 52 Układu Europejskiego. To na jego podstawie przedsiębiorstwa polskie mają prawo do zatrudniania bezpośredniego (czyli na miejscu prowadzenia działalności) oraz pośredniego (czyli przez jeden ze swoich oddziałów czy agend). Pracownikami mogą być zarówno mieszkańcy danego kraju, na terenie którego działa przedsiębiorstwo oraz obywatele Rzeczpospolitej Polskiej. Jednak obywatele RP pod warunkiem, że należą do tak zwanego personelu kluczowego (są to różnego rodzaju kierownicy działów, pracownicy marketingu itp.). Warunkiem przyjęcia obywatela polskiego jest ponadto konieczność zatrudnienia takiego pracownika przynajmniej przez rok przed oddelegowaniem go do pracy w innym państwie.

Pozostali pracownicy muszą pochodzić z krajów Unii Europejskiej. Są oni zatrudniani zgodnie z prawem i na zasadach ściśle określonych przez krajowe przepisy. Zasady te dotyczą w równym stopniu charakteru i czasu umowy, co kwalifikacji czy wykształcenia. Pracownikom tym przysługuje prawo pobytu i pracy tylko na okres zatrudnienia przez firmę polską.

Czy zakładając firmę na terenie UE musisz ubiegać się o prawo pobytu?

Wraz z założeniem działalności gospodarczej na terenie danego kraju Unii, właścicielowi przysługuje prawo pobytu na czas istnienia przedsiębiorstwa bądź też prawo pobytu stałego. Takie prawo uzyskują również członkowie rodziny obywatela, który założył firmę w jednym z krajów Unii. Dla tych osób wydaje się odpowiedni dokument świadczący o prawie do pobytu równoważny z kartą stałego pobytu lub zezwolenia na pobyt. Dokumenty pobytu wydawane są w zależności od kraju, bezpłatnie lub za pobraniem opłaty nieprzekraczającej opłat wymaganych od obywateli danego państwa przy wydawaniu dowodu tożsamości.

Na terenie jakich krajów możesz działać?

Jeżeli już spółka bądź przedsiębiorstwo zostały zarejestrowane na terenie jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej, może działać we wszystkich pozostałych państwach UE. Mało tego - takie przedsiębiorstwo ma również prawo do przemieszczania swoich pracowników do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej na czas wykonywania danej usługi.

Gdzie i komu zapłacisz podatek?

Skoro jesteś przedsiębiorcą działającym na terenie któregoś z państw członkowskich, to musisz pamiętać, że wraz z zarejestrowaniem firmy musisz stosować się do prawa podatkowego obowiązującego w danym kraju.

W Unii Europejskiej nie ma także jednolitego systemu ubezpieczeń społecznych, dlatego te także należy dostosować do zasad obowiązujących w danym państwie (każde państwo będące członkiem Unii Europejskiej ma własny system ubezpieczeń). Zatem skoro jesteś przedsiębiorcą, który prowadzi działalność na terytorium któregoś z państw UE, pamiętaj, że bez względu na miejsce Twojego zamieszkania ubezpieczony jesteś są w systemie obowiązującym w tym państwie, w którym prowadzisz działalność.

Pamiętaj, że:

• Zgodnie z artykułem 13 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wprowadza się podział cudzoziemców na: 1. osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej oraz państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, 2. obywateli innych państw niż wymienione powyżej, którzy otrzymali zezwolenie na osiedlenie się na terytorium RP, zgodę na pobyt tolerowany, status uchodźcy nadany w RP lub korzystają z ochrony czasowej na jej terytorium, 3. osoby zagraniczne nie wymienione w ust. 1 i 2.

Podstawa prawna:

• Traktat Ustanawiający Wspólnotę Europejską (Dz. U. 2004 r., Nr 90, poz. 864/2).